Dứa

Mỗi cây một quả
Lá gai xương cá
Con sóc đến mùa
Trộm tối, trộm trưa…

Đầu xanh mũ vua
Mình vàng áo giáp
Một trăm con mắt
Nhìn quanh bốn bề

Đồi nắng dứa về
Đẹp trên đất đỏ
Một quả sóc ăn
Thơm lừng trong gió

*

Dứa – Món Quà Của Đất Đỏ

Bài thơ Dứa của Phạm Hổ gợi lên một bức tranh bình dị nhưng tràn đầy sức sống về loài cây mọc trên vùng đất đỏ, nơi những trái dứa căng tròn tỏa hương trong nắng. Từng câu thơ ngắn gọn, súc tích nhưng lại chứa đựng cả một thế giới thiên nhiên gần gũi, từ hình dáng đến hương thơm, từ sự chờ đợi đến niềm vui khi được thưởng thức.

“Mỗi cây một quả
Lá gai xương cá
Con sóc đến mùa
Trộm tối, trộm trưa…”

Chỉ một câu thơ ngắn đã vẽ nên hình dáng đặc trưng của cây dứa: mỗi cây chỉ kết một quả duy nhất, và những chiếc lá tua tủa như gai xương cá, bảo vệ lấy phần ruột ngọt ngào bên trong. Hình ảnh con sóc nhỏ lém lỉnh, chờ đến mùa dứa chín để “trộm tối, trộm trưa” gợi lên sự sống động của thiên nhiên, nơi vạn vật cùng chung một nhịp thở.

Đặc biệt, tác giả khéo léo nhân hóa quả dứa, biến nó thành một nhân vật oai phong giữa thiên nhiên:

“Đầu xanh mũ vua
Mình vàng áo giáp
Một trăm con mắt
Nhìn quanh bốn bề”

Quả dứa hiện lên như một vị vua khoác áo vàng rực rỡ, đội trên đầu chiếc mũ xanh quyền uy, với “một trăm con mắt” – những mắt dứa trên vỏ ngoài – luôn dõi theo mọi biến động xung quanh. Phép nhân hóa này không chỉ làm tăng thêm vẻ đẹp kiêu hãnh của quả dứa mà còn gợi lên sự cứng cáp, mạnh mẽ, như một chiến binh kiên cường giữa nắng gió miền đất đỏ.

Và rồi, khi đến mùa thu hoạch, dứa mang theo hương thơm lan tỏa khắp không gian:

“Đồi nắng dứa về
Đẹp trên đất đỏ
Một quả sóc ăn
Thơm lừng trong gió”

Câu thơ không chỉ tả về dứa, mà còn vẽ lên một khung cảnh thiên nhiên đầy sức sống. Dứa đứng hiên ngang giữa đồi nắng, làm đẹp cho vùng đất đỏ bazan trù phú. Một quả dứa, dù chỉ là phần thưởng nhỏ bé cho con sóc tinh nghịch, cũng có thể tỏa hương thơm lừng trong gió, lan tỏa niềm vui và sức sống.

Bài thơ Dứa của Phạm Hổ không chỉ đơn thuần miêu tả một loài cây trái, mà còn gửi gắm trong đó tình yêu thiên nhiên, sự trân trọng dành cho từng món quà mà đất trời ban tặng. Những hình ảnh thân thuộc, những câu thơ mộc mạc nhưng đầy chất thơ đã làm sống dậy cả một vùng đồi nắng gió, nơi có hương dứa ngọt ngào hòa quyện trong không gian, nơi con người và thiên nhiên cùng hòa chung nhịp đập.

*

Phạm Hổ – Nhà thơ của thiếu nhi

Phạm Hổ (1926 – 2007), bút danh Hồ Huy, quê tại Bình Định, là một nhà thơ, nhà văn tiêu biểu của nền văn học Việt Nam. Ông hoạt động trong nhiều lĩnh vực như viết văn, làm thơ, viết kịch và vẽ tranh, nhưng đặc biệt ghi dấu ấn sâu sắc với những tác phẩm dành cho thiếu nhi.

Sau năm 1954, ông ra Bắc, tham gia sáng lập Hội Nhà văn Việt Nam (1957) và góp phần hình thành Nhà xuất bản Kim Đồng – nơi chuyên xuất bản sách cho trẻ em. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Phó tổng biên tập báo Văn nghệ, Phó trưởng ban đối ngoại của Hội Nhà văn Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng văn học thiếu nhi.

Các tác phẩm của ông như Chú bò tìm bạn, Chuyện hoa chuyện quả, Mỵ Châu – Trọng Thủy đã trở thành những tác phẩm quen thuộc với nhiều thế hệ học sinh. Với những đóng góp to lớn, năm 2001, ông được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật.

Phạm Hổ là một trong những nhà thơ dành trọn tâm huyết cho trẻ em, để lại những vần thơ trong trẻo và giàu ý nghĩa, góp phần làm phong phú nền văn học thiếu nhi Việt Nam.

Viên Ngọc Quý