Thời gian

Dưới thuyền nước trôi;
Trên nước thuyền chuồi.
Và nước, và thuyền
Xuôi dòng đi xuôi.

Nước không vội vàng
Cũng không trễ tràng.
Thuyền không chậm chạp
Nhưng không nhẹ nhàng.

Nước trôi, vô tri,
Vô tình, thuyền đi.
Nước không biết thuyền;
Thuyền biết nước chi?

Cứ thế luôn ngày,
Trôi mà như bay,
Nước, thuyền đi mãi,
Luôn trong đêm dày.

Trăng thu gió hè,
Đổi bờ thay đê,
Nước, thuyền xuống biển:
Thuyền không trở về…

Nước cũng mất luôn…
– Nhưng nước còn nguồn:
Thuyền chìm, trong lúc
Đêm ngày nước tuôn…

*

Thời gian – Con thuyền trôi mãi giữa dòng đời

Xuân Diệu – nhà thơ của sự sống cuồng nhiệt, của khát khao tận hiến – vẫn luôn nhắc ta về thời gian, về sự trôi chảy không ngừng của vạn vật. Nếu ở Vội vàng, ông hối hả níu giữ từng khoảnh khắc, thì trong Thời gian, ta bắt gặp một Xuân Diệu tĩnh lặng hơn nhưng cũng đau đáu hơn về quy luật vô thường của đời người.

Bài thơ mở ra bằng hình ảnh con thuyền và dòng nước – hai thực thể đồng hành nhưng vô tình:

“Dưới thuyền nước trôi;
Trên nước thuyền chuồi.
Và nước, và thuyền
Xuôi dòng đi xuôi.”

Nước cứ trôi, thuyền cứ chuồi, không một giây dừng lại. Nước là biểu tượng của thời gian, thuyền là kiếp nhân sinh – cả hai hòa vào nhau, xuôi mãi không ngừng. Nhưng điều đáng buồn là, dù đi cùng một hướng, chúng chẳng thực sự thuộc về nhau:

“Nước trôi, vô tri,
Vô tình, thuyền đi.
Nước không biết thuyền;
Thuyền biết nước chi?”

Thuyền không thể níu giữ dòng nước, cũng như con người không thể dừng bước thời gian. Chúng ta sống giữa dòng đời, bị cuốn theo những đổi thay, mà chính bản thân cũng chẳng hay mình đã trôi xa đến đâu.

Bài thơ mang đến một nỗi ám ảnh khi nhắc đến sự vô tận của thời gian và sự hữu hạn của con người:

“Nước, thuyền đi mãi,
Luôn trong đêm dày.

Trăng thu gió hè,
Đổi bờ thay đê,
Nước, thuyền xuống biển:
Thuyền không trở về…”

Dòng thời gian vô tình không dừng lại, cuốn con thuyền đi mãi, đến một lúc nào đó, khi nó rời khỏi bến bờ quen thuộc, nó sẽ không bao giờ quay lại. Hình ảnh “thuyền xuống biển” là ẩn dụ cho kiếp người đi đến điểm cuối cùng của đời sống – cái chết.

Nhưng dù thuyền có mất, nước vẫn còn nguồn. Dòng chảy thời gian không ngừng tuôn chảy, như những thế hệ tiếp nối, như cuộc đời không bao giờ dừng lại:

“Thuyền chìm, trong lúc
Đêm ngày nước tuôn…”

Thuyền mất đi, nhưng nước vẫn tồn tại. Đời người hữu hạn, nhưng thời gian thì vô tận. Phải chăng, trong cái nhìn ấy, Xuân Diệu không chỉ nói về sự mong manh của kiếp sống, mà còn nhắc ta rằng, dù cá nhân có biến mất, dòng chảy của cuộc đời vẫn tiếp tục?

Thời gian không chỉ là một bài thơ về sự vô thường, mà còn là một lời nhắc nhở rằng mỗi khoảnh khắc trong đời đều đáng quý. Khi con thuyền còn đang trôi, khi ta còn đang sống, hãy yêu, hãy tận hưởng, hãy để lại dấu ấn, bởi sớm hay muộn, tất cả rồi cũng sẽ hòa tan vào dòng chảy vô biên của thời gian.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý