Những dấu chân nho nhỏ
Giày đứt chưa nối kịp
Tin gấp phải chạy liền
Thấp cao cái lượn dốc
Bóng nhỏ nhoà trong đêm
Súng địch nổ như điên
Súng ta càng quyết liệt
Căm giặc, sóng gào to
Thù giặc, dương thôi hát
Chân nhỏ bay trên cát
Bờ bụi chẳng thèm nhìn
Lòng đang lo thắng giặc
Ma quái cũng xem khinh
Đơn vị nhận được tin
Súng dời ngay vị trí
Bóng nhỏ vút chạy luôn
Chân “Kim Đồng” không nghỉ
*
Ngày hôm sau thức dậy
Các trận địa giữ nguyên
Những dấu chân nho nhỏ
Dũng cảm và thân quen
Trên cát, chiến sĩ nhìn
Đường dây không thể đứt
Nghe yên thêm xóm làng
Trong dấu chân mải miết…
*
Những Dấu Chân Nho Nhỏ – Hành Trình Của Lòng Dũng Cảm
Bài thơ Những dấu chân nho nhỏ của Phạm Hổ là một bức tranh xúc động về lòng dũng cảm của những thiếu niên liên lạc trong chiến tranh. Chỉ với những bước chân bé nhỏ nhưng kiên cường, các em đã góp phần vào những chiến thắng lớn lao, giữ cho trận địa vững vàng, cho làng quê bình yên.
Bước chân không ngừng nghỉ giữa chiến trường
Mở đầu bài thơ là một tình huống đầy căng thẳng:
“Giày đứt chưa nối kịp
Tin gấp phải chạy liền
Thấp cao cái lượn dốc
Bóng nhỏ nhoà trong đêm”
Chỉ vài câu thơ ngắn, nhưng đã gợi lên sự gấp gáp của thời chiến. Người liên lạc nhỏ bé ấy, dù giày đứt, vẫn lao đi không do dự, bởi thông tin phải đến được đơn vị ngay lập tức. Hình ảnh “bóng nhỏ nhòa trong đêm” mang đầy tính điện ảnh, vừa thể hiện sự gian nan, vừa làm nổi bật sự đơn độc của em trong nhiệm vụ lớn lao này.
Giữa bom đạn khốc liệt, bước chân nhỏ bé ấy vẫn không chùn bước:
“Súng địch nổ như điên
Súng ta càng quyết liệt
Căm giặc, sóng gào to
Thù giặc, dương thôi hát”
Không chỉ đối diện với cái chết, em còn đối diện với sự khắc nghiệt của thiên nhiên – tiếng sóng gào, bóng tối bao trùm. Nhưng lòng căm thù giặc đã giúp em vượt qua tất cả.
Dũng cảm hơn cả nỗi sợ hãi
Hình ảnh người liên lạc nhỏ tuổi không chỉ gan dạ trước quân thù mà còn chẳng bận tâm đến những điều huyền bí:
“Lòng đang lo thắng giặc
Ma quái cũng xem khinh”
Một câu thơ đầy chất thơ và ý chí mạnh mẽ. Với em, chiến thắng quan trọng hơn tất cả, những điều hư ảo như ma quỷ cũng chẳng khiến em sợ hãi. Đây chính là tinh thần bất khuất của thế hệ trẻ trong chiến tranh, những đứa trẻ mang trong tim mình lý tưởng lớn lao và lòng yêu nước mãnh liệt.
Dấu chân nhỏ – ý nghĩa lớn lao
Nhờ sự dũng cảm của em, thông tin đã được chuyển đi kịp thời, giúp đơn vị tránh được nguy hiểm:
“Đơn vị nhận được tin
Súng dời ngay vị trí
Bóng nhỏ vút chạy luôn
Chân “Kim Đồng” không nghỉ”
So sánh với hình tượng anh hùng liệt sĩ Kim Đồng, tác giả đã khẳng định sự hy sinh của em bé liên lạc không hề nhỏ bé. Những bước chân ấy đã cứu được cả một trận địa, bảo vệ sự sống của biết bao người.
Và rồi, khi bình minh ló dạng, chiến tranh vẫn tiếp diễn, nhưng những dấu chân nhỏ bé vẫn in trên cát, như một minh chứng cho lòng dũng cảm:
“Những dấu chân nho nhỏ
Dũng cảm và thân quen”
Chúng không chỉ là vết tích của một đứa trẻ đã đi qua, mà còn là dấu ấn của cả một thế hệ – thế hệ nhỏ bé nhưng phi thường.
Lời kết – bài ca về lòng dũng cảm
Bài thơ Những dấu chân nho nhỏ không chỉ ca ngợi lòng dũng cảm của những người liên lạc trong kháng chiến, mà còn gửi gắm một thông điệp sâu sắc: Không có sự hy sinh nào là nhỏ bé, không có bước chân nào là vô nghĩa khi nó được đặt trên con đường bảo vệ quê hương.
Những dấu chân trên cát, dù có thể bị sóng xóa nhòa, nhưng trong lòng người lính, trong lịch sử dân tộc, chúng mãi mãi không phai mờ.
*
Phạm Hổ – Nhà thơ của thiếu nhi
Phạm Hổ (1926 – 2007), bút danh Hồ Huy, quê tại Bình Định, là một nhà thơ, nhà văn tiêu biểu của nền văn học Việt Nam. Ông hoạt động trong nhiều lĩnh vực như viết văn, làm thơ, viết kịch và vẽ tranh, nhưng đặc biệt ghi dấu ấn sâu sắc với những tác phẩm dành cho thiếu nhi.
Sau năm 1954, ông ra Bắc, tham gia sáng lập Hội Nhà văn Việt Nam (1957) và góp phần hình thành Nhà xuất bản Kim Đồng – nơi chuyên xuất bản sách cho trẻ em. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Phó tổng biên tập báo Văn nghệ, Phó trưởng ban đối ngoại của Hội Nhà văn Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng văn học thiếu nhi.
Các tác phẩm của ông như Chú bò tìm bạn, Chuyện hoa chuyện quả, Mỵ Châu – Trọng Thủy đã trở thành những tác phẩm quen thuộc với nhiều thế hệ học sinh. Với những đóng góp to lớn, năm 2001, ông được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật.
Phạm Hổ là một trong những nhà thơ dành trọn tâm huyết cho trẻ em, để lại những vần thơ trong trẻo và giàu ý nghĩa, góp phần làm phong phú nền văn học thiếu nhi Việt Nam.
Viên Ngọc Quý
