Bài kinh ca tụng Đất Mẹ
Nam mô Bồ Tát Thanh Lương Địa
Mẹ của trần gian của mọi loài
Chúng con xin hướng về chiêm ngưỡng
Ngôi sao xanh biếc giữa lưng trời
Mẹ đã sinh ra bao chủng loại
Tạo bao mầu nhiệm ở trên đời
Thương yêu hết mực, không kỳ thị
Ôm lấy muôn loài chẳng sót ai
Thuần hậu, bao dung và vững chãi
Mẹ đang chuyên chở cả muôn loài
Hằng sa Bồ Tát từng xuất hiện
Từ lòng Đất Mẹ thật xanh tươi
Mẹ còn ôm ấp và chuyển hoá
Xoá đi thù hận của con người
Ngày đêm sáng tạo và nuôi dưỡng
Làm cho lòng Đất nở hoa Trời
Trái tim mở rộng về muôn cõi
Ba ngàn thế giới cũng chung vui
Thấy được duyên sinh là tự tính
Giữ gìn bảo hộ không rớt rơi
Không có, không không, không còn mất
Không đồng, không dị, không khứ lai
Tình thương của Mẹ không biên giới
Đức độ mười phân vẹn cả mười
Bốn Tâm Vô Lượng là tình Mẹ
Đầy như bốn biển chẳng hề vơi
Mỗi độ Xuân về mang áo mới
Hoa hồng liễu lục thật xinh tươi
Hạ đến ngàn cây phô sắc thắm
Hạt lành, trái ngọt khắp nơi nơi
Rừng Thu rực rỡ bày muôn sắc
Đông sang hoa tuyết ngập lưng trời
Chiều xướng Hải Triều như sấm động
Sáng hoạ Bình Minh cảnh tuyệt vời
Thị hiện nhiệm mầu trong vũ trụ
Bông hoa đẹp nhất Hệ Mặt Trời
Trí tuệ chiếu mười phương pháp giới
Tâm tư mở rộng về muôn nơi
Mẹ là Tịnh Độ trong Hiện Tại
Trong cả Tương Lai của mọi loài
Chúng con quay về nương tựa Mẹ
Không còn tìm kiếm, không ngược xuôi
Thấy được trong Con luôn có Mẹ
Thấy Con trong Mẹ cả muôn đời
Xin nguyện noi gương lành của Mẹ
Sống từng giây phút thật an vui
Nam mô Bồ Tát Thanh Lương Đại Địa
(Sám Nguyện gồm sám hối và phát nguyện. Sám là bắt đầu trở lại, sẽ không gây ra thêm những lỡ lầm và vụng dại như đã gây ra trong quá khứ. Nguyện là quyết tâm không làm những điều đã từng gây ra đổ vỡ, quyết tâm làm những điều có thể đưa tới sự an lạc cho ta và cho người. Sám nguyện của Thiền sư Nhất Hạnh gồm tuyển tập 20 bài thi ca với nội dung như: tán thán ca ngợi chư Phật, phản quang tự kỷ, những lời ích kỷ lợi tha…)
*
“Ôm Đất Mẹ vào tim – Lời sám ca của một hành tinh sống”
Giữa những chao đảo của thời đại, nơi con người ngày một xa rời cội nguồn, bài sám nguyện “Bài kinh ca tụng Đất Mẹ” của Thiền sư Thích Nhất Hạnh cất lên như một khúc tụng ca trầm lắng và thiết tha, đánh thức nơi sâu thẳm trái tim ta một niềm biết ơn – và cũng là một lời hối lỗi dịu dàng – trước sự hiện diện mầu nhiệm của Hành Tinh Xanh: Đất Mẹ.
Không chỉ là một hành tinh mang sự sống, trong thi ca của Thiền sư, Đất Mẹ là một vị Bồ Tát hiện thân – một bậc giác ngộ âm thầm – đang từng ngày ôm ấp, nuôi dưỡng và chuyển hóa thế gian bằng tình thương vô điều kiện:
“Mẹ đã sinh ra bao chủng loại
Tạo bao mầu nhiệm ở trên đời
Thương yêu hết mực, không kỳ thị
Ôm lấy muôn loài chẳng sót ai”
Không một lời trách mắng, không một sự phân biệt, Đất Mẹ vẫn tiếp tục vững chãi và bao dung, ngay cả khi loài người không ngừng tàn phá và lãng quên. Mẹ là hiện thân của Bốn Tâm Vô Lượng: từ, bi, hỷ, xả – rộng lớn như bốn biển, vững như bốn mùa, dịu dàng như gió, mãnh liệt như lửa thiêng chuyển hóa nghiệp lực của thế gian.
Qua lời thi ca, Thiền sư không chỉ ca ngợi Đất Mẹ mà còn khơi mở cho chúng ta một cái nhìn mới về Tịnh Độ. Tịnh Độ không còn là cõi xa xăm huyền hoặc, mà chính là Đất Mẹ – đang hiện hữu, đang sống, đang thở và đang dạy dỗ chúng ta từng phút giây:
“Mẹ là Tịnh Độ trong Hiện Tại
Trong cả Tương Lai của mọi loài”
Trong cõi Tịnh Độ ấy, một chiếc lá rụng cũng là bài kệ vô ngôn, một ánh bình minh cũng là ánh Pháp thân thị hiện. Thiền sư nhắc ta rằng, không cần tìm kiếm điều gì bên ngoài, chỉ cần quay về nương tựa Mẹ – nghĩa là trở về với đất, với thân, với hơi thở, với sự sống đang chảy qua mình – ta sẽ không còn khát khao, không còn ngược xuôi:
“Thấy được trong Con luôn có Mẹ
Thấy Con trong Mẹ cả muôn đời”
Thông điệp lớn nhất của bài sám chính là lời phát nguyện quay đầu: một sự trở về không chỉ bằng tư tưởng mà bằng thực hành. Hãy sống như Đất – khiêm nhu, bền bỉ, âm thầm làm việc lành mà không mong cầu. Hãy học nơi Đất Mẹ trí tuệ quán chiếu duyên sinh, thấy rõ không còn – không mất, không đến – không đi, để từ đó vượt thoát khỏi mọi sợ hãi và khổ đau.
Bằng ngôn từ giản dị mà vang xa như tiếng chuông tỉnh thức, bài sám nguyện của Thiền sư không chỉ là một bài thơ đẹp, mà là một nghi lễ sống – giúp ta biết cúi đầu trước sự mầu nhiệm đang hiện hữu dưới chân mình, trong từng hạt đất, từng ngọn cỏ, từng mạch nước ngầm, từng tiếng chim hót sáng mai.
Và từ lòng biết ơn ấy, một nguyện lực âm thầm được khơi dậy: sống đời tỉnh thức, sống không làm tổn hại, sống có trách nhiệm với Đất Mẹ – cũng chính là sống một đời không hoài phí.
“Xin nguyện noi gương lành của Mẹ
Sống từng giây phút thật an vui”
Trong một thế giới đang nóng lên vì thù hận và đổ vỡ, tiếng sám này như làn cam lộ tưới dịu lòng người, như một chiếc lá thiền bay nhẹ trong gió, nhắc ta trở về. Để biết rằng ta không hề lẻ loi. Ta là con của Đất. Và Đất là một vị Bồ Tát thầm lặng, luôn ôm ta vào lòng – không điều kiện.
*
Thiền sư Thích Nhất Hạnh – Vị sứ giả của hòa bình và chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926–2022) là một trong những vị thiền sư lỗi lạc và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của Phật giáo thế giới đương đại. Không chỉ là một nhà tu hành, ngài còn là nhà văn, nhà thơ, học giả, nhà hoạt động xã hội vì hòa bình và người tiên phong đưa chánh niệm (mindfulness) vào đời sống thường nhật một cách thiết thực, giản dị nhưng sâu sắc.
Sinh ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, Thích Nhất Hạnh xuất gia từ năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Sau quá trình tu học và nghiên cứu, ngài đã có nhiều đóng góp quan trọng cho Phật giáo hiện đại, đặc biệt là trong việc kết nối tinh thần đạo Phật với các vấn đề xã hội. Ngài là người sáng lập Dòng tu Tiếp Hiện, Làng Mai (Plum Village) ở Pháp – một trung tâm tu học nổi tiếng thu hút hàng nghìn người từ khắp nơi trên thế giới.
Thông qua hàng trăm tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người về lối sống tỉnh thức, từ bi và không bạo lực. Những khái niệm như “hơi thở ý thức”, “thiền đi”, “an trú trong hiện tại” trở nên gần gũi với nhiều người nhờ vào cách giảng giải mộc mạc, giàu hình ảnh của ngài. Các tác phẩm tiêu biểu như Phép lạ của sự tỉnh thức, Đường xưa mây trắng, An lạc từng bước chân, Giận … là những cuốn sách được yêu mến và tìm đọc rộng rãi.
Trong suốt cuộc đời, ngài cũng là một nhà hoạt động tích cực cho hòa bình. Năm 1967, ngài được mục sư Martin Luther King Jr. đề cử Giải Nobel Hòa bình nhờ những nỗ lực vận động chấm dứt chiến tranh Việt Nam bằng con đường đối thoại và bất bạo động.
Ảnh hưởng và di sản của ngài không chỉ lan rộng trong cộng đồng Phật giáo mà còn được quốc tế ghi nhận sâu sắc. Năm 2011, khu tượng đài “Remember Them: Champions for Humanity” với diện tích khoảng 100m2 được đặt tại khu công viên Henry J. Kaiser Memorial, thành phố Oakland, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Bức tượng điêu khắc chân dung 25 nhân vật nổi tiếng còn sống và đã qua đời, đã có cống hiến lớn lao vì quyền con người trên thế giới. Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những nhân vật được chọn để thể hiện trên tượng đài này, với những đóng góp của ngài cho công cuộc xây dựng hòa bình của nhân loại.
Vào ngày 11 tháng 4 năm 2025, thành phố New York đã chính thức đồng đặt tên đoạn đường West 109th Street (từ Riverside Drive đến Broadway) là “Thích Nhất Hạnh Way” để vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Đây là nơi ngài từng sống và giảng dạy trong những năm 1960 khi theo học tại Union Theological Seminary và giảng dạy tại Đại học Columbia./.
Viên Ngọc Quý
