Đi thuyền

Tặng Khái Hưng

Thuyền qua, mà nước cũng trôi,
Lại thêm mây bạc trên trời cũng bay;
Tôi đi trên chiếc thuyền này,
Giòng mơ tơ tưởng cũng thay khác rồi.
Cái bay không đợi cái trôi;
Từ tôi phút trước, sang tôi phút này…

*

“Đi thuyền – Chuyến hành trình của thời gian và tâm tưởng”

Trong dòng thơ Xuân Diệu, ta luôn bắt gặp một sự thao thức không ngừng trước thời gian. Ông yêu tha thiết từng khoảnh khắc, bởi lẽ với ông, thời gian trôi đi là tất cả đều đổi thay. Đi thuyền là một bài thơ ngắn nhưng hàm chứa triết lý sâu sắc về dòng chảy vô tận của thời gian, của đời người và của chính tâm hồn con người.

Ngay từ những câu đầu tiên, Xuân Diệu đã gợi lên hình ảnh con thuyền trôi trên mặt nước, một hình ảnh ẩn dụ về sự dịch chuyển không ngừng của vạn vật:

“Thuyền qua, mà nước cũng trôi,
Lại thêm mây bạc trên trời cũng bay;”

Không chỉ có thuyền trôi, mà cả dòng nước cũng chuyển động, và cao hơn nữa, mây trên trời cũng bay đi không ngừng. Một sự vận động bao trùm tất cả – từ mặt đất đến bầu trời, từ cái hữu hình đến cái vô hình. Thế giới không đứng yên, mọi thứ đều thay đổi theo từng khoảnh khắc.

Trong sự dịch chuyển ấy, con người cũng không thể là ngoại lệ. Nhà thơ nhận ra chính tâm tưởng của mình cũng không ngừng biến đổi theo thời gian:

“Tôi đi trên chiếc thuyền này,
Giòng mơ tơ tưởng cũng thay khác rồi.”

Xuân Diệu không chỉ nói về sự trôi chảy của ngoại cảnh mà còn nói về sự thay đổi bên trong con người. Tâm hồn, suy nghĩ, cảm xúc – tất cả đều không bất biến. Con thuyền vẫn lướt đi trên mặt nước, và những dòng suy tư cũng trôi đi theo dòng đời, không thể nào giữ lại.

Nhưng điều đặc biệt của bài thơ lại nằm ở câu cuối:

“Cái bay không đợi cái trôi;
Từ tôi phút trước, sang tôi phút này…”

Ở đây, Xuân Diệu đã vẽ nên một thực tại vô cùng khắc nghiệt: thời gian không chờ đợi bất cứ điều gì, ngay cả chính bản thân ta cũng không thể giữ được mình của giây phút trước. Không chỉ cảnh vật đổi thay, mà con người cũng không ngừng biến đổi – mỗi giây trôi qua, ta đã là một con người khác.

Bài thơ Đi thuyền ngắn gọn, súc tích nhưng mang đến một cái nhìn sâu sắc về thời gian và kiếp người. Nó nhắc ta rằng mọi thứ đều trôi đi, không gì đứng yên, và chính ta cũng không thể giữ mãi những gì thuộc về quá khứ. Phải chăng, trong cái nhìn ấy, Xuân Diệu vừa tiếc nuối vừa giục giã con người hãy sống hết mình, tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc, bởi mỗi giây phút trôi qua là một lần ta đổi khác, một lần ta không thể quay về.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý