Giữa những vần thơ đẫm màu ly biệt của Thâm Tâm, Màu máu tigôn hiện lên như một nỗi đau không thể nguôi ngoai, một tiếng lòng quặn thắt của kẻ bị tình phụ. Nếu Hai sắc hoa tigôn của T.T.Kh. là lời tâm sự đẫm nước mắt của người con gái mang tình yêu dang dở, thì Màu máu tigôn lại là tiếng thét đầy oán hờn của kẻ ở lại, khi tình yêu đã nhuốm màu tang tóc.
Thâm Tâm – người thi nhân tài hoa nhưng cũng đầy bi thương của thi ca Việt Nam hiện đại – lại một lần nữa đưa ta vào thế giới của những mối tình không trọn vẹn. Một mảnh tình là bài thơ không dài, nhưng đủ để gợi lên bao nỗi xót xa về tình yêu, về những lời thề ước đã nhạt nhòa theo năm tháng.
Thâm Tâm – người thi sĩ tài hoa nhưng bạc mệnh, kẻ đã để lại những vần thơ đầy ám ảnh về nhân sinh, về những kẻ ra đi mà không hẹn ngày trở lại. Nếu Tống Biệt Hành là lời tiễn biệt bi tráng, thì Không Đề lại là tiếng thở dài âm thầm, là nỗi cô đơn không tên ngấm vào từng giọt sương khuya.
Trong những vần thơ của Thâm Tâm, luôn có bóng dáng của sự chia ly, của những cuộc ra đi không ngoái đầu, của những kẻ lữ hành khoác áo phong sương, chọn bước vào con đường gió bụi mà chẳng ai biết ngày về. Lưu biệt – đúng như tên gọi của nó – là một lời từ giã đầy bi tráng, là sự đoạn tuyệt giữa người ở và người đi, giữa quá khứ êm đềm và tương lai mịt mùng.
Có những đêm trăng không chỉ là ánh sáng, mà còn là chứng nhân cho tình bằng hữu, cho những tâm hồn đồng điệu tìm đến nhau trong chén rượu, trong vần thơ, và cả trong nỗi buồn ly biệt. Ngô Sơn Vọng Nguyệt là một bài liên ngâm đặc biệt, không chỉ bởi sự góp mặt của bốn thi sĩ tài hoa – Trúc Khê, Nguyễn Bính, Trần Huyền Trân và Thâm Tâm – mà còn bởi nó gói trọn tinh thần của một thời đại, nơi thơ ca không chỉ để ngâm vịnh mà còn là nơi gửi gắm những tâm tư sâu kín nhất của con người.
Bài thơ Ngậm ngùi cố sự của Thâm Tâm là một lời than thở sâu sắc về nỗi buồn nhân thế, về những hoài bão lớn lao nhưng không thể trọn vẹn, về sự vô thường của cuộc đời. Chỉ với tám câu thơ ngắn gọn, tác giả đã khắc họa rõ nét tâm trạng chán chường, tiếc nuối và đầy dằn vặt của một con người khi nhìn lại cuộc đời mình giữa dòng chảy vô tình của thời gian.
Khi nhắc đến Vạn Lý Trường Thành, người ta thường nghĩ ngay đến một công trình vĩ đại, biểu tượng của quyền lực và sức mạnh của Trung Hoa cổ đại. Nhưng trong thơ Thâm Tâm, Vạn Lý Trường Thành không còn là niềm tự hào của một đế chế, mà trở thành bức tường ngập tràn máu và nước mắt. Nó là minh chứng cho sự tàn bạo của bạo chúa, cho nỗi thống khổ của nhân dân, và cho vòng xoáy chiến tranh không ngừng của nhân loại.
Có những cuộc chia ly không hẹn ngày trở lại, có những bước chân ra đi mang theo nỗi đau của một kẻ lữ hành cô độc, và có những vần thơ như tiếng thở dài vọng lên từ trái tim đầy thương tổn. Ngược gió của Thâm Tâm không đơn thuần chỉ là một bài thơ tiễn biệt, mà còn là lời tự vấn, là nỗi niềm cay đắng của một tâm hồn ngổn ngang giữa thế sự, bơ vơ giữa nhân gian, chỉ còn biết phó thác mình cho những cơn gió ngược.
Khi nhắc đến Thâm Tâm, người ta thường nhớ đến Tống biệt hành với nỗi buồn ly khách, nhưng ít ai biết rằng ông còn có một Tráng ca đầy hào sảng – một khúc ca của những con người bước ra từ đau thương, mang theo ý chí của thời đại để dấn thân vào cõi lớn.
Có những cuộc tiễn đưa không qua sông nhưng vẫn vang vọng tiếng sóng trong lòng. Có những giây phút hoàng hôn không rực rỡ nhưng lại phủ kín ánh buồn trong đôi mắt kẻ ở người đi. Tống biệt hành của Thâm Tâm là một bài thơ tiễn biệt đầy trăn trở, chất chứa trong đó nỗi đau của sự dứt áo ra đi và cả sự dửng dưng như một cách để che giấu cảm xúc.
Thâm Tâm – người thi sĩ tài hoa nhưng cũng đầy u uẩn của nền thi ca Việt Nam hiện đại – một lần nữa vẽ lên bức tranh bi tráng trong bài thơ Vọng nhân hành. Đó không chỉ là nỗi lòng của những con người ôm chí lớn giữa thời loạn, mà còn là tiếng vọng khắc khoải về nhân sinh, về những kẻ ly hương, về nỗi đau chia lìa của cả một thế hệ.
Trong những cuộc tình đã lỡ, có những lời chia tay nhẹ nhàng như một làn gió thoảng, nhưng cũng có những lời cuối cùng vang lên như một tiếng chuông trầm u uất, như một cơn sóng vỗ vào lòng người không thể nguôi ngoai. Trả lời của người yêu của Thâm Tâm là một bài thơ mang nỗi đau chua xót ấy – một lời đáp lại muộn màng, cay đắng, khi tình yêu đã hóa thành một vết sẹo khó phai.
Bài thơ Mơ thuở thanh bình của Thâm Tâm không chỉ đơn thuần là một giấc mộng đẹp về một thời yên bình đã qua, mà còn là lời than thở xót xa khi hiện thực phũ phàng đã phá nát những ảo tưởng mong manh ấy. Với giọng thơ trầm lắng nhưng đầy day dứt, tác giả vẽ nên một bức tranh về sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại, giữa giấc mộng thanh bình và sự thật khắc nghiệt của chiến tranh.
Lời chào tưởng như đơn giản nhưng lại mang theo bao nỗi niềm u uất, lưu luyến đến xót xa. Chào Hương Sơn không chỉ là lời tiễn biệt một miền đất, mà còn là lời tiễn đưa quá khứ, tiễn đưa những gì đẹp đẽ đã trở thành kỷ niệm. Thâm Tâm, với giọng thơ bi tráng và chất lãng tử quen thuộc, đã vẽ nên một bức tranh đầy khói sương, nơi cảnh sắc hữu tình hòa cùng nỗi buồn chia ly, để rồi tất cả lặng lẽ trôi vào dòng thời gian vô định.
Có những cuộc tình khi đến, rực rỡ như ánh ban mai, nhưng khi đi, để lại một bầu trời tang tóc. Dang dở của Thâm Tâm là một bài thơ nhuốm màu tiếc nuối, nơi tình yêu không còn là khúc nhạc dịu êm, mà trở thành dư âm đau đớn của một linh hồn tan vỡ.
Can Trường Hành của Thâm Tâm là một khúc ca vừa hào sảng vừa u uất, vừa chất chứa khí phách ngang tàng vừa đau đáu nỗi cô liêu của kẻ giang hồ lạc bước giữa cuộc đời đầy gió bụi. Ở đó, có tiếng cười vang vọng của những bậc hào kiệt không biết sợ, có men rượu cay nồng của những kẻ từng vẫy vùng trong biển đời, nhưng cũng có những khoảng lặng cô đơn khi chợt nhận ra sự vô thường của kiếp sống.
Mùa xuân gõ cửa với những sắc hoa đào rực rỡ, những khuôn mặt rạng rỡ đón chào một năm mới an vui. Nhưng trong phiên chợ xuân rực rỡ ấy, Thâm Tâm lại phác họa một hình ảnh đối lập: giữa sắc đỏ tươi của hoa, giữa niềm vui náo nức của người đời, có một lão bán đào với “thân tang mang trắng phơ”, lặng lẽ lẫn khuất trong bức tranh xuân huyên náo.
Trong không gian đêm khuya lạnh lẽo, giữa hơi men và những nốt nhạc tàn phai, bài thơ Các anh của Thâm Tâm vang lên như một lời tự sự đầy xót xa của kẻ lữ hành cô đơn trên hành trình vô định của kiếp người. Đó không chỉ là câu chuyện về những chén rượu, về những tâm hồn nghệ sĩ phiêu bạt, mà còn là tiếng lòng u uất của cả một thế hệ hoang mang giữa thời cuộc nhiễu nhương.
Có những nỗi nhớ không thể gọi thành tên, chỉ lặng lẽ len vào từng cơn gió, từng giọt mưa và bám riết lấy tâm hồn người lữ khách. Chiều mưa đường số 5 của Thâm Tâm là một bài thơ như thế – một bài thơ đẫm chất hoài niệm, một tiếng lòng day dứt của người lính về những năm tháng kháng chiến gian lao mà ấm tình đồng đội, đồng bào.
Chết – một từ ngắn gọn nhưng ẩn chứa trong đó là bao nỗi buồn, bao sự xót xa về kiếp nhân sinh. Thâm Tâm, với phong cách thơ đầy u uất và hiện thực, đã khắc họa một bức tranh trần trụi về cái chết trong bài thơ Chết. Không bi lụy, không gào thét, bài thơ là một tiếng thở dài về sự lãng quên, về nỗi cô đơn của người đã khuất khi chẳng còn ai nhớ đến mình.
Những câu thơ đầu tiên của Căm Thù vang lên như một hồi trống dồn dập giữa đêm tối, như tiếng thét vang vọng từ trái tim những con người đã nếm đủ đau thương và căm hận. Thâm Tâm không chỉ viết một bài thơ, ông đã vẽ nên bức tranh đầy khốc liệt của một thời đại, nơi mà từng giọt mồ hôi, từng giọt máu, từng hơi thở của nhân dân đều mang nặng nỗi uất hận và ý chí quật cường trước quân thù.
