Bài thơ “Thăng Long hoài cổ” của Bà Huyện Thanh Quan là một trong những tác phẩm xuất sắc, gợi lên nỗi lòng hoài cổ trước sự đổi thay của lịch sử. Với ngôn ngữ cổ kính, hình ảnh giàu sức gợi, bài thơ mang đến cho người đọc cảm nhận sâu sắc về sự vĩnh cửu của thiên nhiên, sự vô thường của cuộc đời, và nỗi đau đáu của một tâm hồn nhạy cảm trước cảnh cũ người xưa.
Bài thơ “Chiều hôm nhớ nhà” của Bà Huyện Thanh Quan là một bức tranh thơ nhuốm màu tâm trạng, nơi cảnh vật và lòng người hòa quyện trong nỗi nhớ nhà da diết. Những vần thơ như tiếng lòng thổn thức, vừa khắc họa vẻ đẹp của cảnh chiều hôm nơi đất khách, vừa bày tỏ nỗi niềm thầm kín của người xa quê. Qua bài thơ, ta cảm nhận được tài năng miêu tả tinh tế của Bà Huyện Thanh Quan và những suy tư sâu sắc về tình quê hương.
Tương truyền vua Minh Mạng có bộ chén kiểu của Trung Quốc mới đưa sang, chén vẽ sơn thuỷ Việt Nam và có đề thơ Nôm cũng như một số đồ sứ kiểu thời đó, nên vua đưa khoe với những người chung quanh. Mọi người đã yêu cầu bà huyện Thanh Quan làm một bài thơ chữ Nôm. Bà làm ngay hai câu thơ này. Vua rất thích thú!
Bài thơ “Tức cảnh chiều thu” của Bà Huyện Thanh Quan là một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp, đồng thời là sự hòa quyện giữa cảnh và tình, giữa vẻ đẹp giản dị của tự nhiên và cảm xúc sâu lắng trong tâm hồn thi nhân. Qua từng câu chữ, bài thơ không chỉ gợi lên sự yên bình, tĩnh lặng của một buổi chiều thu mà còn truyền tải triết lý sống tự tại, tìm niềm vui trong những điều bình dị.
Bài thơ “Buổi chiều lữ thứ” của Bà Huyện Thanh Quan là một bức tranh thơ tuyệt đẹp và đầy u sầu, gợi lên nỗi niềm cô đơn, lạc lõng của một người lữ thứ trong buổi chiều nơi đất khách. Với ngôn ngữ tinh tế, giàu hình ảnh, tác phẩm không chỉ khắc họa khung cảnh thiên nhiên mà còn phản ánh sâu sắc tâm trạng của một con người xa quê, lạc lõng giữa dòng đời.
Trong lịch sử văn học Việt Nam, thơ của Bà Huyện Thanh Quan luôn mang một phong vị trầm buồn, khắc khoải về quê hương, đất nước và thân phận con người. Bài thơ “Qua Đèo Ngang” là một tác phẩm tiêu biểu cho tâm hồn nhạy cảm và sâu sắc của bà. Với ngôn ngữ tinh tế và hình ảnh giản dị mà thấm đượm nỗi niềm, bài thơ không chỉ khắc họa vẻ đẹp hoang sơ của cảnh vật mà còn phơi bày tâm trạng cô đơn, hoài niệm của một trái tim gắn bó với quê hương, đất nước.
Câu đối “Duyên với giang sơn nên dán chữ; Nợ gì giời đất phải trồng nêu” của Bà Huyện Thanh Quan là một tác phẩm ngắn gọn nhưng chứa đựng ý nghĩa sâu sắc về mối tương quan giữa con người và vũ trụ, giữa trách nhiệm và tình yêu với quê hương, đất nước. Tương truyền, tác phẩm này được sáng tác trong dịp Tết, nhưng vượt xa khuôn khổ của một câu đối đơn thuần, nó còn mang đậm triết lý sống và tư duy nhân sinh của một người phụ nữ tài hoa, đầy tâm huyết.
