Về Thu Xà cảm tác

Phố phường hai dãi đứng trơ trơ
Phong cảnh nhìn xem đã khác xưa.
Chợ búa lăng xăng tôm cá thịt
Điếm đàng xông xáo sớm chiều trưa.
Thân tiều đâu vắng khoanh tay ngó
Ma đói nên ghé đứng cửa chờ.
Phần thuế xâu, phần công nợ nữa
Thăm quê khiến khách rối lòng tơ!

*

Về Thu Xà – Một Nỗi Lòng Trĩu Nặng Khi Trở Lại Quê Hương

Trở về một miền quê từng thân thuộc, từng in dấu bao kỷ niệm, nhưng giờ đây chỉ thấy cảnh vật đổi thay, con người tất bật mưu sinh, lòng không khỏi dậy lên một nỗi bâng khuâng, tiếc nuối. Về Thu Xà cảm tác của Bích Khê là một bài thơ mang đậm nỗi lòng hoài cổ, chất chứa bao xót xa trước sự thay đổi của quê hương và những khó nhọc của kiếp người trong dòng chảy cuộc sống.

Phố xá thay đổi – Quê xưa còn đâu?

“Phố phường hai dãi đứng trơ trơ
Phong cảnh nhìn xem đã khác xưa.”

Ngay từ hai câu mở đầu, tác giả đã khắc họa sự đổi thay rõ nét của Thu Xà. Những con phố giờ đây trở nên cứng cỏi, lạnh lùng như đang thách thức dòng thời gian. Dáng dấp xưa cũ đã không còn, thay vào đó là một không gian xa lạ, khiến lòng người hoài niệm không khỏi chạnh buồn.

Nhịp sống hối hả giữa kiếp mưu sinh

“Chợ búa lăng xăng tôm cá thịt
Điếm đàng xông xáo sớm chiều trưa.”

Cuộc sống bận rộn hiện lên qua cảnh chợ búa đông đúc, kẻ mua người bán, người tất bật lo toan. Một bức tranh sinh hoạt đầy sắc màu, nhưng dường như ẩn sau đó là một nỗi vất vả, một guồng quay mưu sinh không ngừng nghỉ, khiến con người chẳng còn thời gian để sống chậm lại, để cảm nhận hồn quê.

Những mảnh đời nghèo khó – Thực tại đau lòng

“Thân tiều đâu vắng khoanh tay ngó
Ma đói nên ghé đứng cửa chờ.”

Dẫu nhịp sống có hối hả, nhưng đâu đó vẫn có những phận đời lặng lẽ, những con người nghèo khó, đói khát, chờ mong một chút may mắn từ người qua đường. Hình ảnh “thân tiều” khoanh tay ngó hay “ma đói” đứng cửa chờ như những bóng mờ trong xã hội, nhắc nhở về những nỗi khổ của kiếp người.

Trĩu lòng khi trở về quê cũ

“Phần thuế xâu, phần công nợ nữa
Thăm quê khiến khách rối lòng tơ!”

Sự đổi thay không chỉ nằm ở cảnh vật, con người mà còn ở những gánh nặng cuộc sống. Thuế má, nợ nần khiến người ta chật vật mưu sinh. Chính những điều đó đã khiến người lữ khách trở về mà lòng rối như tơ vò, không còn cảm giác thư thái, yên bình như thuở trước.

Lời kết: Một nỗi buồn day dứt về quê hương

Bích Khê không chỉ ghi lại cảnh sắc thay đổi của Thu Xà mà còn gửi gắm vào đó cả một nỗi niềm hoài cổ, một chút tiếc nuối trước sự đổi thay của thời gian. Quê hương ngày ấy – nay đã khác, người xưa – nay chẳng còn, và cuộc sống thì vẫn cứ cuốn con người vào vòng xoáy cơm áo gạo tiền. “Thăm quê khiến khách rối lòng tơ” – câu kết như một tiếng thở dài, một sự bâng khuâng không thể nói hết thành lời, để lại trong lòng người đọc một dư vị man mác, bùi ngùi.

*

Bích Khê – Thi sĩ tài hoa của nền thơ hiện đại Việt Nam

Bích Khê (1916 – 1946), tên thật là Lê Quang Lương, là một nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ Mới Việt Nam. Ông sinh ra trong một gia đình nho học yêu nước tại Quảng Ngãi. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ năng khiếu thi ca với thơ Đường luật và ca trù. Tuy nhiên, bước ngoặt trong sáng tác của ông đến từ sự ảnh hưởng của Hàn Mặc Tử, khi ông chuyển sang thể thơ mới với phong cách tượng trưng và siêu thực.

Tác phẩm nổi bật nhất của Bích Khê là Tinh Huyết (1939), được xem như một hiện tượng trong nền thơ Việt Nam thời bấy giờ. Thơ ông giàu chất nhạc, hình tượng táo bạo, kết hợp giữa cảm xúc mãnh liệt và sự tìm tòi đổi mới. Hoài Thanh từng nhận xét rằng ông có những câu thơ hay nhất Việt Nam, còn Hàn Mặc Tử ca ngợi thơ ông như “đóa hoa thần dị”.

Mắc bệnh phổi từ sớm, cuộc đời Bích Khê đầy bi kịch nhưng cũng để lại dấu ấn sâu sắc. Ông qua đời năm 1946 khi mới 30 tuổi, để lại một di sản thơ ca độc đáo, góp phần làm phong phú nền thi ca Việt Nam.

Viên Ngọc Quý.