Góc nhìn Phật pháp cho thấy: Nhân nào quả ấy, người gieo nhân thì tự chịu quả, không ai có thể thay được ai, kể cả là người thân máu mủ. Thậm chí, chính Đức Phật Thích Ca Mâu Ni cũng từng phải chứng kiến dòng họ Thích bị tru diệt, mà vẫn không thể can thiệp vào luật nhân quả của vũ trụ.
Với người hành trì Phật pháp, chiếc y cà-sa không chỉ là một y phục hình thức, mà còn là pháp khí tượng trưng cho giới đức và con đường tu tập. Vậy nên, bất cứ sự thay đổi nào về y phục, nhất là từ một vị hành giả khổ hạnh như ngài Minh Tuệ, người chọn lối sống đầu-đà, không chùa viện, không sở hữu, chỉ nương đất trời mà hành trì, đều mang những hàm nghĩa sâu xa.
Sáng ngày 3/7/2025, tại khuôn viên trú xứ của các thầy tại Bồ Đề Đạo Tràng, thánh địa linh thiêng gắn liền với sự kiện Đức Phật thành đạo, một sự kiện đầy ý nghĩa đã diễn ra: nam diễn viên nổi tiếng người Ấn Độ Gagan Malik đã đến đảnh lễ Thầy Minh Tuệ.
Xin nói giúp với sư, hãy chúc phúc cho tôi, để tôi có thêm năng lượng, để tôi có thêm sức khỏe, để tôi có thể phụng sự tốt đẹp hơn cho Phật Giáo. Tôi có một câu hỏi muốn hỏi sư: Chân lý tối thượng là gì? “Hãy quay vào bên trong, lắng nghe trái tim mình, sống theo Chánh Pháp và làm theo lời Phật dạy.”
Trong mắt người quan sát, thân và não Thầy đã “tái cấu trúc” hoàn toàn, vận hành bằng “đạo lực” thay cho sinh lý học quen thuộc. Ở khía cạnh hiện tượng học, đây là trải nghiệm thường xuất hiện quanh những bậc tu hành khổ hạnh: thân xác bị thử thách đến cực hạn, nhưng dòng tâm từ bi vẫn tỏa sáng không gián đoạn.
Tôi đã theo Thầy Minh Tuệ nhiều tháng, trực tiếp quan sát từng bước đi, từng sinh hoạt, từng hành động, từng ánh nhìn của thầy rất kỹ. Và càng nhìn, tôi càng nhận ra: Thầy không còn vận hành như một con người bình thường. Không theo bản năng. Không theo sinh lý học. Mà theo một thứ rất sâu – đó là đạo lực, là trí tuệ, là sóng tâm thức.
Này bạn! nếu bạn muốn nhìn ra sự thật của sự tu hành thì bạn cũng nên một lần đặt mình vào vị trí và sống như họ trong một thời gian, dẫu ngắn hạn. Hãy làm thử đi một lần cho biết!
Qua sự xuất hiện của Ngài chúng ta mới thấy, để sống, để thở, để đi cả ngày… mà Ngài chỉ ăn có mỗi một bữa chay tịnh, uống vài ngụm nước… Như vậy, vật chất không quá quan trọng, tiền bạc không phải mục tiêu để hạnh phúc… tất cả chỉ là phương tiện, quan trọng là cách dùng…
Khoảng giữa năm 2024, khi hiện tượng sư Minh Tuệ nổi lên, cộng đồng đã nhắc đến nhiều về sự tỉnh thức. Điều đó hoàn toàn có lí. Nhưng theo thời gian, cần nhìn lại xem xã hội có thực sự tỉnh thức hay chưa? Hay nói cách khác số người tỉnh thức ấy có phải là đa số, đủ làm nên một sự thay đổi sâu rộng trong cộng đồng hay không?
Tu sĩ Minh Tuệ, với đời sống đầu-đà không nhà, không điện thoại, không phương tiện truyền thông, đang sống đúng tinh thần ấy. Và từ đời sống đó, Ngài chiết ra một câu ví dụ gọn ghẽ: “Múc nước biển cho vào trong thùng đậy lại thì làm sao có sóng.”
Ngài Minh Tuệ không giảng pháp, không thiết lập đạo tràng, không tranh luận đúng sai. Ngài sống như pháp, và sự hiện diện của ngài là một bài pháp không lời. Việc ngủ đứng là một bước tiến xa hơn trong hành trình tinh tấn của ngài, một lời nhắc nhở cho tất cả chúng ta rằng: giải thoát không nằm trong ngôn từ, mà trong từng tư thế của thân, nếu thân ấy là chánh niệm và tâm ấy là ly tham.
Thương không có nghĩa là đồng thuận, nhưng là không hận. Không vơ người khác vào làm kẻ thù, khi họ chỉ là người cùng đi lạc như mình từng đi lạc. “Một đời tu không nằm ở chỗ tụng được bao nhiêu quyển kinh, học bao nhiêu giáo lý, gặp bao nhiêu thiền sư hay làm phước cúng dường bao nhiêu chùa… mà ở chỗ: mình có đang sống gần với tâm Phật hay không”.
Trong cõi lòng mênh mông của con người, nghi ngờ nó giống như một cơn gió lạnh, len lỏi vào tâm hồn, làm mờ đi ánh sáng của sự tin tưởng và lòng trắc ẩn. Người mang tâm nghi ngờ chẳng khác gì một thi sĩ lạc lối trong bóng tối của chính mình. Họ thường nhìn mọi thứ qua lăng kính méo mó, nơi chân lí bị che phủ bởi những phán xét vội vàng.
Cuối cùng, ông ngồi ở công viên mới xây, nơi từng là đất chùa xưa. Trên nền gạch cũ, trẻ con đạp xe đạp nhựa, người lớn ăn xúc xích, cười ầm ỹ. Nơi tượng Phật vỡ đầu từng đứng, giờ là tượng con gà trống cao ba mét, do một công ty thực phẩm gà tài trợ.
Câu “Gặp Phật giết Phật, gặp ma giết ma” thường được hiểu lầm như một nghịch lý trong Phật giáo, nhưng khi đặt trong bối cảnh tư tưởng Bát Nhã và Thiền tông, đây là tuyên ngôn triệt để về nguyên lý phá chấp, nền tảng của tiến trình giải thoát. Bài viết phân tích ý nghĩa biểu tượng của “Phật” và “ma”, làm rõ vai trò của vô trụ và sự đoạn trừ tri kiến nhị nguyên trong truyền thống Thiền học Đại thừa.
Trong một lần đối thoại với anh Tuấn Nga, Ngài Minh Tuệ đã nói: “Có thuận duyên và cả nghịch duyên, đừng lo lắng, sợ hãi… Nghiệp ai người đó gánh. Cái ác lên đến đỉnh thì tự nó sụp đổ.” Lời dạy tuy giản dị nhưng hàm chứa một tuệ giác sâu xa về bản chất của cuộc đời, con đường tu tập và quy luật nhân quả.
Trong hành trình đi bộ hành hương và hoằng pháp của tu sĩ Minh Tuệ, người lựa chọn con đường “đầu-đà khất thực” nghiêm mật suốt nhiều năm qua, không hiếm gặp những câu chuyện mà người đời khó lòng lý giải bằng lý trí thuần túy. Có người xem đó là “phép mầu”, người …
“Tu là một hành trình dài đi tìm lỗi của chính mình để sửa, chứ không phải tìm lỗi của người khác để bắt lỗi. Không ngồi lê đôi mép nói người này chưa đúng, người kia sai. Như vậy là đang tạo nghiệp rất nặng. Chính thân mình là một thân đầy tội lỗi nên phải sớm tu sửa.”
“Tuệ tinh xuất thế chấn tam thiên, Hòa quang ẩn tích độ hữu duyên. Cổ Phật tái lai truyền Chính Pháp, Việt quốc phục hưng tại hậu niên.” Bài kệ bốn câu trên, được nhiều người chia sẻ những ngày qua trên mạng xã hội và các diễn đàn Phật học, đã gợi lên một sự rung động kỳ lạ. Nó ngắn gọn, súc tích, nhưng giàu nội hàm triết lý và mang tinh thần tiên tri.
Phật pháp không phải là đặc quyền của tổ chức, mà là con đường dành cho người có tâm chân thật. Ai hành trì đúng giới, sống trong chánh niệm, không mưu cầu ngã mạn, người ấy dù ở giữa rừng hay ở trong chùa, đều là Sa môn chân chính.
Khi nhìn vào tu sĩ Minh Tuệ, thay vì hỏi: “Ngài có đúng khuôn phép không?”, có lẽ câu hỏi cần hơn là: “Ngài có đang sống với tâm tỉnh thức, vô ngã và từ bi không?” Nếu câu trả lời là có, thì dù Ngài đi chân đất giữa đời, Ngài vẫn đang đi giữa Đạo.
Nếu chúng ta tiếp tục phán xét Ngài bằng tâm phân biệt, bằng thước đo của sự nghi ngờ, thì không chỉ là chúng ta đang bất kính với một cá nhân, mà còn là bất kính với tinh thần nguyên thủy của Phật giáo. Và khi ấy, việc “xin rước xá lợi về thờ” không còn là điều cao quý, mà là một dấu ấn của nghiệp cảm tập thể: quá khứ đã mất, hiện tại không còn, tương lai chỉ còn là tro tàn tưởng niệm. Xin đừng đợi đến ngày mai để cúi đầu trước hạnh đức, nếu hôm nay ta vẫn còn đủ mắt để thấy.
