Khổng Tử, nhà tư tưởng vĩ đại của Nho giáo, đã để lại lời dạy: “Chất thắng văn tắc dã, văn thắng chất tắc sử. Văn chất bân bân, nhiên hậu quân tử” nghĩa là nếu sự chất phác nhiều hơn văn vẻ thì thô lậu, văn vẻ nhiều hơn chất phác thì giả dối. Chỉ khi văn vẻ và chất phác hòa hợp hoàn mỹ, con người mới trở thành quân tử.
Khổng Tử từng dạy: “Tam tư nhi hậu hành” nghĩa là suy nghĩ ba lần rồi mới hành động. Lời dạy này không chỉ phản ánh sự thận trọng cần thiết trong mỗi quyết định mà còn truyền tải một triết lý sống đầy ý nghĩa: hành động có cân nhắc sẽ giảm thiểu sai lầm và mang lại kết quả tốt đẹp.
Khổng Tử, vị hiền triết với những lời dạy vượt thời gian, từng nói: “Mẫn nhi hiếu học, bất sỉ hạ vấn,” nghĩa là lanh lẹ mà hiếu học, không xấu hổ hỏi người thấp kém hơn. Lời dạy này không chỉ khuyến khích con người học hỏi mà còn đề cao tinh thần khiêm tốn, vượt qua tự ái để mở rộng tri thức.
Khổng Tử, vị thánh nhân của Nho giáo, từng nói: “Thính kỳ ngôn nhi quan kỳ hành,” tức là nghe lời họ nói và quan sát việc họ làm. Câu nói không chỉ dừng lại ở việc hướng dẫn cách nhìn nhận con người mà còn là bài học sâu sắc về giá trị của lời nói, hành động, và nhân cách.
Khổng Tử, vị hiền triết của Á Đông, từng nói: “Hủ mộc bất khả điêu dã, phấn thổ chi tường bất khả hủ dã” nghĩa là gỗ mục thì không thể điêu khắc, còn tường làm từ phân và đất thì không thể bền lâu. Lời dạy này không chỉ là một nhận định về sự vật trong tự nhiên mà còn ẩn chứa những bài học sâu sắc về cách nhìn nhận con người và xây dựng cuộc sống.
Khổng Tử, nhà triết học vĩ đại của Trung Quốc, đã để lại một kho tàng tư tưởng sâu sắc cho nhân loại, trong đó câu nói “Đức bất cô, tất hữu lân” là một lời dạy mang ý nghĩa nhân sinh sâu sắc. Dịch nghĩa, câu nói này có thể hiểu rằng người có đức sẽ không cô độc, vì luôn có người tốt xung quanh mình.
Câu nói của Khổng Tử: “Bần nhi vô oán nan, phú nhi vô kiêu dị” (Nghèo mà không oán trách thì khó, giàu mà không kiêu căng thì dễ) là một lời dạy sâu sắc về cách ứng xử trong hai trạng thái đối lập của cuộc sống: nghèo khó và giàu có. Khổng Tử không chỉ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ gìn đạo đức trong mọi hoàn cảnh mà còn khéo léo chỉ ra thử thách lớn nhất mà mỗi người phải vượt qua để đạt được sự bình an và hạnh phúc thực sự.
Câu nói của Khổng Tử: “Kiến hiền tư tề yên, kiến bất hiền nhi nội tự tỉnh dã” (Thấy bậc hiền tài, suy nghĩ cách để mình cũng như họ; thấy người xấu kém thì tự hướng nội kiểm điểm mình) là một lời dạy sâu sắc về cách con người nên tự soi xét và rèn luyện bản thân. Đây không chỉ là kim chỉ nam để hoàn thiện cá nhân mà còn là bài học giúp xây dựng một xã hội ngày càng tốt đẹp hơn.
Câu nói của Khổng Tử: “Quân tử dụ ư nghĩa, tiểu nhân dụ ư lợi” (Quân tử hiểu về nghĩa, tiểu nhân hiểu về lợi) là một lời nhắc nhở đầy sâu sắc về sự khác biệt trong cách sống và hành xử giữa người quân tử và tiểu nhân. Đây không chỉ là một bài học về đạo đức mà còn là kim chỉ nam để con người sống một cuộc đời có ý nghĩa và giá trị.
Trong dòng chảy của thời gian, có những câu nói trở thành kim chỉ nam, gợi mở những giá trị cốt lõi cho cuộc đời. “Nhân bất vị kỷ, thiên tru địa diệt” là một trong số đó, mang theo mình sức nặng của triết lý, vừa như một lời nhắc nhở, vừa là một bài học về cách sống.
Câu nói của Khổng Tử: “Tứ hải chi nội, giai huynh đệ dã” (Trong bốn biển, đều là anh em) là một lời khẳng định về tinh thần đại đồng, về tình yêu thương và sự gắn kết giữa con người với con người. Đây không chỉ là lời dạy mang tính đạo đức mà còn là thông điệp sâu sắc về sự hòa bình và đoàn kết trong xã hội.
Câu nói của Khổng Tử: “Triêu văn Đạo, tịch tử khả hỹ” (Sáng nghe Đạo, tối chết cũng được rồi) là một lời nhấn mạnh về ý nghĩa và giá trị tối thượng của việc học hỏi và giác ngộ chân lý. Đối với Khổng Tử, việc hiểu được “Đạo” – con đường đúng đắn và lẽ phải trong cuộc sống – là mục tiêu lớn lao nhất mà con người cần đạt đến.
Câu nói của Khổng Tử: “Đạo thính nhi đồ thuyết, đức chi khí dã” (Nghe chuyện ngoài đường rồi nói chuyện ngoài đường, là vứt bỏ cái đức vậy) là một lời cảnh tỉnh về việc sử dụng lời nói một cách cẩn thận và có trách nhiệm. Lời dạy này nhấn mạnh rằng sự vô ý hoặc bừa bãi trong việc truyền đạt thông tin không chỉ làm tổn hại đến mối quan hệ giữa con người mà còn gây mất đi phẩm chất đạo đức của chính mình.
Câu nói của Khổng Tử: “Thị khả nhẫn dã, thục bất khả nhẫn dã” (Cái đó mà nhẫn được thì còn cái gì không thể nhẫn được) là một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ về ranh giới của sự nhẫn nhịn. Lời dạy này không chỉ đề cập đến đạo đức cá nhân mà còn nêu bật ý nghĩa của lòng tự trọng và giá trị bản thân trong việc đối nhân xử thế.
Câu nói của Khổng Tử: “Tri chi vi tri chi, bất tri vi bất tri, thị trí dã” (Biết là biết, không biết là không biết, đó là trí tuệ vậy) thể hiện một triết lý giản dị nhưng sâu sắc về cách con người đối diện với tri thức. Lời dạy này không chỉ đề cao sự trung thực trong nhận thức mà còn chỉ ra con đường để rèn luyện trí tuệ và hoàn thiện bản thân.
Nếu chúng ta biết sống với chánh niệm, tỉnh thức và nụ cười trên môi, thì từng hơi thở, từng phút giây trong cuộc đời đều trở thành những viên ngọc quý giá. Chính những viên ngọc này đang làm cho đời sống của ta trở nên nhiệm màu. Chúng mang đến sự tự do, …
Câu nói của Khổng Tử: “Quân tử chu nhi bất tỉ, tiểu nhân tỉ nhi bất chu” – “Quân Tử Hòa Hợp, Tiểu Nhân Kết Đoàn: Bài Học Từ Lời Dạy Của Khổng Tử” (Quân tử hòa hợp tất cả mà không cấu kết, tiểu nhân cấu kết mà không hòa hợp tất cả) là một lời dạy sâu sắc về cách xây dựng mối quan hệ giữa con người với con người.
Những lời gia huấn của các danh nhân thường là kết tinh từ triết lý sống và kinh nghiệm cá nhân của họ, để lại bài học sâu sắc cho đời sau. Những lời gia huấn không chỉ mang tính triết lý sâu sắc mà còn là kim chỉ nam để con người vươn tới sự hoàn thiện. Hãy cùng Viên Ngọc Quý tìm hiểu về một số gia huấn nổi bật của các danh nhân từ Đông sang Tây.
Gia huấn cũng được gọi là gia quy, đình huấn v.v… Người xưa vô cùng coi trọng giáo dục gia đình lấy tu thân làm chính, cho rằng ‘Con không dạy, lỗi của cha’ (nguyên văn: ‘Tử bất giáo, phụ chi quá’)
Câu nói của Khổng Tử: “Ôn cố nhi tri tân, khả dĩ vi sư hĩ” (Ôn cái cũ mà biết điều mới, thì có thể làm thầy được rồi) chứa đựng một triết lý giáo dục sâu sắc, khẳng định tầm quan trọng của việc học tập không ngừng và cách tiếp cận sáng tạo đối với tri thức. Lời dạy này không chỉ dành riêng cho người làm thầy mà còn là kim chỉ nam cho bất kỳ ai trên hành trình hoàn thiện bản thân.
Câu nói của Khổng Tử: “Thi tam bách, nhất ngôn dĩ tế chi, viết: Tư vô tà” (Kinh Thi có 300 bài, một lời có thể khái quát hết, đó là: Suy nghĩ không tà) là một nhận định ngắn gọn nhưng thâm thúy, khái quát được tinh thần cốt lõi của Kinh Thi – một tác phẩm kinh điển của văn hóa Nho giáo. Lời dạy này không chỉ tôn vinh giá trị đạo đức mà còn là kim chỉ nam cho cách sống, nhấn mạnh tầm quan trọng của sự ngay thẳng trong suy nghĩ và hành động.
