Hết ngày hết tháng
Hết ngày, hết tháng, hết! em ôi!
Kinh hãi không gian quặn tiếng còi.
Anh ngóng tìm em, tuy thấy đó.
Sắp xa, thôi cũng tựa xa rồi!
Đầu nghiêng, môi gượng, mắt mơn da,
Chân luyến bên chân, thế nghĩa là…
Ôi những bàn tay không dứt được,
Ôi lời căng thấp giọng hò la!
Khắc giờ tan lụn, dạ chon von,
Không dám nhìn xa sắc núi non.
– Hãy nhớ ngoảnh đầu khi khuất hẳn,
Cho anh tưởng tượng: vẫn đang còn.
*
Đêm qua mưa gió lạnh lùng trời,
Anh ở, em đi, lạnh lẽo người.
Còi thét như gươm, tay hoảng đứt;
Khói đùn mây bạc, lệ lên ngươi!
Em đi, mưa phủ, khuất ân tình.
Anh ở: trời tan trên mắt anh.
Vừa đó nhìn nhau, nay tưởng ngóng;
Không gian ở giữa cách hai mình.
Chiều goá không em lạnh lẽo sao!
Một mình anh lạc dưới thu cao.
Sắc trời: sương đọng; non: mây toả,
Không biết lòng đi tới chốn nào…
*
Hết ngày, hết tháng – Khi tình yêu chạm vào lằn ranh chia biệt
Xuân Diệu, thi nhân của tình yêu, luôn khắc khoải với nỗi sợ chia ly. Bài thơ Hết ngày hết tháng là một tiếng thở dài thấm đẫm cô đơn, một sự níu kéo tuyệt vọng khi thời gian và không gian đẩy con người ra xa nhau. Đọc bài thơ, ta như cảm nhận được từng giọt lệ lặng lẽ rơi trong màn mưa lạnh, trong tiếng còi tàu xé toang trời đêm – một hình ảnh đầy ám ảnh của sự xa cách.
Chia ly – Một sự mất mát ngay cả khi chưa rời xa
“Hết ngày, hết tháng, hết! em ôi!
Kinh hãi không gian quặn tiếng còi.
Anh ngóng tìm em, tuy thấy đó.
Sắp xa, thôi cũng tựa xa rồi!”
Câu thơ đầu tiên vang lên như một tiếng nấc nghẹn ngào. “Hết!” – một từ ngắn gọn nhưng chất chứa sự tuyệt vọng, như một cánh cửa khép lại, như một bàn tay cố níu lấy mà không thể. Chưa đi, mà đã như mất. Xa cách không chỉ là khoảng cách vật lý, mà còn là sự đau đớn thấm vào từng khoảnh khắc cuối cùng bên nhau.
“Đầu nghiêng, môi gượng, mắt mơn da,
Chân luyến bên chân, thế nghĩa là…
Ôi những bàn tay không dứt được,
Ôi lời căng thấp giọng hò la!”
Những cử chỉ cuối cùng giữa hai người yêu nhau – nghiêng đầu, môi gượng cười, chân lưu luyến – như những dấu lặng trong một bản nhạc buồn. Đôi tay muốn siết chặt lấy nhau mà không thể, lời muốn nói ra mà chỉ còn lại những âm thanh bị đè nén. Tất cả tạo nên một sự giằng xé trong lòng, khi trái tim khao khát níu giữ nhưng thực tại thì tàn nhẫn buộc phải rời xa.
Chuyến tàu đêm – Khi tình yêu bị xé nát bởi thời gian và không gian
“Đêm qua mưa gió lạnh lùng trời,
Anh ở, em đi, lạnh lẽo người.
Còi thét như gươm, tay hoảng đứt;
Khói đùn mây bạc, lệ lên ngươi!”
Hình ảnh chuyến tàu đưa người yêu đi xa trở thành một biểu tượng đầy ám ảnh. Tiếng còi tàu không còn chỉ là âm thanh vô tri, mà như một nhát gươm xé toang lòng người ở lại. Khói tàu bốc lên hòa lẫn cùng mây trời, như thể những giọt nước mắt cũng hóa thành làn sương mờ trong khoảnh khắc biệt ly.
“Em đi, mưa phủ, khuất ân tình.
Anh ở: trời tan trên mắt anh.”
Tình yêu chưa kịp cạn, nhưng người đã khuất bóng. Mưa không chỉ phủ lên cảnh vật mà còn phủ lên lòng người, làm nhòe đi cả bóng dáng yêu thương. “Trời tan trên mắt anh” – một hình ảnh đầy day dứt, như thể cả bầu trời cũng đổ sụp trong nỗi đau chia biệt.
Lạc lõng giữa mùa thu, lạc lõng giữa đời nhau
“Chiều goá không em lạnh lẽo sao!
Một mình anh lạc dưới thu cao.
Sắc trời: sương đọng; non: mây toả,
Không biết lòng đi tới chốn nào…”
Bước vào thực tại, người ở lại chợt thấy thế giới như trống vắng hẳn đi. Không còn ai bên cạnh, không gian dường như lạnh lẽo hơn, mùa thu bỗng hóa thành nỗi buồn vô tận. Từng làn sương, từng áng mây như quẩn quanh không lối thoát, cũng giống như tâm hồn kẻ ở lại không biết đi về đâu khi thiếu vắng người thương.
Lời kết – Nỗi buồn của sự chia xa
Hết ngày hết tháng không đơn thuần là một bài thơ tình, mà còn là một tiếng lòng da diết về sự mong manh của yêu thương. Xuân Diệu đã khắc họa một cuộc chia ly không chỉ bằng những hình ảnh bên ngoài mà còn bằng cả sự chấn động trong tâm hồn. Xa nhau không chỉ là khoảng cách, mà còn là nỗi cô đơn phủ đầy trái tim, là sự bất lực khi thời gian và số phận cuốn con người đi theo những hướng khác nhau.
Nhưng có lẽ, chính vì yêu mà chia xa mới trở thành nỗi ám ảnh. Và cũng vì từng yêu, nên dù cách biệt, người ta vẫn mãi khắc ghi bóng hình nhau trong tim…
Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam
Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.
Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.
Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.
Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.
Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:
“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”
Viên Ngọc Quý
