Có những bài thơ ngắn nhưng lại mang sức nặng ngàn cân, không chỉ đánh thức lương tri mà còn là lời cảnh tỉnh sâu sắc dành cho những ai đang nắm trong tay quyền lực. “Chiếc ghế” của Lưu Trọng Lư là một trong những bài thơ như thế một bài thơ không hoa mỹ, không uốn lượn, nhưng từng câu chữ đều sắc bén như một lời tuyên thệ trước lương tâm.
Có những con người bước ra từ lịch sử, mang trong mình hình hài của đất nước, tâm hồn của dân tộc. Họ không chỉ hiện diện trong những trang sử vẻ vang, mà còn sống động trong từng nhịp thở, từng bước chân của quê hương. “Chiều nay, ai đẹp hơn anh?” của Lưu Trọng Lư không đơn thuần là một bài thơ ca ngợi người lính, mà còn là một bức chân dung giàu cảm xúc về người chiến sĩ cách mạng – vừa kiên cường, mạnh mẽ, vừa tràn đầy yêu thương và nhân hậu.
Một buổi sáng cuối tháng 7-1991, cô y tá Bệnh viện Việt Xô Hà Nội nói với nhà thơ khi đang săn sóc thuốc men cho ông: “Lúc nào bác khoẻ, bác nhớ làm tặng chúng cháu một bài thơ nhé”. Ngay sau khi thở ôxy xong, trên người còn đầy những dây rợ, nhà thơ đột ngột vừa vung tay vừa ứng tác bài thơ này.
Có những khoảnh khắc trong đêm tối, khi không gian chìm vào tĩnh lặng, chỉ còn tiếng chuông điểm giờ vang vọng, ta bỗng giật mình đối diện với chính mình, đối diện với những trăn trở của cuộc đời. “Chuông điểm” của Lưu Trọng Lư không chỉ là một bài thơ về thời gian, mà còn là một lời cảnh tỉnh sâu sắc về sự tỉnh thức, về trách nhiệm của con người trước cuộc đời, trước xã hội.
Đêm Giao thừa – khoảnh khắc chuyển giao giữa cũ và mới, giữa những điều đã qua và những hy vọng đang đến. Đó không chỉ là thời gian của những lời chúc tụng hay những đốm pháo hoa bừng sáng trên bầu trời, mà còn là phút giây để con người chiêm nghiệm về chính mình, về tình yêu thương, về hành trình đã đi và con đường phía trước. “Bức thư đêm Giao thừa” của Lưu Trọng Lư không chỉ là một bài thơ, mà còn là một bản tự vấn nội tâm sâu sắc, một lời nhắc nhở về giá trị chân chính của con người trong dòng chảy vô tận của thời gian.
Lịch sử loài người từng chứng kiến những chương bi thương, nơi bóng tối của tội ác che lấp ánh sáng nhân tính. Bài thơ “Bé” của Lưu Trọng Lư là một tiếng vọng từ quá khứ đau thương ấy, khi một tâm hồn trong sáng, ngây thơ phải đối diện với sự hủy diệt tàn bạo của chiến tranh. Chỉ với vài khổ thơ ngắn, nhà thơ đã khắc họa bi kịch của một đứa trẻ trong trại tập trung phát xít – một bi kịch không chỉ thuộc về riêng em, mà còn là nỗi đau của cả nhân loại.
Có những giọt nước mắt không chỉ đơn thuần là sự đau thương, mà còn là minh chứng cho tình yêu, lòng hy sinh và cả một nỗi niềm chung của một dân tộc. “Chảy thành sông” của Lưu Trọng Lư không chỉ là một bài thơ, mà còn là tiếng khóc lặng lẽ nhưng vang vọng của những con người đã gánh chịu biết bao đau thương, mất mát vì đất nước, vì gia đình, vì những điều thân yêu nhất.
Có những điều tưởng chừng như nhỏ bé, nhưng lại mang trong mình một sức mạnh phi thường. Một bàn tay nâng niu, một ánh mắt dịu dàng, một cử chỉ chăm chút lặng lẽ cũng đủ để chở che, để nâng đỡ, để làm mới lại cả một đời người. “Chải lại đời anh” của Lưu Trọng Lư không chỉ là một bài thơ về tình yêu, mà còn là bản hòa ca về sự đồng hành, sự nâng đỡ và những điều giản dị nhưng thiêng liêng mà một người có thể mang đến cho người mình yêu thương.
Có những bài thơ không chỉ đơn thuần là ngôn từ mà còn là ngọn lửa thắp sáng ý chí con người. “Bài ca vĩnh cửu” của Lưu Trọng Lư chính là một bài thơ như vậy mạnh mẽ, kiên cường và tràn đầy niềm tin vào sự bất diệt của cuộc sống, của con người, của những giá trị không bao giờ bị mất đi.
Trong dòng chảy của thi ca, có những bài thơ nhỏ bé nhưng lại chất chứa những triết lý sâu xa về cuộc đời. “À ơi!” của Lưu Trọng Lư là một bài thơ như thế. Chỉ vỏn vẹn sáu câu, nhưng mỗi câu thơ lại mang sức nặng của thời gian, của thân phận con người, của những chuyển động không ngừng giữa hữu hạn và vô cùng.
Mùa hạ – mùa của những cơn mưa bất chợt, của những ngày nắng cháy và của những cơn gió giông cuồn cuộn trên bầu trời. “Trước cơn mưa mùa hạ” của Tô Hà là một bức tranh đầy sống động, nơi thiên nhiên và con người hòa quyện trong một khoảnh khắc giao mùa dữ dội nhưng cũng rất đỗi thi vị.
Có những điều tưởng chừng bé nhỏ nhưng lại chứa đựng cả một thế giới rộng lớn. Bài thơ “Thơ viết cho con – 5” của Tô Hà là một khúc hát dịu dàng về đôi bàn tay bé nhỏ của con, bàn tay đang học hỏi, đang lớn dần theo năm tháng, đang chạm đến những điều giản dị nhưng chứa đầy yêu thương. Qua từng câu chữ, ta không chỉ thấy một đứa trẻ hồn nhiên đang trưởng thành, mà còn cảm nhận được tình yêu vô bờ của người cha dành cho con.
Khi cơn mưa trút xuống từ bầu trời xám xịt, khi dòng sông cuộn mình dâng cao trong bóng tối, có những con người lặng lẽ thức giữa đêm, canh chừng từng tấc nước để giữ cho mùa màng, cho đất đai và những ngôi làng bình yên. “Đêm mưa ở trạm bơm” của Tô Hà không chỉ là bức tranh về một đêm mưa dữ dội, mà còn là câu chuyện về nỗi lo toan, sự vất vả của những con người thầm lặng, gắn bó với đất đai, với dòng nước quê hương.
Có những điều chỉ khi mất đi hoặc tạm xa cách, ta mới thấu hiểu trọn vẹn giá trị của nó. “Thơ viết cho con – 4” của Tô Hà là một bài thơ dung dị nhưng đầy cảm xúc, ghi lại nỗi nhớ thương của một người cha khi vắng con trong những ngày con cùng mẹ về quê. Đọc bài thơ, ta cảm nhận rõ một sự thiếu vắng tưởng chừng nhỏ bé nhưng lại hằn sâu vào từng khoảnh khắc thường nhật, làm chao đảo cả một khoảng trời yêu thương trong lòng người ở lại.
Có những khoảnh khắc nhỏ nhoi trong đời sống gia đình nhưng lại trở thành những kỷ niệm khó phai, đọng lại trong tâm hồn như một bài thơ không tuổi. “Thơ viết cho con – 3” của Tô Hà là một bài thơ như thế đầy ắp sự ngây thơ của con trẻ, nhưng đồng thời cũng ẩn chứa một thông điệp sâu sắc về tình cha con, về cách mà những câu nói hồn nhiên của con trở thành một phần trong ký ức của bố.
Có những nơi trong đời ta luôn coi là nhà, dù đi xa hay trở về, dù thay đổi thế nào, nó vẫn là một phần máu thịt trong tim. Nhưng có những lúc, ta trở về nơi ấy và nhận ra mọi thứ đã đổi thay, đến mức chính ta cũng trở thành người xa lạ giữa phố phường thân quen. “Thành phố có ngôi nhà của mình” của Tô Hà là một bài thơ như thế – một bản nhạc trầm lặng về ký ức, về những đổi thay khắc nghiệt của thời gian, chiến tranh và cuộc sống.
Có những vùng đất ta từng nghe nhắc đến từ thuở ấu thơ, những dòng sông ta đã từng tưởng tượng ra trong giấc mơ trẻ nhỏ, để rồi mãi đến khi tóc đã điểm bạc, ta mới có dịp đặt chân đến, tận mắt nhìn thấy những bờ bãi, những con nước đã in sâu trong tâm trí từ bao giờ. “Ngược Chiêm Hóa” của Tô Hà là một chuyến hành trình như thế – một cuộc trở về không chỉ với một miền đất cụ thể, mà còn với cả một miền ký ức xa xôi, nơi tuổi thơ, hoài niệm và hiện tại đan cài vào nhau trong từng nhịp sóng.
Có những khoảnh khắc bình dị trong đời sống gia đình mà ta cứ ngỡ nhỏ bé, nhưng lại chứa đựng cả một thế giới yêu thương. “Thơ viết cho con – 2” của Tô Hà chính là một bức tranh dịu dàng về khoảnh khắc ấy một khoảnh khắc giữa mẹ và con, nơi mà một bông hoa nhỏ cũng đủ làm sáng bừng không gian bếp ấm.
Bài thơ “Bài 43” của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm, mặc dù ngắn gọn, nhưng lại chứa đựng nhiều triết lý sâu sắc về cuộc sống, danh lợi và những thử thách mà con người phải đối mặt. Những dòng thơ ấy không chỉ là lời cảnh tỉnh về sự vất vả và chông gai của con đường danh lợi, mà còn là một lời khuyên về sự bình thản, tỉnh táo trong mọi quyết định.
Có những cuộc gặp gỡ diễn ra trong tĩnh lặng, nhưng lại để lại dư âm mãi mãi. Có những cuộc chia ly diễn ra trong vội vã, nhưng lại khắc sâu vào tâm khảm người ở lại. “Ngọn gió” của Tô Hà là một bài thơ như thế một câu chuyện nhỏ về một người lính trước giờ ra trận, nhưng cũng là bản hùng ca về lòng yêu nước, về những con người lặng lẽ ra đi vì một điều lớn lao hơn bản thân họ.
Có những giấc mơ không chỉ là giấc mơ. Chúng len lỏi vào tâm trí ta, khuấy động những tầng sâu nhất của cảm xúc, để rồi khi tỉnh dậy, ta vẫn mang theo một nỗi ám ảnh khôn nguôi. “Ám ảnh” của Tô Hà là một bài thơ như thế một cơn mơ hãi hùng về sự mất mát, về nỗi day dứt, về những điều đã qua nhưng không bao giờ có thể quên được.
