Bài thơ “Đề Thiền Duyệt Thất” không chỉ là một bài thơ thiền mà còn là một bản tuyên ngôn nhẹ nhàng và đầy từ bi của một bậc chân tu trước giờ chia tay. Nó dạy ta cách sống giữa cõi đời vô thường mà không đánh mất niềm tin, dạy ta đi qua sinh tử mà vẫn giữ chút lửa ấm từ bếp cũ, và dạy ta biết buông, biết thương, biết trở về với chính mình.
Nó là lời cầu nguyện, là tiếng chuông thức tỉnh, là trái tim trần trụi khước từ bạo lực trong bất kỳ hình thức nào, dù được khoác lên màu cờ hay chủ nghĩa.
Bài thơ “Chân dung” không khuyên ta trốn chạy khỏi thế giới đầy biến động, mà khơi gợi nơi ta một cái nhìn mới mẻ, đầy yêu thương và hiểu biết về thế giới. Em trong bài thơ là lời nhắc nhở dịu dàng rằng:
Một câu thơ dịu dàng như suối, mà cũng sâu như cội rễ. Thơ của Thiền sư không chỉ để đọc – mà để lắng, để sống, và để soi đường trong những đêm không trăng.
Anh không chết.
Anh chỉ chuyển hóa.
Và mỗi khi mùa xuân trở lại,
chúng tôi sẽ vẫn gọi tên anh –
bằng một bài ca,
bằng một nụ cười,
bằng ngọn khói trầm ấm áp giữa thư phòng.
“Rừng Sa La” không làm ta đau đớn bởi cái mất mát của một hóa thân, mà làm ta rưng rưng bởi lòng từ bi vẫn còn đó, bởi ánh sáng vẫn chưa tắt, và bởi chúng ta – những người ở lại vẫn còn cơ hội để tiếp tục bước đi, như những người con trong ánh nhìn từ ái của Bậc Giác Ngộ.
“Mùa xuân vô ý” không chỉ là một bài thơ, mà còn là tiếng vọng của những tâm hồn từng đi qua chiến tranh, lưu lạc và mất mát. Nhưng cũng chính từ đó, ta mới hiểu sâu hơn vẻ đẹp mong manh và quý giá của từng mùa xuân đang còn hiện diện quanh ta.
“Mùa xuân cũ” không là lời tiếc nuối mà là tiếng gọi. Gọi ta về sống với “bông Ưu Đàm trong tim”, sống một mùa xuân bất diệt giữa cuộc đời đầy biến động. Bởi như Thiền sư từng nói: “Bình an là có thật, nếu ta biết trở về với hiện tại.” Và mùa xuân ấy chưa bao giờ rời ta.
“Đường quê” là hành trình của đất nước, nhưng cũng là hành trình của mỗi tâm hồn. Giữa sương khói và tiếng chim quê, giữa giọt lệ và nụ cười, giữa đau thương và hi vọng, bài thơ để lại một dư âm rất lặng: hãy sống chậm lại, nhìn kỹ từng chiếc lá, nghe kỹ từng tiếng gọi trong gió, để rồi thấy chính mình – đang bước đi, và đang trở về.
Bài thơ “Ảo hóa” vì thế là một đóa hoa nhỏ mọc giữa rừng thơ Thiền, dịu dàng mà không yếu ớt, lặng lẽ mà không hề mờ nhạt. Nó nhắc ta rằng sự tỉnh thức không phải điều quá xa, cũng không phải điều cần phải chạy đi tìm. Đôi khi, chỉ cần một đêm thật yên, một chút mỏi nơi tâm hồn, là ta đã có thể… chợt thấy chân hình.
“Bàn tay này, mình nói là bàn tay của mình, cái đó cũng đúng nhưng kỳ thực bàn tay này cũng là sự tiếp nối của bàn tay mẹ, bàn tay cha cũng như cây ngô là sự tiếp nối của hạt ngô và hạt ngô là sự tiếp nối của cây ngô trước”
“Buổi sáng không giống như một trang sách em ghi vào chữ nghĩa, có thể lật lại bất cứ lúc nào. Buổi sáng là một nhạc khúc đánh lên, và nhạc khúc có mặt hay không là do em có mặt hay không.”
“Kỷ niệm Đức Bụt Đản sanh, chúng ta phải để cho Bụt sinh ra trong mỗi chúng ta. Chúng ta nên đặt câu hỏi cho chính mình: “Bụt là ai?” Và chúng ta có thể trả lời: “Tôi là Bụt”, bởi vì có chánh niệm, chánh định là ta đã trở thành Bụt.”
Bài thơ như một lời mời gọi chúng ta lắng lòng, tìm về sự thanh tịnh và giao cảm sâu sắc với đất trời. Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã khéo léo dệt nên bức tranh nơi con người, thiên nhiên và tâm linh hòa quyện làm một.
Bài thơ “Không” của Thiền sư Thích Nhất Hạnh tựa như một lời tâm tình giản dị, mà sâu lắng đến tận cùng trái tim. Những câu chữ nhẹ nhàng ấy mở ra cả một chân trời của sự thấu hiểu, dẫn dắt chúng ta đi vào dòng chảy của triết lý sống: không có khổ đau thì cũng chẳng thể nào cảm nhận trọn vẹn hạnh phúc.
