Thế giới chúng ta
Nắng trên ngói reo vui
Và nắng trên bức tranh sáng nay đồng vọng
Tôi chế nắng bằng mầu
Nhờ mầu chuyền sức ấm
Tiếng hát của loài chim sứ giả
Sáng nay
Nói rằng thế giới chúng ta
Lại bắt đầu một chu kỳ tạo dựng.
(Bài thơ nằm trong Tập thơ Chắp tay nguyện cầu cho bồ câu trắng hiện (NXB Lá Bối, 1965) gồm những bài thơ kêu gọi hoà bình cho Việt Nam)
*
“Thế giới chúng ta” – Khi một tia nắng trở thành khởi đầu của bình an
Giữa một thời đại khói lửa và đổ vỡ, giữa những vết thương lịch sử còn đang rỉ máu, bài thơ “Thế giới chúng ta” của Thiền sư Thích Nhất Hạnh bỗng hiện lên như một tia nắng nhẹ rọi xuống mái ngói xám xịt của nhân gian, không ồn ào, không biện giải, nhưng đầy hy vọng, đầy tình thương, và trên hết – đầy tính tạo sinh.
Nắng trên ngói reo vui
Và nắng trên bức tranh sáng nay đồng vọng
Ánh nắng – một biểu tượng tưởng như quá đỗi đơn giản – lại trở thành một nhân vật có linh hồn trong bài thơ. Không chỉ là hiện tượng vật lý, nắng trong thơ Thiền sư là hiện thân của sự sống, của hòa bình và của sự khởi đầu mới. Nắng “reo vui”, nghĩa là nắng biết hát, biết chia sẻ niềm vui với cuộc đời. Và nắng “đồng vọng” trên bức tranh – như thể đang lắng nghe trái tim con người và gửi lại một hồi âm ấm áp.
Tôi chế nắng bằng mầu
Nhờ mầu chuyền sức ấm
Câu thơ này có thể xem là tuyên ngôn dịu dàng của người nghệ sĩ – người biết gom nhặt ánh sáng từ cuộc đời để tái tạo ra hy vọng. Thiền sư không trực tiếp cầm bút vẽ, nhưng ông “chế nắng” – không phải là hành động sao chép mà là chuyển hóa, và “chuyền sức ấm” – không phải là để ngắm, mà là để xoa dịu những lạnh lẽo trong con người.
Tiếng hát của loài chim sứ giả
Sáng nay
Nói rằng thế giới chúng ta
Lại bắt đầu một chu kỳ tạo dựng.
Trong chiến tranh, “chu kỳ tạo dựng” là một niềm tin mong manh nhưng cũng là sức mạnh lớn lao. Qua tiếng chim – sứ giả của tự nhiên và hòa bình, bài thơ nhắn nhủ rằng chúng ta vẫn còn khả năng tái thiết lại thế giới này, bằng tình thương, bằng nghệ thuật, bằng sự thức tỉnh. Không có gì quá lớn lao – chỉ cần một ánh nắng, một màu sắc, một tiếng chim, và trái tim biết rung cảm – là đã đủ để bắt đầu lại.
Thông điệp từ bài thơ: Hòa bình không đến từ trời cao, mà từ những điều rất nhỏ
Thiền sư Thích Nhất Hạnh không viết thơ để ca ngợi sự vĩ đại. Ông lắng nghe những chi tiết rất mỏng manh – nắng, màu, tiếng chim – để tìm ra căn nguyên của sự sống. Và ông tin rằng chính nơi những điều nhỏ bé ấy, hòa bình sẽ được gieo mầm.
“Thế giới chúng ta” không phải là một giấc mơ xa xôi. Nó hiện hữu trong từng hơi thở chánh niệm, trong từng khoảnh khắc người người biết dừng lại, lắng nghe, yêu thương và đồng vọng với nhau.
Kết: Chúng ta là người tạo dựng, mỗi ngày
Thiền sư không viết bài thơ này như một lời kêu gọi kháng chiến, mà như một bài thiền hành bằng ngôn ngữ, mời gọi ta bước chậm lại giữa thế giới xao động. Chúng ta – những con người nhỏ nhoi – hoàn toàn có thể trở thành người tạo dựng thế giới, không bằng bạo lực hay khẩu hiệu, mà bằng một ánh nhìn dịu dàng, một nét vẽ chân thành, một lời nói từ bi.
Thế giới chúng ta – bắt đầu lại từ sáng nay.
Bắt đầu lại từ chính ta.
Và từ một tia nắng vô danh, đang reo vui trên mái ngói trần gian.
*
Thiền sư Thích Nhất Hạnh – Vị sứ giả của hòa bình và chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926–2022) là một trong những vị thiền sư lỗi lạc và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của Phật giáo thế giới đương đại. Không chỉ là một nhà tu hành, ngài còn là nhà văn, nhà thơ, học giả, nhà hoạt động xã hội vì hòa bình và người tiên phong đưa chánh niệm (mindfulness) vào đời sống thường nhật một cách thiết thực, giản dị nhưng sâu sắc.
Sinh ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, Thích Nhất Hạnh xuất gia từ năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Sau quá trình tu học và nghiên cứu, ngài đã có nhiều đóng góp quan trọng cho Phật giáo hiện đại, đặc biệt là trong việc kết nối tinh thần đạo Phật với các vấn đề xã hội. Ngài là người sáng lập Dòng tu Tiếp Hiện, Làng Mai (Plum Village) ở Pháp – một trung tâm tu học nổi tiếng thu hút hàng nghìn người từ khắp nơi trên thế giới.
Thông qua hàng trăm tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người về lối sống tỉnh thức, từ bi và không bạo lực. Những khái niệm như “hơi thở ý thức”, “thiền đi”, “an trú trong hiện tại” trở nên gần gũi với nhiều người nhờ vào cách giảng giải mộc mạc, giàu hình ảnh của ngài. Các tác phẩm tiêu biểu như Phép lạ của sự tỉnh thức, Đường xưa mây trắng, An lạc từng bước chân, Giận … là những cuốn sách được yêu mến và tìm đọc rộng rãi.
Trong suốt cuộc đời, ngài cũng là một nhà hoạt động tích cực cho hòa bình. Năm 1967, ngài được mục sư Martin Luther King Jr. đề cử Giải Nobel Hòa bình nhờ những nỗ lực vận động chấm dứt chiến tranh Việt Nam bằng con đường đối thoại và bất bạo động.
Ảnh hưởng và di sản của ngài không chỉ lan rộng trong cộng đồng Phật giáo mà còn được quốc tế ghi nhận sâu sắc. Năm 2011, khu tượng đài “Remember Them: Champions for Humanity” với diện tích khoảng 100m2 được đặt tại khu công viên Henry J. Kaiser Memorial, thành phố Oakland, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Bức tượng điêu khắc chân dung 25 nhân vật nổi tiếng còn sống và đã qua đời, đã có cống hiến lớn lao vì quyền con người trên thế giới. Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những nhân vật được chọn để thể hiện trên tượng đài này, với những đóng góp của ngài cho công cuộc xây dựng hòa bình của nhân loại.
Vào ngày 11 tháng 4 năm 2025, thành phố New York đã chính thức đồng đặt tên đoạn đường West 109th Street (từ Riverside Drive đến Broadway) là “Thích Nhất Hạnh Way” để vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Đây là nơi ngài từng sống và giảng dạy trong những năm 1960 khi theo học tại Union Theological Seminary và giảng dạy tại Đại học Columbia./.
Viên Ngọc Quý
