Có những chân lý không nằm ở hai đầu đúng – sai. Có những bậc thầy không đưa ra đáp án, mà trao một tấm gương soi chiếu chính tâm mình. Câu trả lời “cũng đúng mà cũng không đúng” của Ngài Minh Tuệ không chỉ là một cách nói – mà là một cánh cửa dẫn vào trí huệ siêu vượt nhị nguyên.
Trong ánh mắt Huệ Năng, Triệu Châu, Bách Trượng… không có chỗ cho sự tự hào về tri thức, chỉ có sự cởi mở, tự tại của tâm không vướng mắc. Và như thế, chân tu không học rộng, chỉ sống thẳng, thấy thẳng – đã đủ thắp sáng trời đất.
Tôi kính trọng Ngài Minh Tuệ, bởi: Ngài sống trọn vẹn tinh thần đầu đà, như Đức Phật từng khuyến khích. Ngài phá vỡ định kiến về hình thức, học vị, và tri thức giả tạo. Ngài thắp lại ngọn đuốc Chánh Pháp giữa thời mạt pháp, không cần chiêu trò. Ngài trở về cái đơn giản mà vĩ đại: sống, hành, và im lặng như đất mẹ.
Chúng ta cần trở về với tinh thần cốt lõi của Đức Phật: dũng cảm đoạn trừ ái dục, kiên quyết đi ngược dòng thói quen phàm tục, dù điều đó có vẻ “khó nghe” hay “kém hiện đại”. Chánh Pháp là con đường thẳng, không phải là lối mòn quanh co để chiều chuộng dục vọng. Giữ cho Phật giáo sự trong sáng, nghiêm túc và siêu việt là trách nhiệm không chỉ của tăng sĩ, mà của tất cả những ai còn trân quý con đường giải thoát.
Bằng lối viết mộc mạc, chân thành, GS Ngô Bảo Châu đã đem lại một góc nhìn trong sáng và nhân văn về tôn giáo, đời sống tâm linh và phẩm giá con người. Đó là lời nhắc nhở rằng trong những bất ổn của thế giới hiện đại, sự yên bình tinh thần, sự tự nguyện yêu thương, và lòng tôn trọng lẫn nhau vẫn là những giá trị cần được gìn giữ, như những dòng suối âm thầm nuôi dưỡng tâm hồn xã hội.
Bậc chân tu ra đi lặng lẽ, không từ biệt, không ràng buộc, giống như đóa sen vươn nở giữa bùn lầy mà chẳng nhuốm mùi bùn. Còn chúng ta, những người còn đang học đạo, hãy tự hỏi: “Tâm ta có đủ tự tại, đủ rộng lớn để không buồn giận vì những hình thức không như ý không?”. Chính trong câu hỏi ấy, câu trả lời cho hành trạng đúng đắn sẽ được tìm thấy.
Thời đại này có quá nhiều tiếng nói, quá nhiều ngôn từ, quá nhiều lý lẽ. Nhưng giữa những ồn ào ấy, lại vang vọng tiếng im lặng của một đoàn người đang đi bộ, không vì danh, không vì quyền, không vì ai cả, chỉ để sống đúng với lời Phật dạy. Và như vậy, họ không đến Ấn Độ để tìm Phật, mà để trở về chính mình – nơi Phật đang trú ngụ.
Nếu một ngày nào đó, người ta dựng tháp cho Minh Tuệ như người ta từng dựng cho Phật, cho Jesus, cho Gandhi – thì hãy nhớ: chính chúng ta là nhân chứng cho thời đại đã từng phỉ báng điều thánh thiện bằng giọng điệu rất thế gian.
Cái lõi nồi cơm điện kia, đối với người thường là vật tầm thường, nhưng đối với một hành giả không sở hữu gì, lại là pháp khí nhắc nhở: hãy tu trong từng hơi thở, từng bước chân, và từng niệm xả ly- không phải trong hình dáng của cái bát.
Chúng ta đang sống trong thời mạt pháp. Nhưng mạt pháp không phải là sự tuyệt diệt – mà là cơ hội trở về gốc, nếu còn những người thầm lặng giữ đạo, và những người dám lắng nghe chánh pháp từ đôi chân trần lặng lẽ trên đường đời.
Thầy Minh Tuệ từng nói: “Gặp đâu đi đấy, tùy duyên đến đâu thì đến đó”. Đây không phải lời của một người sống buông xuôi, mà là thái độ hành đạo vô cùng cao thượng: sống trong hiện tại, không cưỡng cầu, không mưu cầu kết quả, mà lặng lẽ đi giữa đời bằng chánh niệm.
“Ai, con cũng đều mong cho họ được tốt đẹp và hạnh phúc. Nếu họ tố cáo con mà khiến cho họ được vui vẻ, hạnh phúc, thì họ cứ làm, con không có ý kiến gì cả”- Sư Minh Tuệ. Giữa một xã hội ồn ào bởi tiếng nói tranh biện, nơi ai cũng muốn phân định đúng sai, lời nói của Sư Minh Tuệ vang lên như một làn gió mát thổi qua tâm hồn khô cằn vì chấp ngã.
Tôn giáo, suy cho cùng, không phải là chiếc áo. Cũng không phải là tấm thẻ tu sĩ. Nó là cách ta sống mỗi ngày, trong lặng lẽ, trong tự kỷ luật và tỉnh thức. Và nếu Minh Tuệ sai – thì cái sai ấy, có lẽ, chỉ là sai vì đã sống… quá đúng.
Sư Minh Tuệ – dù không phát ngôn, không xuất hiện trên các kênh truyền hình, không tranh luận – nhưng ông đang làm được một điều mà hàng ngàn bài pháp thoại không thể: gợi lại cho con người một niềm tin rằng: sống thật vẫn còn có thể, tu hành vẫn còn có ý nghĩa, và Phật pháp vẫn chưa tắt trong cõi nhân gian.
Khi một người chọn đi bộ suốt hàng ngàn cây số, không tiền bạc, không danh vọng, không tổ chức bảo trợ, không truyền bá giáo lý, không mưu cầu tín đồ – chỉ để thực hành 13 hạnh đầu đà của một người tu khổ hạnh, thì người ấy lẽ ra phải được nhìn bằng đôi mắt cảm phục, nếu không thể cùng chia sẻ con đường.
Chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên kỳ quái, nơi tiếng ồn được vỗ tay, còn im lặng bị nghi kỵ. Kẻ biết lắng nghe bị xem là nguy hiểm. Kẻ không phản kháng, không tranh cãi, chỉ bước đi bằng chính đôi chân của mình – lại trở thành mục tiêu công kích của những bộ óc đầy học vị nhưng trống rỗng lòng trắc ẩn.
Người xưa nói: “Học để làm người.” Thời nay, người ta học để làm… công cụ. Công cụ phát ngôn, công cụ phán xét, công cụ nổi tiếng, công cụ phủ định tất cả – trừ chính sự trống rỗng của mình. Và trong khi đầu họ chất đầy lý thuyết, thì trái tim đã khô cong như một nhành củi mục, không còn đủ độ ẩm của lòng trắc ẩn.
