Trong dòng chảy lịch sử Việt Nam, Cao Bá Quát hiện lên như một biểu tượng của kẻ sĩ tài hoa và khí phách, một con người dám sống, dám đấu tranh vì lý tưởng, dù phải chịu bi kịch của sự thất bại. Bài thơ Vịnh Cao Bá Quát của Vũ Đình Liên không chỉ là một lời ca tụng mà còn là sự tri ân, sự thấu hiểu sâu sắc đối với số phận một bậc anh hùng.
Vũ Đình Liên – nhà thơ của những hoài niệm, của những giá trị truyền thống đang dần mai một. Nếu Ông đồ là một tiếng thở dài đầy xót xa trước sự lụi tàn của một lớp người từng được tôn kính, thì Thủy chung lại là một khúc hoài niệm đầy dịu dàng, một sự tiếp nối không đứt gãy giữa quá khứ và hiện tại, giữa giá trị cũ và tâm hồn mới.
Vũ Đình Liên – người thi sĩ mang tâm hồn sâu nặng với những giá trị xưa cũ, đã để lại cho đời không chỉ Ông đồ mà còn những vần thơ thấm đẫm nỗi đau nhân thế. Thân tàn ma dại không chỉ là một bài thơ, mà còn là tiếng khóc nghẹn ngào của những phận đời cơ cực, những con người bị xã hội bỏ quên, trôi dạt trong dòng đời nghiệt ngã.
Khi nhắc đến Vũ Đình Liên, không ai có thể quên Ông đồ – bài thơ đã trở thành biểu tượng cho nỗi hoài niệm về những giá trị xưa cũ đang dần phai nhạt theo thời gian. Dù không phải là một nhà thơ sáng tác nhiều, nhưng chỉ với bài thơ này, Vũ Đình Liên đã khắc sâu vào lòng người đọc hình ảnh ông đồ – một con người tài hoa nhưng lại bị lãng quên trong dòng chảy nghiệt ngã của thời đại.
Có những con người sinh ra không phải để cúi đầu trước số phận, mà để vùng lên như những cơn bão dữ, để ánh sáng từ trí tuệ và khí phách của họ rọi sáng cả một thời đại. Cao Bá Quát là một con người như thế, một nhà thơ, một kẻ sĩ tài hoa nhưng bạc mệnh, một con người luôn mang trong mình khát vọng đổi thay. Và trong bài thơ Nhớ Cao Bá Quát, Vũ Đình Liên đã khắc họa hình ảnh ấy với tất cả sự trăn trở và tiếc thương sâu sắc.
Trong dòng chảy của văn chương, có những bài thơ khiến ta day dứt mãi không nguôi, bởi nó khắc họa một số phận, một nỗi đau mà ta không thể làm ngơ. Người đàn bà điên ga Lưu Xá của Vũ Đình Liên là một bài thơ như thế, một bức tranh sống động, trần trụi và đầy ám ảnh về con người bị vùi dập bởi cuộc đời, bị lãng quên giữa dòng chảy vô tình của nhân thế.
Mùa xuân luôn là biểu tượng của sự tái sinh, của niềm hy vọng và những đổi thay tươi đẹp. Với bài thơ Mùa xuân cộng sản, Vũ Đình Liên đã khắc họa một mùa xuân đặc biệt, mùa xuân của tư tưởng, của lý tưởng cách mạng hòa quyện với truyền thống ngàn đời. Hình ảnh ông đồ và cành đào ngày Tết trở thành biểu tượng bất tử, thể hiện sự tiếp nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống văn hóa dân tộc với tinh thần mới của thời đại cách mạng.
Trong tâm thức người Việt, luỹ tre xanh không chỉ là hình ảnh quen thuộc của làng quê mà còn là biểu tượng của hồn dân tộc, của sức sống mãnh liệt trước bao thăng trầm lịch sử. Bài thơ Luỹ tre xanh của Vũ Đình Liên không chỉ gợi lên nỗi nhớ da diết của người con xa quê mà còn ẩn chứa những triết lý sâu sắc về cuộc đời, về vận mệnh đất nước và con người.
Thời gian không ngừng trôi, cuốn theo bao lớp bụi mờ của ký ức, của những hào quang đã tắt, của những hoài niệm tưởng chừng đã ngủ yên trong lịch sử. Nhưng có những điều, dù đã qua đi, vẫn còn vang vọng trong tâm hồn những con người biết trăn trở về quá khứ, về những giá trị đã từng làm nên một thời đại. Bài thơ Lòng ta là những hàng thành quách cũ của Vũ Đình Liên không chỉ là một khúc hoài niệm về những tháng năm xưa cũ mà còn là tiếng gọi thao thức từ sâu thẳm tâm hồn, nơi lịch sử vẫn còn vọng về trong từng nhịp đập.
Lịch sử luôn khắc ghi những chiến công oanh liệt, những trận đánh bi tráng, những con người đã một thời làm chủ vận mệnh dân tộc. Nhưng rồi, thời gian trôi qua, lớp bụi mờ của lãng quên phủ lên tất cả, để lại những bóng hình lặng lẽ, những linh hồn chiến binh bơ vơ giữa cõi mộng tưởng. Hỡi những chiến binh từ muôn năm cũ của Vũ Đình Liên là một khúc bi ca về những người anh hùng đã khuất, một tiếng vọng của lịch sử giữa sự lặng im vô tận của thời gian.
Vũ Đình Liên, nhà thơ của những hoài niệm, đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc bằng những vần thơ thấm đẫm nỗi buồn thời gian. Nếu Ông đồ là lời ai oán cho một nét đẹp bị lãng quên, thì Hồn xưa lại là tiếng vọng của những ký ức đã chìm khuất vào quá khứ, một nỗi tiếc thương mênh mang về những cảnh sắc và con người đã không còn nữa.
Bài thơ Hạnh phúc của Vũ Đình Liên là một khúc ca tràn đầy sức sống, vẽ nên bức tranh rực rỡ của mùa xuân đất nước. Không còn nỗi buồn man mác của Ông đồ ngày xưa, ở đây ta thấy một hình ảnh đầy sức sống – một ông đồ hạnh phúc, một mùa xuân phơi phới niềm vui, nơi chữ nghĩa không còn là nỗi hoài niệm mà trở thành niềm kiêu hãnh.
Bài thơ Bảy mươi ba tuổi hối hận của Vũ Đình Liên không chỉ là những lời tự sự của một người đã đi gần trọn đời người, mà còn là tiếng lòng đau đáu của một tâm hồn luôn trăn trở về nhân nghĩa, bổn phận và trách nhiệm đối với cuộc đời. Đọc bài thơ, ta cảm nhận được nỗi niềm hối hận sâu sắc của một con người suốt đời tận tụy với học trò, với văn chương, nhưng vẫn cảm thấy mình chưa tròn phận sự với gia đình, đất nước và nhân dân.
