Tài hoa phô
Hơn hớn má đào đôi quả
Hây hây xuân thắm mười ba
Hé cánh song hồ êm ả
Hài xuân nhè nhẹ bước qua
Từng bước noi lề kim cổ
Đôi bờ có cánh hoa hiền
Bạn bè bốn mùa trăng gió
Rừng em suối chị giao duyên
*
Tài Hoa Phô – Vẻ Đẹp Vượt Thời Gian
Bài thơ Tài hoa phô của Đông Hồ như một bức tranh xuân phơi phới, tái hiện vẻ đẹp tinh khôi và tài hoa rực rỡ của tuổi trẻ. Dưới ngòi bút mềm mại nhưng đầy ý nhị của nhà thơ, hình ảnh người con gái tuổi trăng tròn hiện lên vừa e ấp, duyên dáng, vừa rạng rỡ, thanh tao. Nhưng ẩn sâu trong những vần thơ, tác giả còn muốn gửi gắm một thông điệp về sự hòa quyện giữa truyền thống và hiện đại, giữa vẻ đẹp tự nhiên và sự thanh cao của tâm hồn.
Vẻ đẹp tuổi trăng tròn
“Hơn hớn má đào đôi quả
Hây hây xuân thắm mười ba”
Ngay từ những câu thơ đầu, Đông Hồ đã phác họa một hình ảnh đầy sức sống: cô gái tuổi mười ba với đôi má đào ửng hồng, xuân sắc căng tràn. Đó là vẻ đẹp tinh khôi của tuổi mới lớn, e ấp nhưng cũng đầy tươi sáng, như đóa hoa vừa hé nụ. Hai chữ “hơn hớn” gợi lên một niềm vui trong trẻo, một sự rạng rỡ hồn nhiên mà không cần tô vẽ.
Dáng đi dịu dàng giữa thiên nhiên thanh thoát
“Hé cánh song hồ êm ả
Hài xuân nhè nhẹ bước qua”
Hình ảnh “hé cánh song hồ” mang đến cảm giác dịu dàng, e lệ, tựa như một cánh hoa mới hé mở, như tâm hồn thiếu nữ vừa chớm vào tuổi biết yêu, biết cảm nhận những rung động đầu đời. Câu thơ gợi lên một không gian thanh bình, nơi người con gái bước đi thật nhẹ nhàng, thật ý tứ. “Hài xuân” là biểu tượng cho những bước chân thanh thoát, một dáng đi mềm mại, phản chiếu sự duyên dáng vốn có của người con gái Á Đông.
Giữ gìn nét đẹp truyền thống
“Từng bước noi lề kim cổ
Đôi bờ có cánh hoa hiền”
Vẻ đẹp ấy không chỉ nằm ở dung mạo mà còn ở cốt cách. Người con gái ấy không chỉ rực rỡ bởi xuân sắc, mà còn thanh cao bởi nếp sống đoan trang, biết noi theo những chuẩn mực tốt đẹp của đạo lý xưa. Nhưng nét đẹp truyền thống ấy không gò bó, mà được ví như những cánh hoa hiền nở dọc theo hai bên đường, vừa nền nã, vừa tự nhiên, tạo nên một sự hài hòa giữa vẻ đẹp bên ngoài và phẩm hạnh bên trong.
Giao hòa cùng đất trời
“Bạn bè bốn mùa trăng gió
Rừng em suối chị giao duyên”
Cuộc đời người con gái không chỉ bó hẹp trong khuôn khổ lễ giáo mà còn mở rộng ra với thiên nhiên, với bạn bè, với những mối giao cảm tinh thần. “Trăng gió” là hình ảnh tượng trưng cho sự tự do, cho những cảm xúc bay bổng, cho tâm hồn nghệ sĩ lãng mạn. “Rừng em suối chị giao duyên” lại gợi lên sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên, giữa tuổi trẻ và những dòng chảy bất tận của thời gian.
Thông điệp: Tài hoa là sự kết hợp giữa vẻ đẹp và tâm hồn
Bài thơ Tài hoa phô không chỉ tôn vinh vẻ đẹp của người con gái tuổi xuân thì mà còn đề cao giá trị của sự duyên dáng, nền nã và nét thanh cao trong tâm hồn. Tài hoa không chỉ nằm ở nhan sắc rực rỡ mà còn ở phẩm cách đoan trang, biết hòa mình với thiên nhiên, biết giữ gìn những giá trị tinh thần tốt đẹp.
Đông Hồ, bằng ngôn từ tinh tế, đã tạo nên một bức tranh sống động về tuổi trẻ, vừa dịu dàng, vừa kiêu hãnh, vừa e ấp nhưng cũng đầy sức sống. Và qua đó, ông như muốn gửi gắm một triết lý: vẻ đẹp thực sự không chỉ nằm ở dáng hình, mà còn ở tâm hồn, ở sự hòa quyện giữa con người với thiên nhiên, giữa truyền thống và hiện đại. Một vẻ đẹp như thế, dù thời gian có trôi qua, vẫn sẽ mãi mãi rực rỡ và bất diệt.
*
Đông Hồ – Nhà thơ và người bảo tồn văn hóa dân tộc
Đông Hồ (1906-1969), tên thật Lâm Tấn Phác, là một nhà thơ, nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học có tầm ảnh hưởng lớn đối với nền văn học Việt Nam. Sinh ra tại Hà Tiên, vùng đất giàu truyền thống văn hóa, ông sớm bộc lộ niềm say mê đối với quốc văn và quốc ngữ, từ đó dành trọn đời để nghiên cứu, giảng dạy và sáng tác bằng tiếng Việt.
Là thành viên của nhóm “Hà Tiên tứ tuyệt”, Đông Hồ không chỉ sáng tác thơ mà còn viết văn, ký, khảo cứu, góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy văn hóa dân tộc. Ông từng sáng lập Trí Đức học xá, xuất bản tuần báo Sống, điều hành nhà xuất bản Bốn Phương và tạp chí Nhân Loại, với mục tiêu cổ vũ tinh thần dân tộc, đề cao giá trị tiếng Việt.
Thơ và văn của ông nhẹ nhàng, sâu sắc, giàu tình cảm, đi từ thể loại truyền thống đến hiện đại. Những tác phẩm tiêu biểu có thể kể đến Thơ Đông Hồ, Linh Phượng, Cô gái xuân, Hà Tiên thập cảnh… Bên cạnh đó, ông cũng được biết đến là người tiên phong trong việc phát triển thư pháp chữ Quốc ngữ.
Cuộc đời và sự nghiệp của Đông Hồ là minh chứng cho một tấm lòng tha thiết với văn hóa Việt Nam. Ông mất năm 1969 ngay trên bục giảng khi đang giảng bài thơ Trưng Nữ Vương, để lại một di sản văn học đáng trân trọng.
Viên Ngọc Quý
