Tình oán
Vườn xuân ta tới ngó trời xa
Thiếu phụ lầu cao bỗng thấy ta
Âu yếm nâng tay… ta chạy đến
Vai chồng tay ngọc miệng cười hoa
*
Tình Oán – Bi Kịch Của Yêu Và Đớn Đau
Bích Khê – thi sĩ của những giấc mộng đẹp và những đau đớn tận cùng – đã dệt nên bài thơ Tình Oán bằng bốn câu thơ ngắn gọn nhưng đầy ám ảnh. Mỗi chữ, mỗi hình ảnh đều chạm đến tận cùng của một tâm hồn si mê nhưng lạc lối, của một trái tim vừa cháy bỏng yêu thương lại vừa đẫm đầy nỗi xót xa.
Mở đầu – Một cuộc gặp gỡ định mệnh
“Vườn xuân ta tới ngó trời xa
Thiếu phụ lầu cao bỗng thấy ta”
Vườn xuân – không gian ấy không chỉ là mùa xuân của đất trời, mà còn là mùa xuân của tâm hồn, mùa xuân của những khát vọng yêu đương. Một người lữ khách bước vào khu vườn, phóng mắt về xa xăm, như đang tìm kiếm điều gì đó, như đang chờ đợi một điều kỳ diệu.
Và rồi, từ trên cao, một thiếu phụ xuất hiện. “Thiếu phụ lầu cao” – hình ảnh ấy chất chứa trong nó một sự đối lập giữa khoảng cách và kết nối, giữa hiện thực và giấc mơ. Nàng nhìn xuống, thấy ta – một ánh nhìn, một khoảnh khắc, nhưng cũng chính là điểm khởi đầu của một mối duyên đầy ngang trái.
Khát khao cháy bỏng – Nhưng cũng là tuyệt vọng
“Âu yếm nâng tay… ta chạy đến”
Một cử chỉ âu yếm, một bàn tay đưa ra như muốn chạm vào, như muốn đón lấy. Đây không chỉ là một hành động thông thường, mà là sự kêu gọi, là tín hiệu của yêu thương, là lời mời mọc của số phận.
Kẻ lữ khách – hoặc chính là tác giả – không thể cưỡng lại. Ta chạy đến, với tất cả khát khao, tất cả cuồng nhiệt, tất cả niềm tin rằng giấc mơ sẽ thành hiện thực. Nhưng…
Bi kịch phơi bày – Giấc mơ vụn vỡ
“Vai chồng tay ngọc miệng cười hoa”
Nàng đã có chồng. Bàn tay vừa vươn ra đón ta lại đang tựa vào vai người khác. Nụ cười kia, đẹp như hoa nở, lại chẳng dành cho ta.
Khoảnh khắc vỡ mộng ấy như một nhát dao xuyên thẳng vào trái tim. Tình yêu, ngay khi chạm vào, đã hóa thành đau đớn. Cái đẹp mà ta khao khát lại là cái đẹp không thuộc về ta.
Thông điệp: Tình yêu, mộng đẹp và nỗi oán hờn
Bốn câu thơ ngắn nhưng hàm chứa một câu chuyện lớn về tình yêu và định mệnh. Một tình yêu mãnh liệt nhưng lỡ làng, một giấc mộng đẹp nhưng không thể thành sự thật. Bích Khê đã vẽ nên một hình ảnh vừa tinh tế vừa đau đớn, nơi con người đối diện với sự thật nghiệt ngã của đời sống: không phải mọi tình yêu đều có thể nảy nở, không phải mọi khát vọng đều có thể thành hiện thực.
Oán hờn trong Tình Oán không phải là sự hận thù, mà là nỗi tiếc nuối khôn nguôi. Là oán chính mình vì đã mộng tưởng, là oán số phận vì đã trêu ngươi, là oán tình yêu vì đã đến quá muộn màng.
Và rồi, người lữ khách ấy sẽ bước tiếp, mang theo trong lòng một vết thương không bao giờ lành. Nhưng chính từ những vết thương ấy, thi ca của Bích Khê mới có thể thăng hoa, để mãi mãi cất lên những giai điệu vừa đẹp đẽ, vừa bi ai của kiếp người.
*
Bích Khê – Thi sĩ tài hoa của nền thơ hiện đại Việt Nam
Bích Khê (1916 – 1946), tên thật là Lê Quang Lương, là một nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ Mới Việt Nam. Ông sinh ra trong một gia đình nho học yêu nước tại Quảng Ngãi. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ năng khiếu thi ca với thơ Đường luật và ca trù. Tuy nhiên, bước ngoặt trong sáng tác của ông đến từ sự ảnh hưởng của Hàn Mặc Tử, khi ông chuyển sang thể thơ mới với phong cách tượng trưng và siêu thực.
Tác phẩm nổi bật nhất của Bích Khê là Tinh Huyết (1939), được xem như một hiện tượng trong nền thơ Việt Nam thời bấy giờ. Thơ ông giàu chất nhạc, hình tượng táo bạo, kết hợp giữa cảm xúc mãnh liệt và sự tìm tòi đổi mới. Hoài Thanh từng nhận xét rằng ông có những câu thơ hay nhất Việt Nam, còn Hàn Mặc Tử ca ngợi thơ ông như “đóa hoa thần dị”.
Mắc bệnh phổi từ sớm, cuộc đời Bích Khê đầy bi kịch nhưng cũng để lại dấu ấn sâu sắc. Ông qua đời năm 1946 khi mới 30 tuổi, để lại một di sản thơ ca độc đáo, góp phần làm phong phú nền thi ca Việt Nam.
Viên Ngọc Quý.
