Đường Thạch Đầu

Đường Thạch Đầu thuở nọ,
Đặng Ẩn Phong té nhào.
Đường Thạch Đầu hiện tại,
Khách đi lòng nao nao.

Thiền viện Chân Không, tháng 7-1985

*

Đường Thạch Đầu – Con Đường Tỉnh Thức

Có những con đường không chỉ là lối đi, mà còn là dấu ấn của tâm thức, là nơi chất chứa những bước chân của bao thế hệ, của những người tìm kiếm sự giác ngộ. “Đường Thạch Đầu”, bài thơ ngắn gọn nhưng đầy triết lý của Thiền sư Thích Thanh Từ, là một lời nhắc nhở thâm trầm về hành trình tu tập, về sự vấp ngã và chuyển hóa, về sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại, giữa người đi trước và kẻ đến sau.

1. Vấp Ngã – Một Phần Của Hành Trình

“Đường Thạch Đầu thuở nọ,
Đặng Ẩn Phong té nhào.”

Nhắc đến Thạch Đầu (石頭, Shítóu), ta không chỉ nghĩ về một địa danh mà còn nhớ đến Thiền sư Thạch Đầu Hi Thiên (700 – 790), một bậc đại giác thời Đường, người khai sáng dòng Thiền Pháp Nhãn. Trong lịch sử Thiền tông, Đặng Ẩn Phong cũng là một Thiền sư, và hình ảnh ông “té nhào” trên con đường này mang ý nghĩa sâu xa.

Vấp ngã trên con đường tu tập không phải là điều gì lạ lẫm. Bất kỳ ai cũng có lúc lầm lạc, nghi hoặc, có lúc tưởng như đã hiểu ra nhưng rồi lại nhận ra mình vẫn còn xa bờ giác ngộ. Cái “té nhào” ở đây không chỉ là sự vấp ngã về thể xác, mà còn là biểu tượng cho những thử thách nội tâm mà người tu hành phải đối diện.

2. Hiện Tại – Lòng Người Vẫn Xao Động

“Đường Thạch Đầu hiện tại,
Khách đi lòng nao nao.”

Thời gian trôi qua, cảnh vật có thể vẫn còn đó, nhưng lòng người thì luôn thay đổi. Những bước chân sau này đi qua con đường ấy, nhìn lại vết tích xưa, lòng không khỏi dậy lên những xúc cảm khó tả. Đó có thể là sự bồi hồi, sự kính ngưỡng, hay thậm chí là một nỗi hoài niệm về những dấu chân trước đã từng bước qua con đường này, từng vấp ngã và từng đứng lên.

Những ai đến sau, dù chưa từng chứng kiến cú ngã của Đặng Ẩn Phong, nhưng vẫn cảm nhận được dư âm của nó, như một lời nhắc nhở rằng con đường tu tập chưa bao giờ là dễ dàng. Sự nao nao ấy chính là tâm thức của kẻ học đạo, khi đối diện với sự mênh mông của chân lý, với những dấu vết của bậc thầy đi trước, và với chính những nghi vấn trong lòng mình.

3. Bài Học Thiền – Từ Vấp Ngã Đến Giác Ngộ

Bài thơ chỉ vỏn vẹn bốn câu nhưng lại gợi lên bao nhiêu tầng nghĩa sâu sắc. Nó không chỉ nói về một con đường cụ thể, mà còn là ẩn dụ cho con đường tu tập của mỗi người. Ai cũng phải đi qua những thử thách, những vấp ngã, nhưng điều quan trọng là có thể đứng lên và tiếp tục hành trình.

Những bậc tiền nhân như Đặng Ẩn Phong đã từng té ngã, nhưng chính những cú ngã ấy lại trở thành nền tảng cho sự giác ngộ. Còn người đời sau, khi đi lại trên con đường đó, liệu có học được điều gì từ những bước chân trước? Liệu họ có chỉ “nao nao” trong lòng, hay sẽ nhận ra một bài học sâu xa hơn từ sự vấp ngã ấy?

4. Thông Điệp Của Thiền Sư – Hãy Dũng Cảm Bước Đi

Thiền sư Thích Thanh Từ, qua bài thơ này, không chỉ kể lại một giai thoại Thiền mà còn nhắc nhở chúng ta rằng trên con đường tìm về chân lý, vấp ngã không phải là thất bại, mà là một phần tất yếu của hành trình.

Nếu ai đó đang cảm thấy mình lạc lối, đang hoang mang trước những khó khăn, hãy nhớ rằng những bậc thầy trước cũng từng té ngã. Điều quan trọng là sau khi ngã, ta có dám đứng dậy và tiếp tục bước đi hay không.

Và nếu một ngày, khi đi trên chính con đường của mình, lòng ta cũng dâng lên cảm giác “nao nao”, hãy biết rằng đó là dấu hiệu của sự tỉnh thức. Đó là lúc ta đang thật sự lắng nghe con đường, đang đối diện với chính mình, và đang tiến gần hơn đến sự giác ngộ.

Bởi vì, mọi con đường, dù gập ghềnh đến đâu, cũng đều có thể dẫn đến ánh sáng nếu ta đủ kiên nhẫn để đi đến tận cùng.

*

Thiền sư Thích Thanh Từ – Người phục hưng Thiền phái Trúc Lâm

Thiền sư Thích Thanh Từ (1924) là bậc cao tăng có công lớn trong việc khôi phục và phát triển Thiền phái Trúc Lâm – dòng thiền thuần Việt do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập. Xuất thân từ Tiền Giang, ngài xuất gia với tâm nguyện tìm cầu chân lý, sau đó dấn thân vào con đường hoằng pháp, giảng dạy và viết sách về Thiền tông.

Ngài đề cao việc quay về tự tâm, buông xả vọng tưởng để đạt giải thoát ngay trong đời sống. Hệ thống thiền viện do ngài sáng lập, tiêu biểu là Thiền viện Trúc Lâm Đà Lạt, đã trở thành nơi hướng đạo cho nhiều thế hệ Phật tử. Với tư tưởng giản dị, thực tiễn, ngài giúp người học ứng dụng thiền vào đời thường, tìm được sự an nhiên giữa cuộc sống.

Di sản thiền học mà ngài để lại không chỉ làm sống dậy tinh thần Trúc Lâm mà còn mở ra con đường tỉnh thức cho những ai tìm cầu sự bình an đích thực.

Viên Ngọc Quý