Bài tụng hạnh phúc
Chúng con được ngồi đây
Trong phút giây hiện tại
Bao bọc bởi tăng thân
Thấy mình thật may mắn:
Sinh ra được làm người
Con sớm gặp chánh pháp
Hạt Bồ Đề tưới tẩm
Lại có duyên được sống
Hoà hợp trong tăng thân.
Năng lượng của tăng đoàn
Giới luật và uy nghi
Đang bảo hộ cho con
Không để gây lầm lỗi
Không bị nghiệp xấu đẩy
Đi về nẻo tối tăm
Lại được cùng bạn hiền
Đi trên đường chân thiện
Có ánh sáng chiếu soi
Của Bụt và Bồ Tát.
Tuy có mặt trong con
Những hạt giống khổ đau
Phiền não và tập khí
Nhưng chánh niệm hiện tiền
Vẫn thường luôn biểu hiện
Giúp cho con tiếp xúc
Với những gì mầu nhiệm
Có mặt trong tự thân
Và có mặt quanh con.
Sáu căn còn đầy đủ
Mắt thấy được trời xanh
Tai nghe tiếng chim hót
Mũi ngửi thấy hương trầm
Lưỡi nếm được pháp vị
Thế ngồi con vững chãi
Ý hợp nhất với thân
Nếu không có Thế Tôn
Nếu không có Diệu Pháp
Nếu không có Tăng Đoàn
Làm sao con may mắn
Được pháp lạc hôm nay?
Công phu tu tập này
Con cũng xin hành trì
Cho gia đình, dòng họ
Cho thế hệ tương lai
Và cả cho xã hội.
Niềm an lạc của con
Là vốn liếng tu tập
Con xin nguyền vun bón
Tưới tẩm và nuôi dưỡng
Bằng chánh niệm hàng ngày.
Trong xã hội của con
Bao nhiêu người đau khổ
Chìm đắm trong năm dục
Ganh ghét và hận thù.
Thấy được những cảnh ấy
Con quyết tâm hành trì
Điều phục những tâm hành
Tham đắm và giận ghét
Tập khả năng lắng nghe
Và sử dụng ái ngữ
Để thiết lập truyền thông
Tạo nên sự hiểu biết,
Chấp nhận và thương yêu.
Như đức Bồ Tát kia
Con nguyện xin tập nhìn
Mọi người chung quanh con
Bằng con mắt từ bi
Bằng tâm tình hiểu biết
Con xin tập lắng nghe
Bằng lỗ tai xót thương
Bằng tấm lòng lân mẫn
Nhìn và nghe như thế
Là hạnh của Bồ Tát
Có thể làm vơi nhẹ
Khổ đau trong lòng người
Đem lại niềm an lạc
Về cho cả hai phía.
Chúng con ý thức rằng
Chính phiền não si mê
Làm cho thế giới này
Trở thành nơi hoả ngục.
Nếu tu tập chuyển hoá
Chế tác được hiểu biết
Cảm thông và thương yêu
Chúng con sẽ tạo được
Tịnh Độ ngay nơi này.
Dù cuộc đời vô thường
Dù sinh lão bệnh tử
Đã có đường đi rồi
Con không còn lo sợ.
Hạnh phúc thay được sống
Trong tăng đoàn Thế Tôn
Được hành trì giới định
Sống vững chãi thảnh thơi
Trong từng giây từng phút
Của cuộc sống hàng ngày,
Và trực tiếp tham gia
Vào sự nghiệp độ sinh
Của Bụt và Bồ Tát.
Giờ phút này quý báu
Niềm biết ơn tràn dâng
Xin lạy đức Thế Tôn
Chứng minh và nhiếp thọ.
(Sám Nguyện gồm sám hối và phát nguyện. Sám là bắt đầu trở lại, sẽ không gây ra thêm những lỡ lầm và vụng dại như đã gây ra trong quá khứ. Nguyện là quyết tâm không làm những điều đã từng gây ra đổ vỡ, quyết tâm làm những điều có thể đưa tới sự an lạc cho ta và cho người. Sám nguyện của Thiền sư Nhất Hạnh gồm tuyển tập 20 bài thi ca với nội dung như: tán thán ca ngợi chư Phật, phản quang tự kỷ, những lời ích kỷ lợi tha…)
*
“Ở Đây và Bây Giờ – Hạnh Phúc là Một Đường Đi”
Trong thế giới đầy biến động và xáo trộn hôm nay, chúng ta thường lầm tưởng rằng hạnh phúc là một đích đến xa xôi – một điều kiện nào đó phải đạt được trong tương lai. Nhưng qua “Bài tụng hạnh phúc”, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã cất lên một tiếng chuông tỉnh thức dịu dàng và sâu sắc: Hạnh phúc là bây giờ, là ở đây, là hơi thở, là bước chân, là sự trở về.
“Chúng con được ngồi đây
Trong phút giây hiện tại…”
Bài tụng mở ra bằng một lời nhận diện giản dị nhưng mầu nhiệm: được ngồi đây, giữa tăng thân, trong một thân thể lành lặn, trong hơi thở bình an. Không cần đến thiên đường hay cõi Phật, chỉ cần biết dừng lại và tiếp xúc với phút giây hiện tại, ta đã chạm được vào một loại hạnh phúc tinh khôi – không đến từ sở hữu, mà đến từ tỉnh thức.
Thiền sư mời gọi chúng ta chiêm nghiệm lại những điều “tưởng như là có sẵn”: đôi mắt thấy trời xanh, đôi tai nghe tiếng chim hót, thân thể này, hơi thở này – tất cả đều là phép lạ mà ta thường lãng quên. Và nếu không có Thế Tôn, không có Diệu Pháp, không có Tăng thân – thì làm sao ta có thể có mặt ở đây, an trú trong sự sống sâu sắc như vậy?
“Nếu không có Thế Tôn
Nếu không có Diệu Pháp
Nếu không có Tăng Đoàn
Làm sao con may mắn
Được pháp lạc hôm nay?”
Hạnh phúc trong bài tụng không phải là sự hưởng thụ ích kỷ, mà là nguồn năng lượng lớn để hiến tặng cho người khác. Thiền sư nhấn mạnh rằng, an lạc cá nhân là nền tảng cho hạnh phúc cộng đồng. Công phu tu tập không phải để trốn tránh cuộc đời, mà là để nuôi dưỡng lòng từ bi, để đủ sức lắng nghe và chuyển hóa khổ đau quanh mình.
“Con xin tập lắng nghe
Bằng lỗ tai xót thương
Bằng tấm lòng lân mẫn”
Trong xã hội đầy tranh chấp, nơi con người thường chỉ thấy nhau bằng định kiến, bằng sợ hãi, bằng tổn thương, thì thực tập nhìn bằng “con mắt từ bi” và nghe bằng “lỗ tai xót thương” trở thành hạnh nguyện của một vị Bồ Tát hiện đại – một Bồ Tát không bay giữa trời, mà đang sống giữa phố thị, giữa những tiếng còi xe, giữa những đổ vỡ và chia ly.
Thiền sư cũng không né tránh những thực tại khổ đau: tham dục, hận thù, vô minh, sinh lão bệnh tử… Nhưng thay vì đầu hàng, người dạy chúng ta một con đường: chuyển hóa nội tâm là tạo Tịnh Độ trong hiện tại. Bằng chánh niệm, bằng hiểu biết, bằng tình thương, mỗi người đều có thể góp phần biến thế giới này – vốn lắm lầm than – trở thành một cõi thanh tịnh và an lành.
“Nếu tu tập chuyển hoá
Chế tác được hiểu biết
Cảm thông và thương yêu
Chúng con sẽ tạo được
Tịnh Độ ngay nơi này.”
Không một hình ảnh siêu nhiên, không một lời đao to búa lớn, bài tụng của Thiền sư là bản kinh điển bằng thơ, dệt bằng trái tim tỉnh thức. Đó là con đường hạnh phúc rất con người – đơn sơ, nhưng sâu sắc; khiêm cung, nhưng hùng tráng.
“Giờ phút này quý báu
Niềm biết ơn tràn dâng
Xin lạy đức Thế Tôn
Chứng minh và nhiếp thọ.”
Và khi cúi đầu đảnh lễ giữa phút giây hiện tại, lòng biết ơn ấy chính là chất liệu của hạnh phúc sâu bền nhất – một loại hạnh phúc không ai có thể lấy đi, vì nó không đến từ ngoài ta, mà sinh ra từ cái nhìn tỉnh thức và trái tim rộng mở.
*
Thiền sư Thích Nhất Hạnh – Vị sứ giả của hòa bình và chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926–2022) là một trong những vị thiền sư lỗi lạc và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của Phật giáo thế giới đương đại. Không chỉ là một nhà tu hành, ngài còn là nhà văn, nhà thơ, học giả, nhà hoạt động xã hội vì hòa bình và người tiên phong đưa chánh niệm (mindfulness) vào đời sống thường nhật một cách thiết thực, giản dị nhưng sâu sắc.
Sinh ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, Thích Nhất Hạnh xuất gia từ năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Sau quá trình tu học và nghiên cứu, ngài đã có nhiều đóng góp quan trọng cho Phật giáo hiện đại, đặc biệt là trong việc kết nối tinh thần đạo Phật với các vấn đề xã hội. Ngài là người sáng lập Dòng tu Tiếp Hiện, Làng Mai (Plum Village) ở Pháp – một trung tâm tu học nổi tiếng thu hút hàng nghìn người từ khắp nơi trên thế giới.
Thông qua hàng trăm tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người về lối sống tỉnh thức, từ bi và không bạo lực. Những khái niệm như “hơi thở ý thức”, “thiền đi”, “an trú trong hiện tại” trở nên gần gũi với nhiều người nhờ vào cách giảng giải mộc mạc, giàu hình ảnh của ngài. Các tác phẩm tiêu biểu như Phép lạ của sự tỉnh thức, Đường xưa mây trắng, An lạc từng bước chân, Giận … là những cuốn sách được yêu mến và tìm đọc rộng rãi.
Trong suốt cuộc đời, ngài cũng là một nhà hoạt động tích cực cho hòa bình. Năm 1967, ngài được mục sư Martin Luther King Jr. đề cử Giải Nobel Hòa bình nhờ những nỗ lực vận động chấm dứt chiến tranh Việt Nam bằng con đường đối thoại và bất bạo động.
Ảnh hưởng và di sản của ngài không chỉ lan rộng trong cộng đồng Phật giáo mà còn được quốc tế ghi nhận sâu sắc. Năm 2011, khu tượng đài “Remember Them: Champions for Humanity” với diện tích khoảng 100m2 được đặt tại khu công viên Henry J. Kaiser Memorial, thành phố Oakland, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Bức tượng điêu khắc chân dung 25 nhân vật nổi tiếng còn sống và đã qua đời, đã có cống hiến lớn lao vì quyền con người trên thế giới. Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những nhân vật được chọn để thể hiện trên tượng đài này, với những đóng góp của ngài cho công cuộc xây dựng hòa bình của nhân loại.
Vào ngày 11 tháng 4 năm 2025, thành phố New York đã chính thức đồng đặt tên đoạn đường West 109th Street (từ Riverside Drive đến Broadway) là “Thích Nhất Hạnh Way” để vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Đây là nơi ngài từng sống và giảng dạy trong những năm 1960 khi theo học tại Union Theological Seminary và giảng dạy tại Đại học Columbia./.
Viên Ngọc Quý
