Với bàn tay ấy…
Tặng Huy Cận
Với bàn tay ấy ở trong tay,
Tôi đã nguôi quên hận tháng ngày,
Một tối trăng cao gieo mộng tưởng
Vào lòng gió nhẹ thẩn thơ bay.
– Một tối bầu trời đắm sắc mây,
Cây tìm nghiêng xuống nhánh hoa gầy,
Hoa nghiêng xuống cỏ, trong khi cỏ,
Nghiêng xuống làn rêu, một tối đây.
Những lời huyền bí toả lên trăng,
Những ý bao la rủ xuống trần,
Những tiếng ân tình hoa bảo gió,
Gió đào thỏ thẻ bảo hoa xuân.
Bóng chiều đi vụt. Bỗng, đêm nay,
Tôi lại đa mang hận tháng ngày.
Dưới ánh trăng cười, tôi kiếm mãi
Dấu bàn tay ấy ở trên tay.
*
Bàn Tay – Dấu Vết Của Một Hạnh Phúc Đã Xa
Xuân Diệu, thi sĩ của khát vọng yêu và sống, luôn để lại trong thơ mình những xúc cảm sâu sắc về tình yêu và sự cô đơn. Với bàn tay ấy… không chỉ là một bài thơ về kỷ niệm, mà còn là lời tự sự đầy tiếc nuối của một trái tim từng hạnh phúc nhưng rồi lại rơi vào khoảng trống vô tận khi tình yêu đã đi qua.
Bàn tay – nơi hạnh phúc bắt đầu
“Với bàn tay ấy ở trong tay,
Tôi đã nguôi quên hận tháng ngày,”
Chỉ một cái nắm tay, nhưng đã đủ để xóa nhòa mọi đau khổ. Hình ảnh “bàn tay ấy” không chỉ là một cử chỉ thân mật, mà còn là biểu tượng của sự gắn kết, của niềm an ủi dịu dàng. Trong khoảnh khắc ấy, mọi ưu phiền, mọi hận sầu dường như tan biến, nhường chỗ cho một niềm hạnh phúc lặng lẽ mà sâu thẳm.
Xuân Diệu không dùng những lời lẽ nồng nhiệt như trong nhiều bài thơ khác, mà ở đây, ông chọn một cách biểu đạt nhẹ nhàng, tinh tế. Hạnh phúc không phải là những điều quá xa vời – đôi khi, nó chỉ đơn giản là một cái nắm tay ấm áp trong một đêm trăng.
Thiên nhiên cũng tràn ngập tình yêu
“Một tối trăng cao gieo mộng tưởng
Vào lòng gió nhẹ thẩn thơ bay.”
Mọi vật dường như cũng trở nên mộng mơ trong giây phút ấy. Trăng không chỉ chiếu sáng bầu trời mà còn “gieo mộng tưởng” vào trong lòng người. Gió không đơn thuần là một hiện tượng tự nhiên, mà cũng mang tâm trạng thẩn thơ, chở theo bao xúc cảm dịu dàng của cuộc sống.
“Cây tìm nghiêng xuống nhánh hoa gầy,
Hoa nghiêng xuống cỏ, trong khi cỏ,
Nghiêng xuống làn rêu, một tối đây.”
Thiên nhiên trong thơ Xuân Diệu luôn đầy sức sống và gần gũi với con người. Ở đây, từng lớp hình ảnh được xếp chồng lên nhau như một vòng xoáy của sự hòa hợp: cây, hoa, cỏ, rêu – tất cả đều đang tìm đến nhau, trao gửi cho nhau sự dịu dàng, nâng đỡ lẫn nhau trong một đêm diệu kỳ. Cảnh vật không chỉ đơn thuần là bức nền của câu chuyện tình yêu, mà nó chính là một phần của tình yêu ấy, phản chiếu tâm trạng của thi nhân.
Khi những hạnh phúc lặng lẽ nói bằng lời
“Những lời huyền bí tỏa lên trăng,
Những ý bao la rủ xuống trần,
Những tiếng ân tình hoa bảo gió,
Gió đào thỏ thẻ bảo hoa xuân.”
Những câu thơ này như một khúc nhạc nhẹ nhàng, đầy những thanh âm của tự nhiên và tâm hồn. Trăng, gió, hoa đều thì thầm những lời huyền bí, những ý niệm không thể diễn tả thành lời. Ở đây, tình yêu không chỉ thể hiện qua sự giao tiếp giữa hai con người, mà nó còn lan tỏa ra cả vũ trụ, trở thành một điệu nhạc mênh mang.
Cảnh vật như hòa quyện vào nhau, trao gửi nhau những lời ân tình, những bí mật chỉ những tâm hồn đang yêu mới có thể thấu hiểu. Nhưng cũng chính sự huyền ảo này lại báo hiệu cho một điều gì đó mong manh – một thứ hạnh phúc đẹp đẽ nhưng cũng rất dễ tan biến.
Bàn tay – khi hạnh phúc trở thành ký ức
“Bóng chiều đi vụt. Bỗng, đêm nay,
Tôi lại đa mang hận tháng ngày.”
Khoảnh khắc hạnh phúc chỉ kéo dài trong chốc lát, rồi chợt vụt mất như ánh hoàng hôn trôi nhanh về phía chân trời. Và rồi, khi đêm xuống, khi đối diện với chính mình, nhà thơ lại rơi vào khoảng không của tiếc nuối.
“Dưới ánh trăng cười, tôi kiếm mãi
Dấu bàn tay ấy ở trên tay.”
Câu thơ cuối là một hình ảnh đầy ám ảnh. Trăng vẫn còn đó, vẫn chiếu sáng bầu trời như đêm hôm ấy, nhưng bàn tay kia đã không còn nữa. Nhà thơ vẫn cố tìm kiếm, vẫn cố níu kéo một điều đã mất, nhưng tất cả chỉ còn là hư vô.
Trăng như đang “cười” – một nụ cười trớ trêu của tạo hóa trước sự mong manh của tình yêu. Đã từng có một cái nắm tay xóa đi mọi hận sầu, nhưng giờ đây, ngay cả dấu vết của bàn tay ấy cũng chẳng còn.
Thông điệp của bài thơ
Với bàn tay ấy… không chỉ là một bài thơ tình, mà còn là một lời nhắc nhở đầy xót xa về sự phù du của hạnh phúc. Tình yêu có thể đến bất chợt, đẹp đẽ như ánh trăng trong đêm, nhưng cũng có thể vụt đi không dấu vết.
Xuân Diệu đã khắc họa một cách tinh tế những cung bậc cảm xúc của tình yêu: từ say đắm, ngất ngây khi có nhau, đến tiếc nuối, đau lòng khi nhận ra tình yêu đã xa. Cái nắm tay tưởng chừng bình dị ấy lại trở thành biểu tượng của sự gắn kết, của hơi ấm, của một hạnh phúc đã qua.
Bài thơ như một lời nhắn nhủ: hãy trân trọng từng khoảnh khắc yêu thương, bởi có những điều, một khi đã mất đi, dù có cố gắng đến đâu, cũng không thể tìm lại được nữa.
*
Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam
Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.
Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.
Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.
Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.
Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:
“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”
Viên Ngọc Quý
