Giờ tàn

Khi mai dậy sớm, trời êm ái,
Cửa sổ thênh thang mở gió hồ:
Hơi mát đưa hùa theo ánh sáng;
Cành gần, chim rộn tiếng đùa nô.

Chủ nhật còn nguyên, còn trọn vẹn;
Tôi chưa tiêu mất một giờ nào.
Như đứa trẻ con ôm cái bánh,
E dè tôi muốn giữ cho lâu.

Nhưng ngày cứ thoát đi từng chút;
Rồi mặt trời cao. Nắng cháy tràn.
Trưa đến: thôi rồi! bình đã vỡ!
Nửa ngày xinh đẹp đã tiêu tan!

Thong thả, chiều vàng thong thả lại…
Rồi đi… Đêm xám tới dần dần…
Cứ thế mà bay cho đến hết
Những ngày, những tháng, những mùa xuân.

Vừa mới khi mai tôi cảm thấy
Trong tay ôm một bó hoa cười.
Ngọn gió thời gian không ngớt thổi:
Giờ tàn như những cánh hoa rơi…

*

Giờ Tàn – Những Cánh Hoa Rơi Của Thời Gian

Xuân Diệu – nhà thơ của tuổi trẻ, của những khao khát tận hưởng cuộc đời – luôn có một nỗi ám ảnh về thời gian. Trong Giờ tàn, ông không chỉ nói về một ngày trôi qua, mà còn gửi gắm một triết lý sâu sắc về sự hữu hạn của đời người. Từ niềm vui buổi sớm đến nỗi nuối tiếc lúc hoàng hôn, bài thơ là một dòng chảy cảm xúc, vừa tươi tắn lại vừa bàng hoàng trước bước đi không ngừng của thời gian.

Niềm vui của một buổi sáng tràn trề sức sống

Bài thơ mở đầu bằng khung cảnh ban mai trong trẻo, khi mọi thứ đều tinh khôi như một trang giấy chưa hề vương bẩn:

“Khi mai dậy sớm, trời êm ái,
Cửa sổ thênh thang mở gió hồ:
Hơi mát đưa hùa theo ánh sáng;
Cành gần, chim rộn tiếng đùa nô.”

Buổi sáng hiện lên với những làn gió mát lành, với ánh sáng tràn vào từ cửa sổ rộng mở, với tiếng chim rộn ràng như báo hiệu một ngày mới đầy hứa hẹn. Hình ảnh thiên nhiên sống động ấy cũng chính là tâm trạng của con người khi đứng trước một ngày dài còn nguyên vẹn – một ngày đầy cơ hội, đầy niềm vui, đầy hạnh phúc chưa bị hao mòn.

Nỗi sợ mất mát khi thời gian lặng lẽ trôi

Nhưng rồi, niềm hạnh phúc ấy đi kèm với một nỗi e dè rất con người:

“Chủ nhật còn nguyên, còn trọn vẹn;
Tôi chưa tiêu mất một giờ nào.
Như đứa trẻ con ôm cái bánh,
E dè tôi muốn giữ cho lâu.”

Thời gian đẹp đẽ như một chiếc bánh ngọt ngào, nhưng càng quý giá lại càng khiến ta sợ mất đi. Xuân Diệu ví mình như một đứa trẻ, cẩn thận ôm lấy từng khoảnh khắc, mong muốn níu giữ. Nhưng liệu có ai thực sự giữ được thời gian?

Khoảnh khắc vỡ tan – nỗi tiếc nuối khôn nguôi

Rồi thời gian vẫn cứ trôi, không vì ai mà dừng lại:

“Nhưng ngày cứ thoát đi từng chút;
Rồi mặt trời cao. Nắng cháy tràn.
Trưa đến: thôi rồi! bình đã vỡ!
Nửa ngày xinh đẹp đã tiêu tan!”

Sự tiếc nuối dâng lên khi nhận ra buổi sáng đã không còn nữa. Câu thơ “bình đã vỡ!” là một sự thảng thốt đầy đau xót. Cái đẹp, dù có rực rỡ đến đâu, cũng mong manh như chiếc bình pha lê, một khi đã rơi xuống thì không thể nào lấy lại được.

Cũng như cuộc đời, khi ta còn trẻ, ta cứ ngỡ thời gian là vô tận. Nhưng rồi, đến một lúc nào đó, ta chợt nhận ra một nửa cuộc đời đã đi qua, mà chẳng thể làm gì để lấy lại.

Dòng chảy không ngừng của thời gian

Chiều đến, hoàng hôn buông xuống, và thời gian vẫn cứ lặng lẽ trôi như nó vốn dĩ:

“Thong thả, chiều vàng thong thả lại…
Rồi đi… Đêm xám tới dần dần…
Cứ thế mà bay cho đến hết
Những ngày, những tháng, những mùa xuân.”

Cái thong thả của buổi chiều không phải là sự thư thái, mà là một sự chậm rãi đầy xót xa – một bước đi mà ta nhìn thấy, nhưng không thể ngăn cản. Từng ngày, từng tháng, từng mùa xuân cứ thế qua đi, và ta chỉ có thể bất lực nhìn chúng biến mất khỏi tầm tay.

Những cánh hoa rơi – biểu tượng của thời gian mất mát

Và bài thơ khép lại bằng hình ảnh đẹp nhưng đầy ám ảnh:

“Vừa mới khi mai tôi cảm thấy
Trong tay ôm một bó hoa cười.
Ngọn gió thời gian không ngớt thổi:
Giờ tàn như những cánh hoa rơi…”

Thời gian trôi qua nhẹ nhàng như gió, mà cũng tàn nhẫn như cơn gió cuốn đi những cánh hoa mong manh. Sáng sớm, bó hoa thời gian vẫn còn trong tay, nhưng chỉ một thoáng, gió đã cuốn đi tất cả, để lại nỗi tiếc nuối khôn nguôi.

Thông điệp của bài thơ

Giờ tàn không chỉ là nỗi tiếc nuối trước một ngày trôi qua, mà còn là triết lý về sự hữu hạn của kiếp người. Xuân Diệu – nhà thơ luôn khao khát sống, luôn sợ thời gian mất đi – đã thể hiện một cảm giác hoảng hốt trước dòng chảy vô tình ấy.

Bài thơ là một lời nhắc nhở: Thời gian trôi qua không bao giờ trở lại, vậy nên hãy sống hết mình, trân trọng từng khoảnh khắc. Đừng chờ đợi đến khi bình vỡ mới tiếc nuối, đừng để những cánh hoa thời gian rơi xuống một cách hoài phí.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý