Khi một người chọn đi bộ suốt hàng ngàn cây số, không tiền bạc, không danh vọng, không tổ chức bảo trợ, không truyền bá giáo lý, không mưu cầu tín đồ – chỉ để thực hành 13 hạnh đầu đà của một người tu khổ hạnh, thì người ấy lẽ ra phải được nhìn bằng đôi mắt cảm phục, nếu không thể cùng chia sẻ con đường.
Chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên kỳ quái, nơi tiếng ồn được vỗ tay, còn im lặng bị nghi kỵ. Kẻ biết lắng nghe bị xem là nguy hiểm. Kẻ không phản kháng, không tranh cãi, chỉ bước đi bằng chính đôi chân của mình – lại trở thành mục tiêu công kích của những bộ óc đầy học vị nhưng trống rỗng lòng trắc ẩn.
Người xưa nói: “Học để làm người.” Thời nay, người ta học để làm… công cụ. Công cụ phát ngôn, công cụ phán xét, công cụ nổi tiếng, công cụ phủ định tất cả – trừ chính sự trống rỗng của mình. Và trong khi đầu họ chất đầy lý thuyết, thì trái tim đã khô cong như một nhành củi mục, không còn đủ độ ẩm của lòng trắc ẩn.
“Thất bại là mẹ thành công” là câu nói quen thuộc trong tiếng Việt, và cũng là một chân lý phổ quát được nhiều nền văn hóa khác nhau công nhận. Ngạn ngữ Trung Quốc có câu “Thất bại vi thành công chi mẫu” (失敗為成功之母), người Nhật nói “失敗は成功の母” (shippai wa seikō no haha) đều có nghĩa là “Thất bại là mẹ thành công”. Người phương Tây cũng có những cách diễn đạt tương tự như “Failure is the stepping stone to success” (Thất bại là bước đệm đến thành công); “Failure leads to success” (Thất bại dẫn tới thành công). Dù được thể hiện bằng ngôn ngữ nào, những câu nói này đều gửi gắm một thông điệp: hành trình đi đến thành công thường khởi đầu bằng những thất bại, vấp ngã và trải nghiệm không như mong đợi.
Nhưng “tiết khí” là gì? “Thanh minh” có ý nghĩa ra sao? Vì sao người Việt lại có tục tảo mộ và hội đạp thanh vào dịp này? Hôm nay, ngày 4/4/2025 – nhân Tết Thanh Minh, hãy cùng Viên Ngọc Quý tìm hiểu về nét đẹp truyền thống này.
Người học đạo cũng như rèn kiếm chỉ lửa nóng và búa tạ mới tạo nên lưỡi kiếm sắc bén.
Chỉ những ai dám đối diện với khắc nghiệt và kỷ luật mới có thể trưởng thành thực sự.
Tosui dạy rằng tự do thực sự không đến từ giáo điều hay mong cầu một thế giới bên ngoài, mà từ việc sống trọn vẹn với thực tại, dù đơn sơ hay khắc khổ. Một người đã an trú trong tâm mình thì dù ở đâu cũng là cõi cực lạc.
Shoichi cho thấy rằng Thiền không nằm trong lời nói hay nghi thức, mà trong sự an trú tuyệt đối của tâm. Khi một bậc thầy thực sự ra đi, không cần ai báo tin – chỉ cần một sự thay đổi nhỏ trong không gian cũng đủ để thế gian nhận ra.
Trên con đường giác ngộ, điều quan trọng không phải là tài năng hay kiến thức, mà là sự tự do khỏi những vướng mắc dù đó là thú vui, quyền năng hay tài năng xuất chúng.
Một giọt nước cũng mang giá trị, đừng lãng phí dù là điều nhỏ nhất.
Trân trọng từng điều nhỏ bé trong cuộc sống chính là con đường dẫn đến giác ngộ.
Cuộc đối thoại giữa Gasan và thầy Tekisui tưởng chừng đơn giản, nhưng lại mang ý nghĩa sâu sắc về sự vô thường và tinh thần buông bỏ trong Thiền.
Đức Phật nhìn thế gian với con mắt của sự giác ngộ, thấy rõ bản chất vô thường của tất cả mọi hiện tượng. Ngài không bị ràng buộc bởi danh lợi, vàng ngọc, giáo điều hay thậm chí cả Niết bàn. Đó là Thiền của Phật một sự buông bỏ tuyệt đối, một cái nhìn thấu suốt mọi biến đổi mà không còn bám chấp.
Hiểu Thiền không nằm ở lời nói hay tò mò lý thuyết, mà ở sự trực nhận ngay trong khoảnh khắc.
Thiền không phải để bàn luận mà để trải nghiệm. Người thực sự thấu hiểu không cần nhiều lời, mà hành động chính là câu trả lời.
Những câu đối thoại tưởng như sắc sảo đôi khi chỉ là sự vòng vo không cần thiết.
Trí tuệ không nằm ở lời nói hoa mỹ, mà ở sự giản đơn và chân thực.
Tình bạn chân thành là sự đồng điệu, nơi người nói và người nghe hòa làm một. Khi tri âm mất đi, tiếng đàn cũng trở nên vô nghĩa.
Dạy dỗ không phải là trừng phạt, mà là dẫn dắt bằng sự bao dung và thấu hiểu.
Một tấm lòng rộng lượng có thể cảm hóa con người hơn cả lời răn đe.
Thịnh vượng thật không phải là giàu có hay danh vọng, mà là trật tự tự nhiên của cuộc sống. Một gia đình hạnh phúc là khi các thế hệ nối tiếp nhau một cách tự nhiên, không bị chia cắt bởi những mất mát đau thương. Sengai đã chỉ ra một chân lý giản đơn nhưng sâu sắc: không có gì quý giá hơn một cuộc đời trọn vẹn, nơi cha mẹ tiễn con khôn lớn, và con cái trưởng thành rồi tiễn cha mẹ về cõi vĩnh hằng. Điều bình dị ấy chính là phúc lành lớn nhất.
Không phải mọi lý thuyết cao siêu đều áp dụng được vào thực tế. Nếu cứ bám vào khái niệm “tất cả đều là tâm” một cách cứng nhắc, ta sẽ tự trói buộc mình trong suy nghĩ mà quên mất sự đơn giản, tự nhiên của cuộc sống. Thiền không phải là lý luận suông, mà là sự trực nhận chân thật ngay trong hiện tại.
Kame không chỉ là một nghệ nhân mà còn là một con người tự do, sống đúng với bản ngã và đam mê của mình. Chị không bị ràng buộc bởi những khuôn mẫu xã hội, cũng không chiều chuộng sự vội vã hay áp lực từ người khác. Câu chuyện về Kame không chỉ nói về sự cầu toàn trong nghệ thuật mà còn nhấn mạnh một triết lý sâu sắc: cái đẹp thực sự không nằm ở việc thỏa mãn mong đợi của người khác, mà nằm ở sự chân thành với chính mình.
Cơn nóng giận không phải là bản chất thật sự của con người, mà chỉ là một phản ứng tạm thời. Nếu nó không phải thứ ta có thể kiểm soát hay giữ lại mãi, thì cũng không có lý do gì để xem nó như một phần cố hữu của bản thân. Nhận ra điều này, ta có thể buông bỏ sự bám víu vào tính nóng, không để nó chi phối mình.
Im lặng không chỉ là việc không thốt ra lời, mà còn là sự tĩnh lặng trong tâm trí. Khi bám chấp vào lời nói của người khác, ta đã đánh mất sự tĩnh lặng của chính mình. Bốn người bạn đều thất bại vì họ quên mất điều quan trọng nhất – thực sự lặng im.
