Một loài hoa vàng
Kỳ sắc như cúc chi hoàng
Kỳ hương nhược lan
Hoa nở nụ đầu
Niềm trinh ý trắng
Hái hoa phong tặng
Hương lắng tờ mây
Hoa cho thơm tuổi thơ ngây
Thơm tay người hái thơm tay người trồng
Nay một bông mai lại một bông
Yêu hoa xin giữ tấm lòng cho nhau
Trăm năm về sau
nghìn năm về sau
Mang mang trời đất
Ai cười ai khóc
Ai vui ai sầu
Cánh hoa còn giữ tươi màu thời gian
Xuân không nở mà thu không tàn
Tinh hoa sắc núi với hương ngàn đâu phai
(1963)
*
Một Loài Hoa Vàng – Vẻ Đẹp Vượt Thời Gian
Trong những vần thơ của Đông Hồ, thiên nhiên không chỉ là bức tranh tĩnh lặng mà còn là nơi gửi gắm tâm tư, triết lý về cuộc đời. “Một loài hoa vàng” không đơn thuần là một bài thơ ca ngợi vẻ đẹp của hoa, mà còn là biểu tượng của sự thanh cao, trường tồn và lòng chân thành giữa con người với nhau.
“Kỳ sắc như cúc chi hoàng
Kỳ hương nhược lan”
Chỉ với hai câu đầu, tác giả đã khắc họa được sự đặc biệt của loài hoa vàng ấy: sắc đẹp như cúc, hương thơm như lan. Đó không chỉ là vẻ đẹp bên ngoài mà còn là sự thanh khiết, cao quý, mang trong mình một ý nghĩa sâu xa về sự tinh khôi của tâm hồn.
“Hoa nở nụ đầu
Niềm trinh ý trắng
Hái hoa phong tặng
Hương lắng tờ mây”
Những cánh hoa đầu tiên bung nở tượng trưng cho sự thuần khiết, trong sáng. Khi hoa được hái để trao tặng, không chỉ là một món quà vật chất mà còn là sự gửi gắm tâm ý, là lòng trân trọng giữa người với người. Hương hoa, dù vô hình, vẫn lan tỏa, như chính những giá trị đẹp đẽ trong cuộc đời này – những điều chân thành, một khi được trao đi, sẽ còn mãi.
“Hoa cho thơm tuổi thơ ngây
Thơm tay người hái thơm tay người trồng”
Hoa mang đến hương thơm cho người trồng, người hái, cũng như cách tình yêu thương lan tỏa đến những ai chân thành vun đắp. Đó là quy luật giản dị nhưng bền vững: điều đẹp đẽ sẽ mãi tồn tại nếu được nâng niu và trao đi với tấm lòng trong sáng.
“Nay một bông mai lại một bông
Yêu hoa xin giữ tấm lòng cho nhau”
Như những đóa hoa nối tiếp nhau đua nở, lòng yêu thương cũng cần được gìn giữ qua năm tháng. Đông Hồ không chỉ nói về một loài hoa cụ thể, mà còn nhắn nhủ về tình người: sự yêu thương không phải chỉ tồn tại trong khoảnh khắc, mà cần được bồi đắp, giữ gìn để mãi bền lâu.
“Trăm năm về sau
Nghìn năm về sau
Mang mang trời đất
Ai cười ai khóc
Ai vui ai sầu”
Thời gian trôi qua, vạn vật biến đổi, con người rồi cũng đổi thay. Sự sống tiếp diễn với những niềm vui, nỗi buồn, nhưng có những điều, nếu thực sự quý giá, vẫn có thể trường tồn. Như bông hoa vàng kia, dù bao năm tháng, vẫn giữ vẹn nguyên sắc hương.
“Cánh hoa còn giữ tươi màu thời gian
Xuân không nở mà thu không tàn
Tinh hoa sắc núi với hương ngàn đâu phai”
Hình ảnh cuối bài thơ mang một ý nghĩa sâu sắc. Hoa không bị ràng buộc bởi quy luật của thời gian, không chờ xuân đến mới nở, cũng chẳng đợi thu về mà tàn phai. Như những giá trị chân chính của cuộc đời – dù bao biến thiên vẫn vững bền, bất biến.
Bài thơ “Một loài hoa vàng” không chỉ là một bản tình ca về thiên nhiên mà còn là thông điệp về sự vĩnh cửu của cái đẹp, của tình yêu thương và lòng chân thành. Đông Hồ đã gửi gắm trong từng câu chữ niềm tin vào những điều tốt đẹp sẽ luôn tồn tại, vượt qua sự bào mòn của thời gian, như chính bông hoa vàng vẫn giữ sắc hương qua năm tháng.
*
Đông Hồ – Nhà thơ và người bảo tồn văn hóa dân tộc
Đông Hồ (1906-1969), tên thật Lâm Tấn Phác, là một nhà thơ, nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học có tầm ảnh hưởng lớn đối với nền văn học Việt Nam. Sinh ra tại Hà Tiên, vùng đất giàu truyền thống văn hóa, ông sớm bộc lộ niềm say mê đối với quốc văn và quốc ngữ, từ đó dành trọn đời để nghiên cứu, giảng dạy và sáng tác bằng tiếng Việt.
Là thành viên của nhóm “Hà Tiên tứ tuyệt”, Đông Hồ không chỉ sáng tác thơ mà còn viết văn, ký, khảo cứu, góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy văn hóa dân tộc. Ông từng sáng lập Trí Đức học xá, xuất bản tuần báo Sống, điều hành nhà xuất bản Bốn Phương và tạp chí Nhân Loại, với mục tiêu cổ vũ tinh thần dân tộc, đề cao giá trị tiếng Việt.
Thơ và văn của ông nhẹ nhàng, sâu sắc, giàu tình cảm, đi từ thể loại truyền thống đến hiện đại. Những tác phẩm tiêu biểu có thể kể đến Thơ Đông Hồ, Linh Phượng, Cô gái xuân, Hà Tiên thập cảnh… Bên cạnh đó, ông cũng được biết đến là người tiên phong trong việc phát triển thư pháp chữ Quốc ngữ.
Cuộc đời và sự nghiệp của Đông Hồ là minh chứng cho một tấm lòng tha thiết với văn hóa Việt Nam. Ông mất năm 1969 ngay trên bục giảng khi đang giảng bài thơ Trưng Nữ Vương, để lại một di sản văn học đáng trân trọng.
Viên Ngọc Quý
