Trò chuyện với Thơ thơ
Ngoảnh lại khi nào, thoắt bốn năm!
Biết bao thương nhớ, biết bao thầm
Đau lòng cuộc thế nhanh, ai ngỡ
Đã gửi vào đây hoa tháng, năm.
Năm tháng vui tươi thuở bấy giờ,
Sân trường, lớp học cũng làm thơ!
Sương rây mặt đất ôm chân bước,
Trăng gió ban đầu dễ ngẩn ngơ.
Trống rền buổi sáng, guốc hiên trưa,
Bạn họp ban chiều, đêm nhạc mưa,
Cũng khiến lòng ta tê cảm xúc:
Vài mươi, đôi chín, tuổi vừa ưa!
Thơ ở bên mình cứ vấn vương,
Dứt đi không được. Đến lên giường,
Rủ màn bỗng thấy trăng mơ sáng,
Thôi giậy trông ngoài đêm toả hương.
Trên gối canh ba viết “Nhị hồ”.
“Giờ tàn” chủ nhật, não hư vô!
Mai kia bạn bỏ nên than thở:
“Trong mắt còn nguyên vẻ hững hờ”.
Vừa độ trai tơ, xuân lại sang.
Hoa tươi, thêm lại Huế mơ màng!
Men trời sực nức; – nhưng mau tạ,
Biết trước cho nên đã “vội vàng”.
Tuổi học rời xa, Huế cũng đi.
Nhớ bài thơ cũ, thực tiên tri!
Bạn vàng thuở trước nên ông cả,
Gái nhỏ khi nao thoắt dậy thì.
Xuân hỡi! trời ơi, xuân sắc ơi!
Say mê ta vẫn níu chân người.
Sao mà vội vã đi nhanh quá!
– Hoạ có ta còn quyết trẻ trai.
Giữa ngày đông cắt rải thê lương,
Là lúc khoan thai xuân lên đường.
Im tự sen nồng sang cúc giá,
Hoa lan vương giả vẫn thầm hương.
Đàn ta đâu đã chịu ngừng âm;
Cung bậc không vang, lá hát thầm.
Chết được làm sao trong lạnh lẽo!
Đời ong nguyện chết giữa hoa tâm.
Ta còn yêu dấu đến cùng hơi,
Nhưng nghĩa đầu tiên chỉ một người,
Chỉ một thơ đầu lông tuyết phủ,
Như đầu xuân chỉ một hoa tươi.
Đến nay lại gửi hương cho gió,
Hương chín toan đi rực cõi bờ,
Luống tưởng rừng hoa hi mới nụ.
Nguôi làm sao được buổi Thơ Thơ!
Thơ thơ là tên tập thơ đầu tiên của tác giả, xuất bản năm 1939.
*
“Trò Chuyện Với Thơ Thơ” – Dòng Hồi Ức Không Phai Của Xuân Diệu
Trong hành trình thơ ca của Xuân Diệu, Thơ Thơ là dấu mốc quan trọng, là tiếng lòng trẻ trung, rạo rực của một hồn thơ khao khát sống, khao khát yêu. Và bốn năm sau, khi ngoảnh lại, ông viết Trò chuyện với Thơ Thơ, như một cuộc đối thoại với chính tâm hồn mình, một lần nữa hồi tưởng về những ngày tháng xưa, về những xúc cảm trong trẻo, nồng nàn đã từng đi qua.
Ký ức về tuổi trẻ – Những năm tháng thanh xuân không thể quên
Mở đầu bài thơ, Xuân Diệu giật mình nhận ra thời gian đã trôi qua quá nhanh:
“Ngoảnh lại khi nào, thoắt bốn năm!
Biết bao thương nhớ, biết bao thầm
Đau lòng cuộc thế nhanh, ai ngỡ
Đã gửi vào đây hoa tháng, năm.”
Bốn năm – một quãng thời gian không quá dài, nhưng đủ để tác giả cảm nhận rõ ràng sự thay đổi. Những tháng năm thanh xuân tươi đẹp, những ngày ngây thơ bên sân trường, lớp học, đã trở thành kỷ niệm. Khi còn sống trong những khoảnh khắc ấy, người ta có thể không nhận ra giá trị của chúng. Nhưng khi ngoảnh lại, mới thấy tuổi trẻ đã in dấu quá sâu trong lòng, không thể nào xóa nhòa.
Xuân Diệu nhớ về những ngày thơ mộng, khi thiên nhiên, vạn vật đều trở thành nguồn cảm hứng:
“Sương rây mặt đất ôm chân bước,
Trăng gió ban đầu dễ ngẩn ngơ.”
Mọi thứ trong ký ức đều đẹp đẽ, đều lung linh như một bài thơ. Và chính vì vậy, khi thời gian qua đi, ông không khỏi tiếc nuối.
Thơ và tình yêu – Những xúc cảm đọng lại mãi mãi
Tuổi trẻ của Xuân Diệu không chỉ có thiên nhiên, mà còn có cả Thơ Thơ – người bạn đồng hành thân thiết. Ông nhắc đến những đêm thao thức, trằn trọc vì thơ:
“Thơ ở bên mình cứ vấn vương,
Dứt đi không được. Đến lên giường,
Rủ màn bỗng thấy trăng mơ sáng,
Thôi giậy trông ngoài đêm toả hương.”
Thơ không chỉ là ngôn từ, mà là một phần cuộc sống, một phần tâm hồn của nhà thơ. Nó ám ảnh, len lỏi vào từng giấc mơ, từng khoảnh khắc. Những dòng thơ ngày ấy, những bài thơ đầu tiên viết trong đêm khuya, giờ đây trở thành một kỷ niệm không thể nào quên.
Tình yêu trong Thơ Thơ cũng vậy. Đó là tình yêu đầu tiên, ngây ngô mà sâu đậm, là sự rạo rực của tuổi trẻ khi lần đầu biết nhớ thương. Nhưng thời gian trôi qua, người xưa giờ đã thay đổi, còn những vần thơ vẫn nguyên vẹn một nỗi lòng:
“Bạn vàng thuở trước nên ông cả,
Gái nhỏ khi nao thoắt dậy thì.”
Sự thay đổi ấy khiến nhà thơ ngậm ngùi. Nhưng ông không chỉ tiếc nuối, mà còn băn khoăn, lo lắng: liệu mình có thể giữ được tuổi trẻ, có thể giữ được tình yêu và cảm xúc nồng nàn như thuở ban đầu?
Khát vọng sống mãnh liệt – Không bao giờ để lòng nguội lạnh
Xuân Diệu không chấp nhận để mình già đi, không chấp nhận để trái tim mình nguội lạnh. Ông tự nhắc nhở mình phải tiếp tục yêu, tiếp tục sống hết mình:
“Sao mà vội vã đi nhanh quá!
– Hoạ có ta còn quyết trẻ trai.”
Dù đông đã về, dù mùa thu đã lùi xa, thì trong lòng ông, mùa xuân vẫn phải còn mãi. Xuân Diệu không muốn mình chỉ là kẻ đứng nhìn thời gian trôi đi trong tiếc nuối, mà muốn giữ trọn vẹn sức sống của tuổi trẻ trong tâm hồn.
Ông tin rằng, ngay cả khi hoa cúc đã nở vàng trong giá lạnh, ngay cả khi mùa thu đã nhường chỗ cho mùa đông, thì đâu đó trong cuộc đời này, hương sắc của mùa xuân vẫn còn:
“Im tự sen nồng sang cúc giá,
Hoa lan vương giả vẫn thầm hương.”
Và trong chính ông, ngọn lửa của tình yêu và thơ ca vẫn rực cháy:
“Đàn ta đâu đã chịu ngừng âm;
Cung bậc không vang, lá hát thầm.
Chết được làm sao trong lạnh lẽo!
Đời ong nguyện chết giữa hoa tâm.”
Tình yêu của ông dành cho thơ, dành cho cuộc đời, mãnh liệt như con ong chỉ nguyện chết trong lòng hoa.
Nỗi nhớ về Thơ Thơ – Một thời không thể nào quên
Đến cuối bài thơ, Xuân Diệu vẫn không thể nguôi ngoai nỗi nhớ về Thơ Thơ – không chỉ là một tập thơ, mà còn là một thời thanh xuân rực rỡ, là tất cả những gì ông đã yêu, đã trân trọng:
“Luống tưởng rừng hoa hi mới nụ.
Nguôi làm sao được buổi Thơ Thơ!”
Ông biết rằng, mình vẫn sẽ tiếp tục viết, tiếp tục yêu, nhưng Thơ Thơ – những cảm xúc đầu tiên, những vần thơ đầu tiên – sẽ mãi mãi không thể thay thế.
Lời kết – Thông điệp của bài thơ
Trò chuyện với Thơ Thơ không chỉ là một bài thơ hoài niệm, mà còn là một tuyên ngôn sống của Xuân Diệu. Ông không chỉ tiếc nuối quá khứ, mà còn khao khát giữ lấy những gì đẹp đẽ nhất của tuổi trẻ, của tình yêu và thơ ca.
Bài thơ như một lời nhắn nhủ: hãy trân trọng những khoảnh khắc tươi đẹp khi còn có thể. Hãy yêu khi trái tim còn rung động, hãy sống khi cuộc đời vẫn đang mở ra trước mắt. Vì một ngày nào đó, khi ngoảnh lại, ta sẽ thấy rằng, những gì đẹp nhất đã qua đi – nhưng chính những kỷ niệm ấy sẽ là nguồn sống mãi mãi trong tâm hồn ta.
Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam
Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.
Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.
Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.
Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.
Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:
“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”
Viên Ngọc Quý
