Em yêu tổ quốc Việt Nam
Tổ quốc em đẹp lắm
Cong cong hình lưỡi liềm
Trên: núi cao trùng điệp
Dưới: biển sóng mông mênh
Những cánh đồng bình yên
Nằm phơi mình ở giữa
Những con sông xanh, hồng
Uốn quanh trăm giải lụa
Tổ quốc em giàu lắm
Đồng ruộng: vựa thóc thơm
Biển bạc: đặc cá tôm
Rừng vàng: đầy quặng, gỗ
Ôi! Việt Nam! Việt Nam!
Tổ quốc bao thương mến
Yêu từng khóm tre làng
Từng con đò vào bến
Càng yêu thêm sông núi
Sinh ra những anh hùng
Xưa – Quang Trung Lê Lợi
Nay – Bác Hồ, Bác Tôn…
Trên mỗi một ngả đường
Em như nghe tiếng hát
Bao nhiêu giặc xâm lăng
Đến đây đều ngã gục
Trước – Bạch Đằng, Đống Đa
Giờ – Điện Biên, Ấp Bắc…
Em càng thù giặc Mỹ
Ngăn nước em làm đôi
Em ước thành Phù Đổng
Trừ sạch bọn giết người
Nhưng Bác Hồ bảo rồi
“Nước Việt Nam là một”
Các bạn miền Nam ơi
Nước mình rồi thống nhất
Em không nói ai biết
Nhưng em sướng vô cùng:
Em là công dân nhỏ
Nước Việt Nam anh hùng!
Bài thơ được sử dụng trong SGK Tập đọc lớp 3 (tập 2) và Tập đọc lớp 4 phổ thông (tập 1) giai đoạn 1976-1979.
*
Niềm Tự Hào Mang Tên Việt Nam
Có một tình yêu thiêng liêng, sâu đậm mà mỗi con người sinh ra trên mảnh đất này đều mang trong mình – đó là tình yêu Tổ quốc. Với bài thơ Em yêu Tổ quốc Việt Nam, nhà thơ Phạm Hổ đã khơi dậy niềm tự hào và tình yêu tha thiết dành cho đất nước trong lòng mỗi người, đặc biệt là những công dân nhỏ bé đang trưởng thành dưới bóng cờ đỏ sao vàng.
Tổ quốc – bức tranh tươi đẹp của thiên nhiên và con người
Mở đầu bài thơ, tác giả vẽ nên một hình ảnh Việt Nam tươi đẹp, trù phú bằng những nét phác họa giản dị mà đầy sức sống:
“Tổ quốc em đẹp lắm
Cong cong hình lưỡi liềm
Trên: núi cao trùng điệp
Dưới: biển sóng mông mênh”
Hình ảnh đất nước hiện lên vừa gần gũi, vừa kỳ vĩ. Một đất nước với địa hình uốn cong duyên dáng như lưỡi liềm, nơi có núi cao hùng vĩ và biển cả bao la. Nhưng giữa hai khoảng không gian rộng lớn ấy, Việt Nam không chỉ có núi và biển, mà còn có những cánh đồng xanh bát ngát, có những dòng sông mềm mại như dải lụa ôm ấp quê hương:
“Những cánh đồng bình yên
Nằm phơi mình ở giữa
Những con sông xanh, hồng
Uốn quanh trăm giải lụa”
Ở những câu thơ này, hình ảnh đất nước hiện lên không chỉ là dáng hình địa lý, mà còn là một bức tranh của sự sống, của thiên nhiên hiền hòa đang chở che con người.
Một đất nước giàu có cả về tài nguyên và tinh thần
Không chỉ đẹp, Tổ quốc còn trù phú và giàu có với rừng vàng, biển bạc, đồng ruộng phì nhiêu:
“Tổ quốc em giàu lắm
Đồng ruộng: vựa thóc thơm
Biển bạc: đặc cá tôm
Rừng vàng: đầy quặng, gỗ”
Những câu thơ ngắn gọn nhưng chứa đựng biết bao tự hào về tài nguyên thiên nhiên dồi dào của quê hương. Nhưng hơn tất cả, Việt Nam không chỉ giàu về vật chất, mà còn giàu về truyền thống anh hùng:
“Càng yêu thêm sông núi
Sinh ra những anh hùng
Xưa – Quang Trung, Lê Lợi
Nay – Bác Hồ, Bác Tôn…”
Lịch sử hàng ngàn năm của đất nước đã sinh ra biết bao vị anh hùng kiệt xuất, từ những người cầm gươm dẹp giặc ngày xưa, đến những lãnh tụ vĩ đại đưa dân tộc bước ra khỏi bóng tối của chiến tranh.
Lời nhắc nhớ về quá khứ hào hùng
Đọc bài thơ, ta không chỉ thấy một đất nước thanh bình với thiên nhiên trù phú, mà còn nghe được âm vang của những trận chiến hào hùng trong lịch sử:
“Trên mỗi một ngả đường
Em như nghe tiếng hát
Bao nhiêu giặc xâm lăng
Đến đây đều ngã gục”
Những chiến công hiển hách từ Bạch Đằng, Đống Đa, Điện Biên, Ấp Bắc… như những dấu son chói lọi trong lòng thế hệ trẻ. Mỗi con đường hôm nay các em bước đi đều thấm đẫm máu xương của bao thế hệ cha ông đã ngã xuống.
Nhưng bên cạnh niềm tự hào, bài thơ còn phản ánh nỗi đau chia cắt của đất nước:
“Em càng thù giặc Mỹ
Ngăn nước em làm đôi”
Vết thương của dân tộc chưa lành, miền Nam vẫn còn bị chia cắt, và trái tim của những đứa trẻ yêu nước không thể không dậy lên lòng căm phẫn. Nhưng thay vì những suy nghĩ hận thù, nhà thơ đã gieo vào lòng các em niềm tin mãnh liệt vào một ngày thống nhất:
“Nhưng Bác Hồ bảo rồi
“Nước Việt Nam là một””
Bác Hồ – vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, đã khẳng định một chân lý bất di bất dịch: đất nước này là một thể thống nhất, không gì có thể chia cắt được. Và niềm tin ấy đã trở thành ngọn lửa, tiếp sức cho những thế hệ sau tiếp tục vững bước.
Niềm tự hào của một công dân nhỏ bé
Bài thơ khép lại bằng niềm hạnh phúc vỡ òa của một đứa trẻ khi nhận ra điều thiêng liêng nhất:
“Em không nói ai biết
Nhưng em sướng vô cùng:
Em là công dân nhỏ
Nước Việt Nam anh hùng!”
Câu thơ cuối giản dị nhưng chứa đựng tất cả niềm kiêu hãnh. Một đứa trẻ nhỏ bé, nhưng trong lòng chất chứa tình yêu quê hương lớn lao. Được sinh ra trên mảnh đất anh hùng là một niềm vinh dự, một điều đáng tự hào.
Thông điệp của bài thơ
Em yêu Tổ quốc Việt Nam không chỉ là một bài thơ dành cho thiếu nhi, mà còn là một lời nhắc nhở với tất cả chúng ta: hãy yêu đất nước bằng cả trái tim, hãy trân trọng những gì mình đang có, và hãy sống sao cho xứng đáng với những thế hệ cha ông đã hy sinh.
Tổ quốc này, không chỉ là hình dáng cong cong trên bản đồ, mà còn là từng cánh đồng xanh, từng dòng sông đỏ nặng phù sa, từng trang sử hào hùng và từng con người đã, đang và sẽ tiếp tục viết nên câu chuyện của đất nước.
Và mỗi người chúng ta, dù nhỏ bé, cũng đều mang trong mình một sứ mệnh: giữ gìn, vun đắp và truyền lại tình yêu ấy cho muôn đời sau.
*
Phạm Hổ – Nhà thơ của thiếu nhi
Phạm Hổ (1926 – 2007), bút danh Hồ Huy, quê tại Bình Định, là một nhà thơ, nhà văn tiêu biểu của nền văn học Việt Nam. Ông hoạt động trong nhiều lĩnh vực như viết văn, làm thơ, viết kịch và vẽ tranh, nhưng đặc biệt ghi dấu ấn sâu sắc với những tác phẩm dành cho thiếu nhi.
Sau năm 1954, ông ra Bắc, tham gia sáng lập Hội Nhà văn Việt Nam (1957) và góp phần hình thành Nhà xuất bản Kim Đồng – nơi chuyên xuất bản sách cho trẻ em. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Phó tổng biên tập báo Văn nghệ, Phó trưởng ban đối ngoại của Hội Nhà văn Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng văn học thiếu nhi.
Các tác phẩm của ông như Chú bò tìm bạn, Chuyện hoa chuyện quả, Mỵ Châu – Trọng Thủy đã trở thành những tác phẩm quen thuộc với nhiều thế hệ học sinh. Với những đóng góp to lớn, năm 2001, ông được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật.
Phạm Hổ là một trong những nhà thơ dành trọn tâm huyết cho trẻ em, để lại những vần thơ trong trẻo và giàu ý nghĩa, góp phần làm phong phú nền văn học thiếu nhi Việt Nam.
Viên Ngọc Quý
