Sao lại vui sướng hôm nay
Lòng sao vui sướng hôm nay:
Vừa bước xuống sàn nhà nứa,
Tưởng chừng gió thổi trong cây;
Gặp bụi mai vầu đứng thẳng,
Lá tre phất nghìn ngón tay;
Đầu nho nhỏ,
Mắt hay hay,
Những chú chim con nói chuyện ngày.
Sẵn sàng giang tay đón
Việt Bắc là đây, ở đây.
Mưa liền mấy hôm trước
Suối chạy phăng phăng nước vẫn đầy;
Chị tiếp tế
Mảnh vai gầy,
Trở về – đôi thúng nhẹ tròn xoay!
Cơm độn đỏ gay
Muối vừng trắng xoá.
Ấy có những ngày cũng lạ!
Vui về từ đá, từ cây.
Vui tự trong lòng, trong dạ,
Vui từ thiên hạ về đây.
Vui theo suối sống phây phây,
Vui hoá thành mây bay tới;
Vui phát tự những ngày nhạc muỗi,
Gieo thầm từng buổi đường gai;
Má xanh môi vẫn là tươi,
Vui từ biển cả về rơi xuống đồng.
Những ngày gió lớn,
Dọn lòng mà đón lấy vui!
Hôm nay bước xuống nhà tôi,
Chợt tiếng ca đời náo nức;
Lòng sung sướng tưởng kề ngay khóm trúc
Thổi lên liền một khúc sáo say!
7-1949
*
Niềm vui từ những điều bình dị
Có những niềm vui đến mà chẳng cần lý do to tát. Đó không phải là niềm hân hoan của những chiến công vang dội, cũng chẳng phải sự phấn khích từ những điều xa hoa. Đó là niềm vui đơn sơ, tự nhiên, nảy nở từ chính cuộc sống giản dị, từ thiên nhiên, từ con người, và từ chính lòng ta. Sao lại vui sướng hôm nay của Xuân Diệu là một bài thơ như thế một bài ca rộn rã về niềm vui giản dị mà sâu sắc, một niềm vui có sức lan tỏa như ánh sáng, như hơi thở của đất trời.
Bài thơ mở đầu bằng một câu hỏi tưởng như không cần giải thích:
“Lòng sao vui sướng hôm nay?”
Và rồi, tác giả dẫn dắt ta vào không gian của niềm vui ấy một niềm vui không hẳn từ một sự kiện lớn lao nào, mà đến từ những gì quen thuộc, gần gũi:
“Vừa bước xuống sàn nhà nứa,
Tưởng chừng gió thổi trong cây;
Gặp bụi mai vầu đứng thẳng,
Lá tre phất nghìn ngón tay;”
Chỉ cần đặt chân xuống sàn nhà, chạm vào không gian quen thuộc, Xuân Diệu đã cảm nhận được niềm vui đang lan tỏa. Mọi thứ quanh ông bỗng trở nên sinh động hơn: bụi mai vầu đứng thẳng như thể đang chào đón, lá tre như những bàn tay nhỏ bé đang vẫy gọi.
Những hình ảnh giản dị ấy không chỉ là cảnh sắc thiên nhiên, mà còn là biểu tượng của sức sống bền bỉ, của sự hiền hòa nhưng kiên cường. Và rồi, trong không gian ấy, những chú chim con ríu rít, những cánh tay sẵn sàng đón nhận:
“Đầu nho nhỏ,
Mắt hay hay,
Những chú chim con nói chuyện ngày.
Sẵn sàng giang tay đón
Việt Bắc là đây, ở đây.”
Việt Bắc hiện lên không chỉ là nơi chốn mà còn là nơi gửi gắm niềm tin, là nơi của tình người và ý chí kiên cường. Bức tranh ấy càng trở nên sống động hơn với hình ảnh của chị tiếp tế người phụ nữ gánh đôi thúng nặng trĩu trên vai, nhưng khi trở về, đôi thúng như nhẹ hẳn đi bởi lòng người đã thấm đượm sự hân hoan.
Niềm vui trong bài thơ không chỉ đến từ cảnh vật, mà còn từ chính lòng người. Đó là thứ niềm vui xuất phát từ sự vững tin, từ tinh thần chiến đấu và sự gắn kết cộng đồng:
“Ấy có những ngày cũng lạ!
Vui về từ đá, từ cây.
Vui tự trong lòng, trong dạ,
Vui từ thiên hạ về đây.”
Niềm vui ấy không chỉ là của riêng một cá nhân, mà là niềm vui chung của cả một vùng đất, của những con người đang sống, đang chiến đấu, đang gìn giữ từng mảnh đất quê hương. Nó mạnh mẽ đến mức có thể len lỏi vào từng nhánh cây, từng con suối, từng cơn gió:
“Vui theo suối sống phây phây,
Vui hoá thành mây bay tới;”
Và niềm vui ấy không phải lúc nào cũng dễ dàng có được. Nó được hun đúc từ những ngày tháng gian khổ, từ những đêm dài đầy muỗi, từ những con đường gai góc. Nhưng những con người ấy, dù môi có nứt nẻ, dù da có rám nắng, vẫn giữ được nụ cười tươi:
“Vui phát tự những ngày nhạc muỗi,
Gieo thầm từng buổi đường gai;
Má xanh môi vẫn là tươi,
Vui từ biển cả về rơi xuống đồng.”
Bài thơ khép lại trong một lời nhắn nhủ mạnh mẽ:
“Những ngày gió lớn,
Dọn lòng mà đón lấy vui!”
Xuân Diệu không chỉ nói về niềm vui, mà còn nhấn mạnh một điều: hãy mở lòng để đón nhận nó. Niềm vui không phải lúc nào cũng hiện hữu sẵn, mà đôi khi ta cần một tâm thế rộng mở để cảm nhận được những điều tốt đẹp từ xung quanh.
Bài thơ là một bài ca lạc quan giữa những ngày kháng chiến đầy gian khó. Nó không né tránh thực tại, không vẽ ra một bức tranh màu hồng phi thực tế. Thay vào đó, Xuân Diệu cho thấy rằng, ngay cả trong khó khăn, con người vẫn có thể tìm thấy niềm vui niềm vui từ thiên nhiên, từ đồng đội, từ chính lòng mình. Đó là một thông điệp nhân văn và mạnh mẽ: giữa những ngày mưa gió, ta vẫn có thể cảm nhận hạnh phúc nếu biết mở lòng đón lấy nó.
Chính vì thế, Sao lại vui sướng hôm nay không chỉ là một bài thơ, mà còn là một lời nhắc nhở: hãy biết trân trọng từng khoảnh khắc của cuộc sống, vì ngay cả trong những ngày gian khó nhất, niềm vui vẫn có thể nảy nở, như những khóm trúc reo vang trong gió, như tiếng sáo ngân lên giữa lòng người.
*
Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam
Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.
Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.
Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.
Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.
Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:
“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”
Viên Ngọc Quý
