Hương đời

Đời ta tất cả, nhưng cũng có gì đâu?
– Miếng vấn chênh kêu giữa dịp cầu,
Một buổi chiều sương nghe chó sủa,
Sân hè thóc trải liệng bồ câu.

Tiếng chân yêu mến vào trong dạ,
Giọng nói thân yêu mới đổi màu.
Cái nắng ồ lên trong tiếng lá:
Đời là tất cả – có gì đâu!

Một bước chân buồn giữa phố thu,
Phất vuông cờ đỏ cửa đêm mù.
Gió sương bốn biển pha hơi ấm,
Trong máy truyền thanh tiếng Cụ Hồ.

Có thế, nhưng đời là tất cả –
Cột giây thép đứng hát mùa thu,
Đời là tất cả, nhưng cũng có gì đâu?
Như đôi đứa mình lặng lẽ nhìn nhau.

Một cái nắm tay, một đầu thuốc dở,
Một tiếng vang trong một mái đầu.

Ánh đèn trong đêm tối.
Tách cà phê nâu.

*

Hương Đời – Tất Cả Và Hư Không

Cuộc đời là tất cả, nhưng cũng có gì đâu? Câu hỏi ấy vang lên trong Hương đời của Xuân Diệu như một lời tự vấn, một sự chiêm nghiệm đầy suy tư về bản chất của đời sống.

Bài thơ mở đầu bằng những hình ảnh bình dị, đời thường:

“Miếng vấn chênh kêu giữa dịp cầu,
Một buổi chiều sương nghe chó sủa,
Sân hè thóc trải liệng bồ câu.”

Đó là những khoảnh khắc rất nhỏ, nhưng lại là những mảnh ghép tạo nên đời sống. Đời đôi khi chỉ là âm thanh của một miếng vấn rơi trên cầu, là tiếng chó sủa trong buổi chiều lặng lẽ, hay đơn giản là những hạt thóc rơi dưới sân hè. Những hình ảnh ấy mang trong mình hơi thở của cuộc sống, vừa thân quen vừa gợi cảm giác trống trải.

Nhưng rồi, đời sống lại ùa về mạnh mẽ hơn qua những xúc cảm rất con người:

“Tiếng chân yêu mến vào trong dạ,
Giọng nói thân yêu mới đổi màu.
Cái nắng ồ lên trong tiếng lá:
Đời là tất cả – có gì đâu!”

Có khi, chỉ một bước chân thân thuộc cũng đủ làm trái tim xao động, một giọng nói quen thuộc có thể làm đổi thay cả màu sắc thế giới. Và nắng – vốn dĩ là vô hình – cũng bỗng trở nên hữu hình qua âm thanh xào xạc của lá. Đời sống rộng lớn là thế, nhưng hóa ra, tất cả chỉ gói gọn trong những khoảnh khắc rất đỗi nhỏ bé và bình thường.

Thế nhưng, cuộc đời không chỉ là những điều giản dị, mà còn là những biến động lớn lao, là sự hòa quyện giữa cái riêng và cái chung, giữa số phận cá nhân và vận mệnh đất nước:

“Một bước chân buồn giữa phố thu,
Phất vuông cờ đỏ cửa đêm mù.
Gió sương bốn biển pha hơi ấm,
Trong máy truyền thanh tiếng Cụ Hồ.”

Bước chân lẻ loi trong phố thu bỗng gặp lá cờ đỏ phất lên trong đêm tối. Sự cô đơn của cá nhân được xoa dịu bởi niềm tin vào một lý tưởng chung. Trong hơi sương lạnh lẽo của bốn biển, vẫn có hơi ấm của tình yêu nước, của niềm tin vào cách mạng. Và đâu đó, tiếng nói của Bác Hồ vang lên trong chiếc máy truyền thanh, như một ngọn lửa sưởi ấm lòng người.

Nhưng, sau tất cả những ồn ào của đời sống, bài thơ khép lại bằng những hình ảnh giản dị đến lạ:

“Một cái nắm tay, một đầu thuốc dở,
Một tiếng vang trong một mái đầu.

Ánh đèn trong đêm tối.
Tách cà phê nâu.”

Sau những biến cố lớn lao, con người vẫn trở về với những điều nhỏ bé nhất: một cái nắm tay, một điếu thuốc còn cháy dở, một tách cà phê giữa đêm. Đời là tất cả, nhưng đôi khi, tất cả lại chỉ là một khoảnh khắc im lặng, một ánh nhìn, một hơi ấm trong lòng bàn tay.

Hương đời không phải là bài thơ ca ngợi cuộc sống một cách rực rỡ, mà là sự cảm nhận tinh tế về những gì làm nên đời sống. Đời có thể là tất cả, nhưng cũng có thể chỉ là những điều rất đỗi bình thường, mong manh. Xuân Diệu đã khéo léo nắm bắt cái hương vị vừa đậm đà, vừa thoảng qua của cuộc đời – thứ hương vị mà nếu không biết trân trọng, ta có thể lướt qua mà chẳng bao giờ nắm giữ được.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý