Mênh mông

Lòng rộng quá chẳng chịu khung nào hết,
Chân tự do đạp phăng cả hàng rào;
Ta mang hồn trèo lên những đỉnh cao
Để hóng gió của ngàn phương gửi tới.
Hoa cỏ mạnh xông lên mùi xứ mới,
Đất nồng thơm dương tráng tựa chàng trai.
Sông núi phơi xa, đường sá vươn dài:
Ta hăng máu chạy tìm duyên trẻ mạnh.
Tay thoắt mở đôi hồi nghe nẩy cánh,
Dạ yêu đời thoả mấy vẫn chưa an,
Và lòng ta như vậy đó, nhân gian!

Ta có quán để vui vầy ngụm nước,
Ta có chân để huy hoàng cất bước,
Ta có lời để kêu giậy gần xa,
Và có lòng tin tưởng để ngâm ca.
Không muốn biết màu nâu hay sắc thắm,
Hình óng ả cũng mê như nét vặm,
Nói cùng ta nghìn thuở mộng hoa hương;
Và lòng ta như ngựa trẻ không cương.
Con ngựa trẻ ngất ngây đường diệu viễn,
Chân nổi gió cứ mặt trời thẳng đến,
Quên lắng nghe bờ bụi tỉ tê nhau,
Và tha hồ chó sủa ở đằng sau.

*

Mênh Mông – Khúc Hát Của Tâm Hồn Tự Do

Trong cõi thơ Xuân Diệu, có những bài thơ như tiếng thở dài của tình yêu tuyệt vọng, có những vần thơ là tiếng nấc nghẹn ngào của cô đơn, nhưng cũng có những dòng thơ rực cháy như ngọn lửa, tràn đầy sinh khí và khát vọng sống. Mênh mông là một trong những bài thơ như thế – một bản tuyên ngôn mạnh mẽ về sự tự do, về khao khát vươn xa, vượt thoát khỏi mọi giới hạn để sống hết mình với đời.

Bứt phá khỏi mọi khuôn khổ

Ngay từ những câu thơ đầu tiên, Xuân Diệu đã cất lên tiếng nói của một tâm hồn không thể bị bó buộc:

“Lòng rộng quá chẳng chịu khung nào hết,
Chân tự do đạp phăng cả hàng rào;”

Tâm hồn thi nhân không chấp nhận bị giới hạn bởi bất cứ rào cản nào. Đó không chỉ là sự tự do về thể xác, mà còn là sự giải phóng của tư tưởng, của cảm xúc. Không có khuôn khổ nào đủ sức giam giữ kẻ yêu đời mãnh liệt.

Với một khao khát cháy bỏng, nhà thơ hướng về những đỉnh cao, nơi mà gió từ muôn phương hội tụ, nơi mà con người có thể dang tay đón nhận sự rộng lớn của đất trời:

“Ta mang hồn trèo lên những đỉnh cao
Để hóng gió của ngàn phương gửi tới.”

Không cam chịu đứng yên, Xuân Diệu khao khát chinh phục, khao khát được hòa mình vào nhịp sống cuồng nhiệt của vũ trụ.

Sống trọn vẹn với thanh xuân

Nếu ở những bài thơ khác, Xuân Diệu thường hoài niệm về tuổi trẻ trôi qua nhanh chóng, thì trong Mênh mông, ông sống hết mình với thanh xuân, tận hưởng từng khoảnh khắc căng tràn nhựa sống:

“Hoa cỏ mạnh xông lên mùi xứ mới,
Đất nồng thơm dương tráng tựa chàng trai.”

Từng hơi thở của đất trời, từng cánh hoa, ngọn cỏ cũng trở nên mạnh mẽ và nồng nàn như tuổi trẻ. Đó không phải là một thế giới yên tĩnh, mà là một không gian luôn vận động, bùng cháy đam mê.

Và trong chính thế giới ấy, Xuân Diệu như một con ngựa trẻ, chạy mãi không ngừng nghỉ, khao khát những chân trời mới:

“Và lòng ta như ngựa trẻ không cương.
Con ngựa trẻ ngất ngây đường diệu viễn,
Chân nổi gió cứ mặt trời thẳng đến,”

Không có điểm dừng, không có sự chùn bước. Một khi đã đắm mình vào cuộc sống, Xuân Diệu chỉ biết tiến lên phía trước, bất chấp những lời cản ngăn hay những tiếng dèm pha phía sau:

“Quên lắng nghe bờ bụi tỉ tê nhau,
Và tha hồ chó sủa ở đằng sau.”

Câu thơ cuối là một tuyên ngôn đầy thách thức. Thi nhân không bận tâm đến những phán xét của người đời, không để những điều tầm thường níu kéo bước chân mình.

Lời kết – Khi con người hòa vào vũ trụ bao la

Mênh mông không chỉ là một bài thơ, mà còn là một triết lý sống – sống hết mình, sống rộng mở, sống tự do như gió, như mây. Xuân Diệu không chấp nhận sự tù túng, ông muốn vươn ra thế giới, đón nhận mọi sắc màu của cuộc đời, tận hưởng từng khoảnh khắc của thanh xuân.

Và phải chăng, đó cũng chính là thông điệp mà ông muốn gửi gắm: Hãy sống một cuộc đời rực rỡ, không hối tiếc, không ràng buộc. Hãy như con ngựa trẻ chạy mãi trên con đường diệu viễn, thẳng tới mặt trời.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý