Đêm lại liêu trai
Dễ hay tình lại gặp tình
(Tố Như)
Nhớ thương ngập nẻo sầu cô quạnh,
Xa lắm tiền thân từ kiếp nào,
Đêm ấy đều đều mưa đếm giọt,
Ngàn thông reo tiếng, nước lao xao.
Mắt ngừng vơ vẩn trên tờ sách,
Sửa lại trầm cho khói bốc cao.
Lửa nến run run mờ bóng chữ,
Lách mình khe cửa, gió len vào.
Một luồng hơi thoảng hương xiêm áo,
Ngất lịm mùa thơm tóc trái đào.
Vàng ngọc tiếng khua rung khe khẻ,
Nhìn quanh lòng rợn ý nao nao.
Gió im, bóng lửa bừng tim sáp,
Khép áo, giai nhân chúm chím chào.
Đợi mãi nghìn xưa lời hẹn ước,
Đường về không một bóng trăng sao.
Bụi mưa ướt thấm trên mình lụa,
Màn gió rèm sương ngỏ đón rào.
Băng giá ngoài kia, ôi lạnh lẽo,
Đây lò hương sưởi chất thơ đào.
Đôi bàn tay ủ đôi tay ấm,
Suối mắt tình cho uống khát khao.
Hồng hạnh thơm bừng gò má nóng,
Khơi nguồn thông cảm phút lao đao.
Ngây thơ thuyền ghé bờ ân ái,
Bóng đợi, hình mong, duyên ướt ao.
Đã gặp rồi đây mùa tưởng mộng,
Men lòng say ngọt ý bồ đào.
Yêu đương đâu phải vì non biển,
Khắng khít cần chi đến tất giao.
Một sợi tóc tơ huyền đủ buộc,
Nghìn năm người thực với chiêm bao.
*
Duyên Gặp Trong Cõi Mộng
Đã bao giờ ta lạc vào một giấc mơ mà ở đó, những xúc cảm yêu thương như đến từ tiền kiếp, một cuộc hội ngộ mơ hồ giữa hiện thực và hư ảo? Đông Hồ, bằng những vần thơ trầm lắng và sâu sắc, đã vẽ nên một đêm liêu trai huyền ảo, nơi tình yêu không còn bị ràng buộc bởi không gian và thời gian, nơi tâm hồn con người tìm về những mối duyên tưởng đã lãng quên trong Đêm lại liêu trai.
Khung cảnh mở ra giữa một đêm mưa rả rích, tiếng gió lùa khe cửa, ngọn nến chập chờn soi bóng chữ mờ nhòe trên trang sách. Bất chợt, một làn hương thoảng qua, một hơi ấm lạ kỳ len vào, như một linh hồn xa xưa trở lại, nhẹ nhàng đánh thức những ký ức mơ hồ. Trong ánh lửa lung linh, bóng dáng giai nhân xuất hiện – mong manh mà thực, xa xôi mà gần gũi. Đó là cuộc gặp gỡ không chỉ của hai con người, mà còn là của hai tâm hồn đã từng thuộc về nhau từ thuở nào, nay tìm lại trong cõi mộng liêu trai.
Tình yêu trong bài thơ không ồn ào, không nồng nhiệt theo kiểu trần tục, mà mang một vẻ đẹp huyền ảo, lãng đãng như sương khói. Một cái nắm tay, một ánh mắt trao nhau cũng đủ làm rung động tâm hồn, bởi lẽ tình cảm chân thực không cần đến những giao ước hữu hình. Đôi nhân tình ấy không hứa hẹn trăm năm, không mong cầu những ràng buộc, mà chỉ cần một phút giây được hòa mình trong cảm giác thăng hoa của tình yêu, đã đủ để nối kết hai thế giới, thực và mộng.
Câu thơ cuối khép lại với hình ảnh “một sợi tóc tơ huyền đủ buộc, nghìn năm người thực với chiêm bao” – một triết lý sâu xa về duyên phận. Tình yêu chân chính không cần đến lời thề non hẹn biển, cũng chẳng bị ràng buộc bởi hiện thực hay mộng ảo, bởi khi hai tâm hồn thực sự đồng điệu, chỉ một sợi dây vô hình cũng đủ gắn kết cả nghìn năm.
Đọc Đêm lại liêu trai, ta không chỉ cảm nhận được một chuyện tình huyền hoặc mà còn thấy trong đó bóng dáng của những kẻ đa mang, luôn kiếm tìm một tri kỷ giữa cuộc đời. Có khi, tình yêu không phải là những gì ta cố chấp nắm giữ trong hiện tại, mà là những gì ta cảm nhận bằng trái tim – một khoảnh khắc ngắn ngủi nhưng vĩnh cửu trong tâm hồn.
*
Đông Hồ – Nhà thơ và người bảo tồn văn hóa dân tộc
Đông Hồ (1906-1969), tên thật Lâm Tấn Phác, là một nhà thơ, nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học có tầm ảnh hưởng lớn đối với nền văn học Việt Nam. Sinh ra tại Hà Tiên, vùng đất giàu truyền thống văn hóa, ông sớm bộc lộ niềm say mê đối với quốc văn và quốc ngữ, từ đó dành trọn đời để nghiên cứu, giảng dạy và sáng tác bằng tiếng Việt.
Là thành viên của nhóm “Hà Tiên tứ tuyệt”, Đông Hồ không chỉ sáng tác thơ mà còn viết văn, ký, khảo cứu, góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy văn hóa dân tộc. Ông từng sáng lập Trí Đức học xá, xuất bản tuần báo Sống, điều hành nhà xuất bản Bốn Phương và tạp chí Nhân Loại, với mục tiêu cổ vũ tinh thần dân tộc, đề cao giá trị tiếng Việt.
Thơ và văn của ông nhẹ nhàng, sâu sắc, giàu tình cảm, đi từ thể loại truyền thống đến hiện đại. Những tác phẩm tiêu biểu có thể kể đến Thơ Đông Hồ, Linh Phượng, Cô gái xuân, Hà Tiên thập cảnh… Bên cạnh đó, ông cũng được biết đến là người tiên phong trong việc phát triển thư pháp chữ Quốc ngữ.
Cuộc đời và sự nghiệp của Đông Hồ là minh chứng cho một tấm lòng tha thiết với văn hóa Việt Nam. Ông mất năm 1969 ngay trên bục giảng khi đang giảng bài thơ Trưng Nữ Vương, để lại một di sản văn học đáng trân trọng.
Viên Ngọc Quý
