Hướng về kính lạy
Hướng về kính lạy đức Như Lai
Hải đăng chiếu soi biển trần khổ
Xin đức Từ Bi xót thương nhiếp thọ
Chúng con hôm nay khẩn thiết nguyện quay về.
Đệ tử chúng con
Bốn ơn mang nặng
Chưa dịp báo đền
Nhìn ra ba cõi bốn bên
Thấy muôn loài còn chìm trong khổ nạn
Bỗng giật mình kinh hãi
Biết rằng dù đã quay đầu nhìn lại
Vẫn thấy rằng bến Giác còn xa
May thay trong cõi Ta Bà
Đâu cũng có cánh tay đức Từ Bi cứu độ.
Nay chúng con một lòng quay về nương tựa
Nguyền xin làm đệ tử đức Như Lai
Hợp nhất thân tâm
Quỳ dưới Phật đài
Buông hết trần tâm
Một lòng quy kính
Xin tiếp nhận diệu pháp
Tinh chuyên tu tập mỗi ngày
Nuôi giới định lớn lên
Quả Bồ Đề một mai thành tựu
Chúng con cầu hồng ân đêm ngày che chở
Cúi xin Bụt, Pháp và Tăng xót thương,
Chúng con biết rõ
Tự thân nghiệp chướng còn nặng
Phúc đức còn mong manh
Tri giác vẫn thường hay sai lầm
Tuệ căn vẫn còn chưa vững chãi
Tâm nhiễm ô còn dễ phát khởi
Văn tư tu chưa thật sự vững bền
Giờ phút này ngưỡng vọng đài sen
Năm vóc cùng gieo xuống
Mong lượng Từ mở rộng
Chúng con xin trải hết lòng ra.
Đệ tử chúng con
Từ muôn kiếp xa xưa
Vì không nhận diện được bản tâm thanh tịnh
Nên đã chạy theo trần cảnh
Ba nghiệp nhiễm ô
Đắm trong tham ái mê mờ
Ghét ghen hờn giận
Nay nhờ chuông đại hồng khua vang tỉnh mộng
Quyết một lòng làm mới thân tâm
Bao nhiêu tội ác lỡ lầm
Nguyền xin hoàn toàn gột sạch.
Chúng con giờ phút này đây
Lập nguyện sâu dày
Xa lìa tập khí cũ
Suốt đời về nương tựa tăng thân
Xin Bụt đưa cánh tay ân cần
Từ bi nâng đỡ.
Nguyện trong khi thiền tập
Nguyện những lúc pháp đàm
Lúc đứng, khi đi
Nấu cơm, rửa bát
Nằm, ngồi, làm việc
Giặt áo, kinh hành
Trì niệm hồng danh
Thắp hương, lạy Bụt
Mỗi bước chân sẽ đem về an lạc
Mỗi nụ cười sẽ toả chiếu thảnh thơi
Sống chánh niệm trong mỗi phút giây
Là chỉ dạy cho người
Thấy con đường thoát khổ.
Nguyện thấy được Tịnh Độ
Dưới mỗi bước chân mình
Nguyện tiếp xúc Bản môn
Trong mỗi khi hành xử
Bước trên thật địa
Thở giữa chân không
Thắp lên trí sáng diệu tâm
Màn vô minh quét sạch.
Thân tâm tịnh lạc
Tư thái thong dong
Đến phút lâm chung
Lòng không luyến tiếc
Thân không đau nhức
Ý không hôn mê
Chánh niệm rõ ràng
Tĩnh lặng sáu căn
Buông bỏ báo thân
Như vào thiền định.
Nếu cần thọ sinh kiếp khác
Sẽ lại làm đệ tử đức Như Lai
Tiếp theo sự nghiệp cứu đời
Đưa mọi loài về bến Giác
Thành tựu ba thân, bốn trí
Sử dụng năm mắt, sáu thần thông
Hoá hiện ngàn vạn ứng thân
Có mặt một lần trong ba cõi
Ra vào tự tại
Hoá độ mọi loài
Không bỏ một ai
Tất cả đều đưa lên bờ không thối chuyển.
Thế giới vô tận
Chúng sanh vô tận
Nghiệp và phiền não
Đều cũng vô tận
Nguyện con cũng thế
Sẽ là vô tận.
Con nay xin lạy Bụt phát nguyện
Tu trì công đức
Chia sẻ với muôn loài hữu tình
Để báo được trọn vẹn bốn ơn
Và giáo hoá khắp nơi trong ba cõi
Xin nguyện cùng tất cả mọi loài chúng sanh
Hoàn thành tuệ giác lớn.
(Sám Nguyện gồm sám hối và phát nguyện. Sám là bắt đầu trở lại, sẽ không gây ra thêm những lỡ lầm và vụng dại như đã gây ra trong quá khứ. Nguyện là quyết tâm không làm những điều đã từng gây ra đổ vỡ, quyết tâm làm những điều có thể đưa tới sự an lạc cho ta và cho người. Sám nguyện của Thiền sư Nhất Hạnh gồm tuyển tập 20 bài thi ca với nội dung như: tán thán ca ngợi chư Phật, phản quang tự kỷ, những lời ích kỷ lợi tha…)
*
“Hướng về kính lạy” – Hành trình trở về nguồn tâm thanh tịnh
Giữa cõi trần bể khổ mênh mang, nơi con người lạc lối trong muôn vàn hệ lụy, tiếng gọi từ bi của Thiền sư Thích Nhất Hạnh trong bài sám nguyện “Hướng về kính lạy” vang lên như một hồi chuông đại hồng thức tỉnh. Đó không chỉ là lời cầu nguyện, mà là một hành trình trở về – trở về với chính mình, với Bụt, với đời sống tỉnh thức. Một bài thi ca thiêng liêng, ấm áp, mà mỗi câu, mỗi chữ là một nhịp thở sâu của lòng chí thành.
“Hướng về kính lạy đức Như Lai
Hải đăng chiếu soi biển trần khổ”
Với hình ảnh Đức Phật như ngọn hải đăng giữa đại dương u mê, bài sám mở ra bằng lời cúi lạy trang nghiêm và thiết tha. Người con Phật không tìm về để xin một phép lạ, mà để được nương tựa vào ánh sáng hiểu biết và thương yêu, giữa cuộc đời bấp bênh này.
Bài sám mang hồn cốt của một tâm thức sám hối sâu xa – không phải là ăn năn trong khổ đau, mà là nhìn thẳng vào những yếu kém của chính mình bằng tuệ giác, để từ đó phát nguyện chuyển hóa:
“Chúng con biết rõ
Tự thân nghiệp chướng còn nặng
Phúc đức còn mong manh
Tri giác vẫn thường hay sai lầm…”
Sự chân thành ở đây không dừng lại ở việc nhận lỗi, mà là can đảm gột sạch, làm mới, và kiên cường phát nguyện:
“Nay nhờ chuông đại hồng khua vang tỉnh mộng
Quyết một lòng làm mới thân tâm
Bao nhiêu tội ác lỡ lầm
Nguyện xin hoàn toàn gột sạch.”
Người đệ tử nơi Phật đài không phủ nhận bóng tối, nhưng cũng không để bóng tối che lấp ánh sáng trong mình. Trên con đường ấy, từng hành động thường ngày – nấu cơm, rửa bát, thắp hương, lạy Phật – trở thành pháp môn, trở thành cửa ngõ để bước vào an lạc. Bài sám thổi vào hơi thở cuộc sống một chiều sâu tỉnh thức, khi:
“Mỗi bước chân sẽ đem về an lạc
Mỗi nụ cười sẽ toả chiếu thảnh thơi”
Đó là tu, không trong chùa cao cửa rộng, mà giữa đời sống thường nhật – tu trong từng ánh mắt, từng bước chân, từng cái nhìn thương yêu. Tu để thấy Tịnh độ dưới mỗi bước đi, để thở giữa chân không, và để sống mà không sợ hãi cái chết.
“Đến phút lâm chung
Lòng không luyến tiếc
Thân không đau nhức
Ý không hôn mê
Chánh niệm rõ ràng
Tĩnh lặng sáu căn
Buông bỏ báo thân
Như vào thiền định.”
Không mong một thiên đàng viễn tưởng. Mà tu để trở thành người đệ tử của Bụt bất cứ nơi đâu, trong bất kỳ kiếp sống nào. Không cầu an cho riêng mình. Mà phát nguyện hoá hiện ngàn vạn thân để cứu độ tất cả – không bỏ một ai:
“Ra vào tự tại
Hoá độ mọi loài
Không bỏ một ai
Tất cả đều đưa lên bờ không thối chuyển.”
Đó là lời nguyện đẹp như một bản trường ca. Không phải sự ngợi ca bản ngã, mà là sự hòa tan bản ngã trong đại nguyện Bồ Tát. Một lời nguyện vô tận giữa thế giới vô tận, trong biển nghiệp vô tận, vì lòng từ bi vô tận.
“Nguyện con cũng thế
Sẽ là vô tận.”
“Hướng về kính lạy” không chỉ là một bài sám. Đó là một lối sống, một con đường, một lời tuyên thệ sống đời tỉnh thức giữa cõi trần. Qua thi ca của mình, Thiền sư Thích Nhất Hạnh không chỉ nhắc ta nhớ về một bậc giác ngộ, mà còn chỉ cho ta con đường để tự mình trở thành ánh sáng giữa đời – bằng giới, định, tuệ, bằng lòng khiêm cung và tình thương không biên giới.
Phải chăng, mỗi lần ta chắp tay hướng về kính lạy, là một lần ta trở về với cội nguồn thanh tịnh trong chính mình, nơi chưa từng rời xa bản tâm giác ngộ?
*
Thiền sư Thích Nhất Hạnh – Vị sứ giả của hòa bình và chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926–2022) là một trong những vị thiền sư lỗi lạc và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của Phật giáo thế giới đương đại. Không chỉ là một nhà tu hành, ngài còn là nhà văn, nhà thơ, học giả, nhà hoạt động xã hội vì hòa bình và người tiên phong đưa chánh niệm (mindfulness) vào đời sống thường nhật một cách thiết thực, giản dị nhưng sâu sắc.
Sinh ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, Thích Nhất Hạnh xuất gia từ năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Sau quá trình tu học và nghiên cứu, ngài đã có nhiều đóng góp quan trọng cho Phật giáo hiện đại, đặc biệt là trong việc kết nối tinh thần đạo Phật với các vấn đề xã hội. Ngài là người sáng lập Dòng tu Tiếp Hiện, Làng Mai (Plum Village) ở Pháp – một trung tâm tu học nổi tiếng thu hút hàng nghìn người từ khắp nơi trên thế giới.
Thông qua hàng trăm tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người về lối sống tỉnh thức, từ bi và không bạo lực. Những khái niệm như “hơi thở ý thức”, “thiền đi”, “an trú trong hiện tại” trở nên gần gũi với nhiều người nhờ vào cách giảng giải mộc mạc, giàu hình ảnh của ngài. Các tác phẩm tiêu biểu như Phép lạ của sự tỉnh thức, Đường xưa mây trắng, An lạc từng bước chân, Giận … là những cuốn sách được yêu mến và tìm đọc rộng rãi.
Trong suốt cuộc đời, ngài cũng là một nhà hoạt động tích cực cho hòa bình. Năm 1967, ngài được mục sư Martin Luther King Jr. đề cử Giải Nobel Hòa bình nhờ những nỗ lực vận động chấm dứt chiến tranh Việt Nam bằng con đường đối thoại và bất bạo động.
Ảnh hưởng và di sản của ngài không chỉ lan rộng trong cộng đồng Phật giáo mà còn được quốc tế ghi nhận sâu sắc. Năm 2011, khu tượng đài “Remember Them: Champions for Humanity” với diện tích khoảng 100m2 được đặt tại khu công viên Henry J. Kaiser Memorial, thành phố Oakland, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Bức tượng điêu khắc chân dung 25 nhân vật nổi tiếng còn sống và đã qua đời, đã có cống hiến lớn lao vì quyền con người trên thế giới. Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những nhân vật được chọn để thể hiện trên tượng đài này, với những đóng góp của ngài cho công cuộc xây dựng hòa bình của nhân loại.
Vào ngày 11 tháng 4 năm 2025, thành phố New York đã chính thức đồng đặt tên đoạn đường West 109th Street (từ Riverside Drive đến Broadway) là “Thích Nhất Hạnh Way” để vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Đây là nơi ngài từng sống và giảng dạy trong những năm 1960 khi theo học tại Union Theological Seminary và giảng dạy tại Đại học Columbia./.
Viên Ngọc Quý
