Trong bài thơ “Tự thán”, Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm không chỉ bộc lộ những suy tư sâu lắng về cuộc đời, mà còn gửi gắm một triết lý sống nhân văn, giản dị nhưng đầy sức mạnh. Đó là bài học về cách làm người, cách đối nhân xử thế và tìm kiếm sự an nhiên giữa những biến động không ngừng của thế gian.
Trong bài thơ “Vô sự”, Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm vẽ nên một bức tranh về cuộc sống lý tưởng, nơi con người tìm thấy niềm vui từ sự giản dị, thoát khỏi những xô bồ, bon chen của đời. Đây không chỉ là tâm sự của một bậc hiền triết, mà còn là lời nhắn gửi sâu sắc đến những ai đang mải mê kiếm tìm hạnh phúc ở những nơi xa xôi mà bỏ quên giá trị thực sự của sự bình yên trong tâm hồn.
Có những nỗi nhớ nhẹ như mây, mong manh mà miên viễn. Có những nỗi nhớ nặng như mưa, trĩu lòng người kẻ ở, người đi. Trong Lại Nhớ, Lưu Trọng Lư đã vẽ nên một nỗi nhớ vừa dịu dàng, vừa khắc khoải, nơi tình yêu hóa thành thiên nhiên, và thiên nhiên cũng thấm đượm cảm xúc con người.
Tiếng hát đò đưa, một âm thanh mơ hồ mà ám ảnh, đã đi vào thơ ca Việt Nam như một biểu tượng của những thân phận lênh đênh. Lưu Trọng Lư, với hồn thơ lãng mạn và nhạy cảm, đã đưa điệu hát ấy vào bài thơ Điệu Hát Lẳng Lơ, để rồi từ đó, ông khắc họa nên một bức tranh đầy những xúc cảm đối lập – vừa say mê, rạo rực, vừa buồn bã, thương cảm đến xót xa.
Trăng đã lên, thuyền đã trôi, người và cảnh đối diện nhau trong một không gian lặng lẽ đến nao lòng. Lưu Trọng Lư, với hồn thơ mơ màng và đa cảm, đã khắc họa một khoảnh khắc vừa lãng mạn, vừa chất chứa suy tư về kiếp nhân sinh, về những điều không thể nói thành lời.
Câu thơ của Paul Valéry vang lên như một lời hiệu triệu, một lời thức tỉnh cho những tâm hồn lang bạt giữa cuộc đời rộng lớn. Lưu Trọng Lư đã mượn hình tượng gió để gửi gắm những suy tư về kiếp người, về sự trôi nổi giữa dòng đời, và hơn hết, về tinh thần dấn thân, không ngại thử thách để thực sự sống một đời ý nghĩa.
Trong thơ ca, hình ảnh con thuyền từ lâu đã trở thành biểu tượng cho những chuyến hành trình đầy mộng tưởng, những cuộc phiêu du không bến bờ của tâm hồn. Thuyền mộng của Lưu Trọng Lư là một bản nhạc trữ tình đầy huyễn hoặc, nơi thực và mộng đan xen, nơi tình yêu và nỗi hoài nghi giăng mắc giữa khoảng trời vô tận.
Lưu Trọng Lư – người thi sĩ của những vần thơ mơ màng và thấm đẫm hoài niệm – đã vẽ nên trong Hoa Bên Đường một bức tranh mang sắc thái huyền bí và đầy xót xa. Đó không chỉ là câu chuyện về một bông hoa vô danh mọc bên đường, mà còn là thân phận của những kiếp người đã từng rực rỡ, từng được yêu thương, nhưng rồi lại bị quên lãng giữa dòng đời.
Mùa xuân là biểu tượng của sự tươi mới, của niềm vui, của những khởi đầu đầy hứa hẹn. Nhưng với Lưu Trọng Lư trong bài thơ Xuân về, mùa xuân không chỉ đơn thuần là sự tái sinh của thiên nhiên, mà còn là tấm gương phản chiếu những đổi thay, những mất mát trong lòng người.
Hoàng hôn luôn là khoảnh khắc gợi nhiều suy tư nhất trong ngày, khi ánh sáng dần tắt, bóng tối lan dần, để lại trong lòng người một nỗi buồn man mác. Trong bài thơ Hoàng hôn, Lưu Trọng Lư đã vẽ nên một bức tranh chiều tà không chỉ đẹp mà còn thấm đẫm tâm sự. Đó là tiếng lòng của một người con gái, vừa nhớ thương, vừa day dứt, vừa tiếc nuối một điều gì đó đã xa.
Có những cuộc chia ly đã được báo trước, nhưng nỗi buồn của kẻ ở lại vẫn chẳng thể nào vơi. Trong Vắng Chàng, Lưu Trọng Lư đã khắc họa một nỗi nhớ nhung lặng lẽ, một tình yêu thổn thức nhưng không thể bày tỏ, để rồi tất cả đọng lại trong không gian trống vắng, trong tiếng gió vi vu, trong lòng người mang nặng một chữ “chờ”.
Có những nỗi buồn không thành lời, chỉ lặng lẽ rơi theo thời gian, như những cánh hoa xoan tàn úa bên bến sông. Bài thơ Hoa xoan của Lưu Trọng Lư là một bản nhạc buồn về sự chờ đợi, về niềm thương nhớ chẳng thể nguôi ngoai, và về sự tàn phai của tình yêu theo năm tháng.
Mưa – thứ âm thanh gõ vào lòng người những nốt trầm lặng lẽ, đôi khi là nỗi buồn không tên, đôi khi là sự luyến tiếc những điều đã qua. Mưa trong thơ Lưu Trọng Lư không chỉ là hiện tượng của đất trời mà còn là tâm trạng của chính nhân vật trữ tình, là tiếng thở dài của một trái tim quẩn quanh trong thương nhớ. Mưa… mưa mãi là bài thơ của sự lạc lối, của một tình yêu không có bến bờ, của những tháng năm hoài phí trong nuối tiếc.
Có những cuộc gặp gỡ chỉ tồn tại trong thoáng chốc, đẹp đẽ như một giấc mộng nhưng rồi tan biến như sương khói. Mộng chiều hè của Lưu Trọng Lư là một bài thơ mang đầy cảm xúc tiếc nuối, khi tình cảm con người chợt bừng lên trong khoảnh khắc, để rồi chỉ còn lại sự mơ hồ giữa thực và ảo, giữa kỷ niệm và giấc mơ tàn.
Có những hạnh phúc giản dị mà trọn vẹn, có những giấc mộng bình yên giữa đời đầy sóng gió. Túp lều cũ của Lưu Trọng Lư không chỉ là bài thơ kể về một đôi vợ chồng tìm đến chốn thanh tịnh mà còn là lời ngợi ca những giá trị bền vững của tình yêu, của cuộc sống an nhiên, tách biệt khỏi danh lợi phù phiếm.
Có những mối tình sinh ra trong sáng như trăng thu, đẹp đẽ như hoa nắng sớm, nhưng rồi cũng có những cuộc tình vỡ tan như sóng bạc đầu, để lại một vết thương không bao giờ lành trong tâm hồn kẻ si tình. Tình điên của Lưu Trọng Lư là một khúc ca ai oán về tình yêu – một tình yêu cháy bỏng, ngây thơ, nhưng rồi rơi vào bi kịch chia ly, khiến cả người ở lại và kẻ ra đi đều đắm chìm trong cơn mê cuồng của tuyệt vọng.
Có những con người sinh ra không để thuộc về một nơi nào cả. Họ là sứ giả của ký ức, của những cuộc tình dang dở, của những hoài niệm mà thời gian không thể xóa nhòa. Trong bài thơ Sứ giả, Lưu Trọng Lư đã khắc họa hình ảnh một kẻ lữ hành cô đơn, người mang trong mình những nỗi niềm từ quá khứ, lang thang giữa cõi đời như cánh chim phiêu bạt không điểm dừng.
Có những người sinh ra để phiêu lãng, để mãi mãi không thuộc về một nơi nào cả. Họ ôm trong lòng nỗi hoài cảm khôn nguôi, vừa khát khao tự do, vừa bị trói buộc bởi những sợi dây vô hình của quá khứ và tình cảm con người. Giang hồ của Lưu Trọng Lư là một bản trường ca đầy day dứt về thân phận lữ khách, về sự giằng xé giữa thú giang hồ và nghĩa thê nhi, giữa quá khứ hào hoa và thực tại bình lặng.
Có những tình yêu đến từ cái nhìn đầu tiên, dù chưa biết tên, chưa hiểu tuổi, nhưng đã đủ để lòng người dậy sóng. Một chút tình của Lưu Trọng Lư là tiếng lòng của một trái tim si mê nhưng không được hồi đáp, một nỗi buồn day dứt trong cõi nhân gian, nơi tình yêu thoáng qua như bóng trăng hiu quạnh giữa đêm sương.
Có những mùa thu không chỉ đến trên từng vòm cây hay con phố mà còn len lỏi vào tận đáy lòng người, khơi dậy những xúc cảm day dứt, mơ hồ. Tiếng thu của Lưu Trọng Lư là một bài thơ ngắn nhưng chất chứa bao nỗi niềm man mác, là tiếng vọng của mùa thu vang lên từ thiên nhiên và cả trong tâm hồn con người.
Có những cuộc tình ra đi không một lời từ biệt, để lại lòng người nỗi hoang hoải không tên. Có những ký ức tưởng chừng mãi mãi xanh tươi, nhưng rồi cũng lụi tàn theo thời gian. Còn chi nữa của Lưu Trọng Lư là bài thơ vang lên như một tiếng thở dài, như lời ai oán của một trái tim đã từng yêu hết mình nhưng cuối cùng chỉ còn lại sự trống rỗng.
