Giận nhau
Giận nhau trong tích môn
Thở nhìn bản môn cười
Trò ghét thương đắp đổi
Sông nước cứ đầy vơi
Giận nhau trong tích môn
Nhắm mắt nhìn mai sau
Trong ba trăm năm nữa
Em đâu và ta đâu?
(Bài thi kệ nằm trong tuyển tập “Tích môn bản môn”)
*
“Giận nhau rồi cũng hóa mây bay”
Có khi nào bạn đang giận một người thân yêu, rồi bỗng nhìn lại và tự hỏi: “Giận nhau như thế để làm gì?” Bài thi kệ “Giận nhau” của Thiền sư Thích Nhất Hạnh không chỉ là một lời an ủi dịu dàng, mà còn là một tấm gương phản chiếu trí tuệ tỉnh thức: giận dữ cũng chỉ là một đợt sóng trên mặt nước, rồi sẽ qua đi – nếu ta chịu dừng lại và nhìn sâu.
Giận nhau trong tích môn
Thở nhìn bản môn cười
Trò ghét thương đắp đổi
Sông nước cứ đầy vơi
Trong “tích môn”, tức là cái nhìn hiện tượng, ta thấy cơn giận dâng trào. Nhưng chỉ cần dừng lại, thở và mỉm cười, ta có thể mở cửa “bản môn” – nơi chân tâm bất động, nơi mọi thương và ghét chỉ như mây nổi trong trời xanh. Giận không phải là sai, nhưng nếu ta bám chặt vào giận, ta đánh mất cơ hội yêu thương và thấu hiểu. Tình cảm là dòng sông: lúc đầy lúc vơi, lúc lặng lúc cuộn. Biết vậy để không vướng mắc, để buông xả và mở lòng.
Giận nhau trong tích môn
Nhắm mắt nhìn mai sau
Trong ba trăm năm nữa
Em đâu và ta đâu?
Câu hỏi tưởng chừng nhẹ tênh mà lay động tận đáy lòng. Ba trăm năm nữa, liệu người ta giận hôm nay còn có mặt không? Còn lời trách móc nào còn ý nghĩa? Còn tổn thương nào đáng giữ? Trong cái nhìn sâu ấy, giận hờn chợt trở nên mong manh và nhỏ bé, như một làn khói tan trong chiều. Khi ta biết quay về nhìn sự sống trong toàn thể thời gian, ta sẽ trân quý hơn từng khoảnh khắc được ở bên nhau – kể cả khi không đồng ý với nhau.
Bài thi kệ “Giận nhau” không dạy ta chối bỏ cơn giận, mà dạy ta ôm lấy nó bằng hơi thở, bằng cái nhìn rộng mở. Nó mời ta bước ra khỏi vết hằn “ai đúng, ai sai”, để thấy rằng sự sống quý giá hơn lý lẽ, và người trước mặt – dù đang làm ta buồn – vẫn là một phần của ta, vẫn là “em” trong câu hỏi sau cùng.
Trong cuộc đời này, điều quan trọng không phải là thắng hay thua trong cơn giận,
mà là có thể nắm tay nhau đi qua nó, và mỉm cười dưới một vầng trăng sáng dịu dàng.
*
Thiền sư Thích Nhất Hạnh – Vị sứ giả của hòa bình và chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926–2022) là một trong những vị thiền sư lỗi lạc và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của Phật giáo thế giới đương đại. Không chỉ là một nhà tu hành, ngài còn là nhà văn, nhà thơ, học giả, nhà hoạt động xã hội vì hòa bình và người tiên phong đưa chánh niệm (mindfulness) vào đời sống thường nhật một cách thiết thực, giản dị nhưng sâu sắc.
Sinh ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, Thích Nhất Hạnh xuất gia từ năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Sau quá trình tu học và nghiên cứu, ngài đã có nhiều đóng góp quan trọng cho Phật giáo hiện đại, đặc biệt là trong việc kết nối tinh thần đạo Phật với các vấn đề xã hội. Ngài là người sáng lập Dòng tu Tiếp Hiện, Làng Mai (Plum Village) ở Pháp – một trung tâm tu học nổi tiếng thu hút hàng nghìn người từ khắp nơi trên thế giới.
Thông qua hàng trăm tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người về lối sống tỉnh thức, từ bi và không bạo lực. Những khái niệm như “hơi thở ý thức”, “thiền đi”, “an trú trong hiện tại” trở nên gần gũi với nhiều người nhờ vào cách giảng giải mộc mạc, giàu hình ảnh của ngài. Các tác phẩm tiêu biểu như Phép lạ của sự tỉnh thức, Đường xưa mây trắng, An lạc từng bước chân, Giận … là những cuốn sách được yêu mến và tìm đọc rộng rãi.
Trong suốt cuộc đời, ngài cũng là một nhà hoạt động tích cực cho hòa bình. Năm 1967, ngài được mục sư Martin Luther King Jr. đề cử Giải Nobel Hòa bình nhờ những nỗ lực vận động chấm dứt chiến tranh Việt Nam bằng con đường đối thoại và bất bạo động.
Ảnh hưởng và di sản của ngài không chỉ lan rộng trong cộng đồng Phật giáo mà còn được quốc tế ghi nhận sâu sắc. Năm 2011, khu tượng đài “Remember Them: Champions for Humanity” với diện tích khoảng 100m2 được đặt tại khu công viên Henry J. Kaiser Memorial, thành phố Oakland, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Bức tượng điêu khắc chân dung 25 nhân vật nổi tiếng còn sống và đã qua đời, đã có cống hiến lớn lao vì quyền con người trên thế giới. Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những nhân vật được chọn để thể hiện trên tượng đài này, với những đóng góp của ngài cho công cuộc xây dựng hòa bình của nhân loại.
Vào ngày 11 tháng 4 năm 2025, thành phố New York đã chính thức đồng đặt tên đoạn đường West 109th Street (từ Riverside Drive đến Broadway) là “Thích Nhất Hạnh Way” để vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Đây là nơi ngài từng sống và giảng dạy trong những năm 1960 khi theo học tại Union Theological Seminary và giảng dạy tại Đại học Columbia./.
Viên Ngọc Quý
