Trong Bạch Vân gia huấn, Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm không chỉ là một nhà hiền triết mà còn là một người thầy sáng suốt, gửi gắm những bài học quý giá về đạo lý sống, về những giá trị cần phải tu dưỡng để trở thành người lương thiện, tài đức vẹn toàn. Bài thơ “Lương Tài” (Chương mười tám) là một trong những tác phẩm thể hiện rõ nét triết lý ấy, với những lời khuyên sâu sắc về cách làm người và phát triển tài năng trong cuộc sống.
Nguyễn Công Trứ, một tài năng lớn của thi ca Việt Nam, luôn dùng ngòi bút để khắc họa những triết lý nhân sinh thâm thúy. Bài thơ “Vinh nhục” là một minh chứng rõ nét cho tư duy sâu sắc và cách nhìn thấu đáo về cuộc đời của ông. Qua từng câu chữ, ông đưa người đọc đi qua những cung bậc cảm xúc của kiếp nhân sinh, vạch trần sự đổi thay của lòng người và gửi gắm niềm tin vào quy luật nhân quả của cuộc đời.
Trong thi ca Việt Nam, Xuân Diệu luôn được biết đến là thi sĩ của tình yêu, của những khát khao mãnh liệt và cháy bỏng. Bài thơ “Biển” là một minh chứng tuyệt vời cho điều đó. Qua hình tượng biển cả và bờ cát, Xuân Diệu đã gửi gắm những cảm xúc sâu lắng về một tình yêu vĩnh cửu, vừa dịu dàng vừa mãnh liệt, vừa đằm thắm vừa cuồng nhiệt.
Nguyễn Đình Chiểu không chỉ là một nhà thơ yêu nước kiên trung mà còn là người nặng lòng với những tình cảm sâu sắc, chân thành. Trong bài thơ “Đưa Chồng”, ông đã khắc họa nỗi lòng của người vợ tiễn chồng ra trận, một nỗi đau chia ly đượm buồn nhưng không hề bi lụy. Đó là sự hòa quyện giữa tình yêu đôi lứa và nghĩa lớn non sông, giữa nỗi buồn tiễn biệt và niềm tự hào về chí khí trượng phu.
Trong Bạch Vân gia huấn, Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm đã gửi gắm vào mỗi bài thơ một triết lý sống sâu sắc và giản dị, giúp con người nhận thức rõ về bản thân và xã hội. Bài thơ “Cát Nhân” (Chương mười bảy) là một ví dụ nổi bật, nơi ông khuyến khích con người sống nhân từ, rèn luyện đạo đức, và giữ gìn những giá trị cốt lõi của cuộc sống để tạo dựng một đời sống hạnh phúc, thanh thản. Dưới ngòi bút của Trạng Trình, những bài học về nhân nghĩa, sự tiết chế trong lối sống, và sự coi trọng gia đình, tình nghĩa được trình bày một cách nhẹ nhàng nhưng đầy thấm thía.
Nguyễn Công Trứ, bậc thi nhân tài hoa của văn học Việt Nam, đã để lại dấu ấn sâu sắc với những vần thơ không chỉ đẹp về ngôn từ mà còn chứa đựng triết lý nhân sinh sâu sắc. Trong bài thơ “Thế tình đen bạc”, ông nhìn thấu sự đổi thay của thế thái nhân tình, đồng thời nhắc nhở con người sống tỉnh táo, không quá lệ thuộc vào những được mất, yêu ghét của đời.
Xuân Diệu – nhà thơ của tình yêu, của những cảm xúc mãnh liệt và chân thật, luôn khắc sâu vào lòng người đọc những rung động thấm thía. Trong bài thơ “Yêu”, ông đã phác họa một bức tranh đầy ám ảnh về tình yêu: vừa ngọt ngào, vừa đau đớn; vừa cháy bỏng, vừa bất toàn. Những dòng thơ ấy không chỉ là tiếng lòng của người thi sĩ, mà còn là tâm sự chung của những trái tim đã từng yêu và tổn thương.
Nguyễn Đình Chiểu – nhà thơ, nhà văn hóa lớn của dân tộc, không chỉ để lại cho đời những áng văn chương đầy đạo lý mà còn gửi gắm trong từng câu thơ tinh thần trung nghĩa, lòng yêu nước sắt son. Bài thơ “Ngựa Tiêu Sương” của ông là một tác phẩm sâu sắc, không chỉ ca ngợi lòng trung thành của loài vật mà còn ẩn chứa một thông điệp mạnh mẽ về đạo lý làm người: Thà chết chứ không phản bội quê hương, đất nước.
Trong nền văn học yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu, những vần thơ không chỉ là lời ca tụng về chính khí và nghĩa khí, mà còn là ngọn đuốc soi sáng tinh thần bất khuất của người quân tử. Bài thơ “Đơn Đao Phó Hội” là một minh chứng rõ nét cho điều đó. Lấy điển tích Quan Vũ một mình vác đao đi dự tiệc giữa vòng vây của Đông Ngô, bài thơ không chỉ tái hiện khí phách oai hùng mà còn khắc họa sâu sắc tinh thần chính nghĩa, bản lĩnh kiên trung của bậc anh hùng chân chính.
Bài thơ “Tu Đức” trong tập Bạch Vân gia huấn của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm là một tác phẩm có giá trị trường tồn, không chỉ vì những lời dạy về đạo đức và lối sống, mà còn vì những triết lý sống sâu sắc, giúp chúng ta nhận ra rằng việc tu dưỡng đức hạnh là con đường quan trọng nhất để đạt được sự an yên trong cuộc sống. Trạng Trình đã thể hiện tầm quan trọng của việc tu đức trong mỗi hành động, mỗi suy nghĩ, mỗi lời nói hàng ngày. Chính sự kiên trì trong việc thực hành những đức tính này sẽ tạo ra một cuộc sống bình an và một gia đình hạnh phúc.
Nguyễn Công Trứ, người nghệ sĩ tài hoa và bậc trí giả sâu sắc, không chỉ để lại những áng thơ đậm chất trữ tình mà còn khéo léo đưa vào đó những triết lý sống quý giá. Trong bài thơ “Phường danh lợi”, ông thể hiện sự phê phán sâu cay đối với lòng tham lam và lối sống thiếu đạo đức, đồng thời khuyên răn con người giữ gìn sự liêm chính, biết đủ và sống một cách thanh cao.
Bài thơ “Thơ tình cuối mùa thu” của Xuân Quỳnh mang đậm nét trữ tình và lắng đọng, là sự hòa quyện giữa khung cảnh thiên nhiên và cảm xúc con người. Tác phẩm khắc họa vẻ đẹp của tình yêu trưởng thành – bền bỉ, sâu sắc, và lặng lẽ vượt qua những biến thiên của thời gian.
Nguyễn Đình Chiểu không chỉ là một nhà thơ yêu nước, một người chiến sĩ trên mặt trận văn chương, mà còn là người có tấm lòng trân quý những bậc trung thần, nghĩa sĩ. Bài thơ “Điếu Đông Các Đại Học Sĩ Phan Công Thanh Giản” của ông là lời ai điếu đầy bi tráng dành cho một con người suốt đời tận trung, giữ trọn đạo làm quan nhưng cuối cùng lại rơi vào bi kịch của thời cuộc.
Bài thơ “Học Vấn” trong tập Bạch Vân gia huấn của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm là một minh chứng rõ ràng cho triết lý sống đầy sâu sắc và tinh tế mà ông muốn truyền đạt cho thế hệ sau. Từ những lời thơ giản dị mà chứa đựng những suy ngẫm sâu sắc về học vấn, đạo đức, và sự sống, Trạng Trình khẳng định rằng, học vấn không chỉ là con đường dẫn đến sự thành công trong cuộc sống, mà còn là nền tảng để xây dựng một con người có đạo đức, một xã hội hài hòa và bền vững.
Nguyễn Công Trứ, với ngòi bút sắc bén và tâm hồn nhạy cảm, đã phơi bày những góc khuất của thế thái nhân tình trong bài thơ “Thế tình đối với người nghèo”. Từ những trải nghiệm của chính mình, ông mang đến một bức tranh vừa đau xót, vừa đầy triết lý về sự đối đãi của đời người với những ai rơi vào cảnh túng thiếu.
Bài thơ “Tự Hát” của Xuân Quỳnh là một tuyên ngôn tình yêu đầy mãnh liệt và chân thành. Thông qua hình ảnh trái tim, nữ thi sĩ đã gửi gắm những cảm xúc sâu sắc về khát khao được yêu, được sống trọn vẹn với những giá trị đời thường nhưng cao quý.
Nguyễn Đình Chiểu không chỉ là một nhà thơ yêu nước mà còn là một bậc hiền triết luôn hướng con người đến đạo lý làm người. Trong bài thơ “Đạo Trời”, ông gửi gắm một chân lý sâu sắc: Đạo trời không xa vời, mà ở ngay trong lòng mỗi con người.
Trong dòng chảy lịch sử Việt Nam, Cao Bá Quát hiện lên như một biểu tượng của kẻ sĩ tài hoa và khí phách, một con người dám sống, dám đấu tranh vì lý tưởng, dù phải chịu bi kịch của sự thất bại. Bài thơ Vịnh Cao Bá Quát của Vũ Đình Liên không chỉ là một lời ca tụng mà còn là sự tri ân, sự thấu hiểu sâu sắc đối với số phận một bậc anh hùng.
Vũ Đình Liên – nhà thơ của những hoài niệm, của những giá trị truyền thống đang dần mai một. Nếu Ông đồ là một tiếng thở dài đầy xót xa trước sự lụi tàn của một lớp người từng được tôn kính, thì Thủy chung lại là một khúc hoài niệm đầy dịu dàng, một sự tiếp nối không đứt gãy giữa quá khứ và hiện tại, giữa giá trị cũ và tâm hồn mới.
Vũ Đình Liên – người thi sĩ mang tâm hồn sâu nặng với những giá trị xưa cũ, đã để lại cho đời không chỉ Ông đồ mà còn những vần thơ thấm đẫm nỗi đau nhân thế. Thân tàn ma dại không chỉ là một bài thơ, mà còn là tiếng khóc nghẹn ngào của những phận đời cơ cực, những con người bị xã hội bỏ quên, trôi dạt trong dòng đời nghiệt ngã.
Khi nhắc đến Vũ Đình Liên, không ai có thể quên Ông đồ – bài thơ đã trở thành biểu tượng cho nỗi hoài niệm về những giá trị xưa cũ đang dần phai nhạt theo thời gian. Dù không phải là một nhà thơ sáng tác nhiều, nhưng chỉ với bài thơ này, Vũ Đình Liên đã khắc sâu vào lòng người đọc hình ảnh ông đồ – một con người tài hoa nhưng lại bị lãng quên trong dòng chảy nghiệt ngã của thời đại.
