Dấu nằm

“Ghe lui còn để dấu dằm
Người yêu đâu mất, chỗ nằm còn đây”
(Ca dao Nam Bộ)

Ghe lui còn để dấu dằm
Người yêu đâu vắng, dấu nằm còn đây
Dấu nằm cũng vẫn xinh thay
Đường vai phảng phất, nét tay mơ màng.

Đêm qua bốn phía trăng vàng,
Bên em anh cứ bàng hoàng tỉnh mơ,

“Tưởng bây giờ là bao giờ”
Thật đây, em vẫn là thơ trên trời.

Dấu nằm còn đó, em ơi
Dấu hương vương vấn từng hồi ngất ngây
Thoảng thơm lan xạ nào tày
Hơi thương em thở, ngát đầy hồn anh

Dấu người yêu dấu thanh thanh,
Mình trong chăn đắp, tóc quanh gối nằm
– “Ghe lui còn để dấu dằm”
Người yêu đâu vắng, dấu nằm còn thương…

(1977)

*

Dấu nằm – Khi tình yêu vẫn còn vẹn nguyên trong ký ức

Trong tình yêu, có những khoảnh khắc đi qua nhưng để lại dấu vết chẳng thể phai mờ. Như con nước rút đi mà dấu dằm vẫn in trên mặt sông, như người yêu đã rời xa nhưng hơi ấm, hình bóng vẫn còn in sâu trên chăn gối. Dấu nằm của Xuân Diệu là một bài thơ nhẹ nhàng mà sâu lắng, lấy cảm hứng từ câu ca dao Nam Bộ:

“Ghe lui còn để dấu dằm
Người yêu đâu mất, chỗ nằm còn đây.”

Dựa vào hình ảnh đậm chất dân gian ấy, nhà thơ viết lên một bài thơ tràn đầy hoài niệm, nơi mà tình yêu vẫn hiện hữu trong từng hơi thở, từng dấu vết còn sót lại sau những phút giây nồng nàn.

Dấu vết của tình yêu

Ngay từ những câu đầu, Xuân Diệu đã khéo léo gợi lại nỗi nhớ bằng hình ảnh đầy xúc động:

“Ghe lui còn để dấu dằm
Người yêu đâu vắng, dấu nằm còn đây.”

Người đã đi xa, nhưng vết tích của tình yêu vẫn còn in đậm. “Dấu nằm” – một hình ảnh tưởng chừng như nhỏ bé nhưng lại là minh chứng cho sự hiện diện của một người, của những kỷ niệm đã qua. Đó là hình bóng của người yêu in trên giường chiếu, là hơi ấm còn vương vấn trong không gian, là minh chứng cho một tình yêu từng nồng nàn, say đắm.

Từ dấu vết ấy, nhà thơ hình dung ra hình dáng của người thương:

“Dấu nằm cũng vẫn xinh thay
Đường vai phảng phất, nét tay mơ màng.”

Dấu nằm không chỉ đơn thuần là một vết tích vật lý, mà còn là nơi chứa đựng hình bóng của người yêu. Trong đôi mắt của Xuân Diệu, mọi đường nét của người thương vẫn hiện lên trọn vẹn, từ bờ vai thon, đến bàn tay mềm mại. Ký ức không phai mờ mà vẫn rõ ràng, sống động như thể người ấy vẫn còn ở đây.

Tình yêu vẫn vẹn nguyên trong từng hơi thở

Không chỉ là dấu vết hữu hình, tình yêu còn hiện diện trong từng khoảnh khắc, từng hơi thở, từng giấc mơ:

“Dấu hương vương vấn từng hồi ngất ngây
Thoảng thơm lan xạ nào tày
Hơi thương em thở, ngát đầy hồn anh.”

Hương thơm của người yêu vẫn quấn quýt trong không gian, trong ký ức của nhà thơ. Đó không chỉ là mùi hương của nước hoa hay tóc, mà còn là “hơi thương em thở” – là tất cả những gì thuộc về người thương, từ giọng nói, ánh mắt, đến cả những điều nhỏ bé nhất. Chỉ cần những điều ấy còn tồn tại trong tâm trí, tình yêu vẫn còn nguyên vẹn, chẳng thể phai mờ.

Tình yêu còn mãi, dù người đã xa

Khép lại bài thơ, Xuân Diệu trở lại với câu ca dao Nam Bộ, như một lời nhắc nhở rằng dù người có đi xa, tình yêu vẫn còn đó:

“Ghe lui còn để dấu dằm
Người yêu đâu vắng, dấu nằm còn thương…”

Câu thơ không chỉ là sự luyến tiếc mà còn là lời khẳng định: tình yêu không mất đi, chỉ là được lưu giữ ở một hình thức khác. Người có thể đi xa, nhưng dấu vết của tình yêu vẫn còn, trong những gì nhỏ bé nhất – một dấu nằm, một hơi thở, một hình bóng vương trên gối.

Lời kết

Dấu nằm của Xuân Diệu không phải là một bài thơ buồn, mà là một bản tình ca đẹp về sự lưu giữ. Nhà thơ không nói về sự chia xa theo cách đau đớn, mà nhấn mạnh rằng tình yêu vẫn còn nguyên trong những dấu vết thân thương. Một khi con người biết trân trọng ký ức, biết nâng niu những gì từng thuộc về nhau, thì tình yêu sẽ không bao giờ mất đi, dù thời gian có trôi xa đến đâu.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý