Trận trường kỳ

Thưa Mẹ Việt Nam, Mẹ lòng sông biển!
Mở Cộng Hoà, hai mươi triệu chúng con
Dâng tặng Mẹ trận trường kỳ kháng chiến.
Quà thiêng liêng tươi thắm cả linh hồn.

Quà trong đó thịt chúng con run rẩy
Từng vết thương như đất ruột cày lên.
Thịt chơi với đạn mười hai ly bẩy,
Chúng con vào trong cuộc diễn trò điên.

Mẹ đã khóc để chúng con sống mãi,
Chúng con đau để cho Mẹ lại cười.
Tràng ngọc lệ trào tuôn trong bóng khói
Là hạt cười chói lói ánh ngày mai.

Chúng con đốt một ngọn đèn vô tận
Mở trong đêm như đôi mắt trừng trừng,
Đĩa dầu máu, một đĩa đèn căm giận,
Tắt bóng đen trên ngọn cháy bừng bừng.

Đêm dầu dài, đèn còn dài hơn nữa.
Thắp tranh khuya day dứt chẳng hề tàn.
Cho đến lúc ngàn chim reo tiếng lửa,
Ngọn đèn vào trong cuộc múa hân hoan.

Những nhà đổ như người đi tắm biển,
Gác lao thân trong tiếng sóng ầm ầm.
Gạch ngói vỡ một trận cười ảo huyễn!
Bẩy hư không, thành phố rủ nhau nằm.

Những đường cái đứt ruột tâm đôi đoạn,
Xé mình ra hố thẳm với thành cao;
Những cầu cống như những bình vỡ rạn;
Những núi đèo hun hút tựa chiêm bao.

Những bàn ghế chạy ra đường khấp khểnh,
Xóm làng đi tránh đỡ lụt sài lang.
Khăn gói xách, gánh gồng đu tấp tểnh,
Giữa đêm kêu dồn dập tiếng: “lên đàng!”

Đùa với sống, thật là đùa ác liệt!
Sống muôn năm từ chỗ chết sinh ra.
Tay phải dựng, tay trái thì chém giết;
Trước mặt: sao, sau lưng: lửa đốt nhà.

Đỏ khe khé chúng con vào nhẩy múa,
Mình thương yêu lăn với xác chó dê,
Thân thể quý xé từng đùi dẫy dụa,
Trái tim quăng như lựu đạn ném chi.

Đêm trở dạ nặng đứa con độc lập,
Đèo Hải Vân ngủ được chút nào đâu.
Cửa Đà Nẵng vẫn tức mình sóng đập,
Nghĩ cho ra những trận Pháp rơi đầu.

Đồng Tháp Mười mới vừa lên tiếng nói,
Đồi Kiến An; ngực đã nở dường hoa;
Tiếng Tháp Mười là tiếng cười đối chọi,
Giọng Sài Gòn thách gọi lũ tà ma.

Bọc Cầu Đuống những mỏ gò nhẹ thếch
Mải chiến tranh, quay theo tiếng súng tròn!
Mười tháng chẵn vẫn nửa đêm truyền hịch!
Ngủ còn thèm – nhưng đột kích thì ngon!

Đêm nước Việt lạ như ngày Bắc Cực.
Sao ở trên chắc cũng phải tức cười!
Đêm phát động muôn bức thành sức lực
Như khuya cành đâm nở lộc xanh tươi.

*

Trận Trường Kỳ – Ngọn Lửa Không Bao Giờ Tắt

Giữa những năm tháng cam go của dân tộc, Xuân Diệu đã cất lên một bài thơ như một khúc tráng ca bi hùng – Trận trường kỳ. Đây không chỉ là tiếng nói của một nhà thơ, mà còn là tiếng vọng của cả một dân tộc, của những người con quyết hy sinh để giữ gìn và bảo vệ đất mẹ Việt Nam.

Ngay từ những câu thơ đầu tiên, tác giả đã khẳng định một chân lý thiêng liêng: cuộc kháng chiến này là món quà mà những đứa con dâng lên Mẹ Việt Nam. Nhưng đó không phải là một món quà bình thường, mà là món quà được dệt nên bằng chính máu xương, bằng những vết thương đau đớn, bằng sự sống và cái chết trong một trận chiến dài đằng đẵng.

“Chúng con đốt một ngọn đèn vô tận
Mở trong đêm như đôi mắt trừng trừng”

Đó là ngọn đèn của ý chí, của lòng căm hận, của niềm tin không bao giờ tắt vào ngày mai tươi sáng. Dầu của ngọn đèn ấy không gì khác ngoài máu thịt của những người chiến sĩ, những con người sẵn sàng bước vào trận chiến để đánh đổi tự do.

Hình ảnh chiến tranh hiện lên đầy ám ảnh, dữ dội: nhà cửa sụp đổ, đường phố rách nát, cầu cống tan hoang. Nhưng giữa hoang tàn đó, ta vẫn thấy một sức sống mãnh liệt, một tinh thần quật cường. Đêm dài của đất nước là đêm đau thương, nhưng cũng chính là đêm thai nghén một ngày mai huy hoàng.

“Đêm trở dạ nặng đứa con độc lập,
Đèo Hải Vân ngủ được chút nào đâu”

Xuân Diệu ví cuộc chiến như một cơn chuyển dạ. Đất nước đang quằn quại trong đau thương, nhưng đó là nỗi đau cần thiết để sinh ra một Việt Nam tự do. Và những người lính, những con dân nước Việt, chính là những bà mụ, những người dìu dắt tương lai ra đời bằng chính sự hy sinh của mình.

Bài thơ khép lại bằng một hình ảnh kỳ vĩ:

“Đêm nước Việt lạ như ngày Bắc Cực.
Sao ở trên chắc cũng phải tức cười!
Đêm phát động muôn bức thành sức lực
Như khuya cành đâm nở lộc xanh tươi.”

Đêm của đất nước không phải là đêm đen tuyệt vọng, mà là đêm tràn đầy sức sống, là đêm của một mùa xuân đang dần hé nở. Đó là niềm tin của một dân tộc, là niềm tin của tác giả vào một ngày mai rạng rỡ, nơi những hy sinh hôm nay sẽ đơm hoa kết trái.

Với Trận trường kỳ, Xuân Diệu không chỉ viết về chiến tranh, mà còn viết về lòng yêu nước, về ý chí kiên cường của con người Việt Nam. Dù phải đốt cháy chính mình, dù phải chịu đựng muôn vàn đau khổ, những người con đất Việt vẫn không bao giờ lùi bước. Họ chiến đấu không chỉ vì sự sống còn, mà còn vì niềm kiêu hãnh, vì tình yêu quê hương, vì một ngày mai hòa bình. Và chính vì vậy, Trận trường kỳ không chỉ là một bài thơ – mà còn là một lời thề, một bản tuyên ngôn, một ngọn lửa cháy mãi không bao giờ tắt trong tâm hồn dân tộc.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý