Tiếng gọi
Sáng hôm nay
Tới đây
Chén trà nóng
Bãi cỏ xanh
Bỗng dưng hiện bóng hình em ngày trước
Bàn tay gió
Dáng vẫy gọi
Một chồi non xanh mướt
Nụ hoa nào
Hạt sỏi nào
Ngọn lá nào
Cũng thuyết Pháp Hoa kinh.
(Bài thơ nằm trong Tập thơ Tiếng đập cánh loài chim lớn (NXB Lá Bối, 1967).
*
“Tiếng gọi từ cõi lặng” – Một thoáng thức tỉnh trong thơ Thiền sư Thích Nhất Hạnh
Có những bài thơ không cần đến nhiều từ, cũng không cần ồn ào lập ngôn hay xây dựng hình tượng phức tạp. Chỉ bằng vài dòng lặng lẽ như hơi thở, như làn sương sớm tinh khôi, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã khơi mở cả một vũ trụ tỉnh thức trong bài thơ “Tiếng gọi” – một vầng thơ đầy chất thiền, một khúc ca thầm thì của lòng trắc ẩn và cái nhìn vô cùng sâu lắng về cuộc sống.
Sáng hôm nay
Tới đây
Chén trà nóng
Bãi cỏ xanh
Bài thơ mở đầu nhẹ như một bước chân vào buổi sớm. Không gian được tạo ra là không gian của tỉnh thức: không có vội vã, không có chen lấn – chỉ là một chén trà nóng, một bãi cỏ xanh. Trong lặng lẽ ấy, mọi giác quan được đánh thức. Đó không phải là mô tả cảnh vật, mà là sự trở về trọn vẹn với khoảnh khắc hiện tại – nơi chánh niệm đưa người đọc trở lại với chính mình.
Bỗng dưng hiện bóng hình em ngày trước
Bàn tay gió
Dáng vẫy gọi
“Em” ở đây không hẳn là một người cụ thể. “Em” có thể là một hình ảnh xưa cũ, một mối duyên chưa dứt, hay cũng có thể là bóng dáng của chính ta trong quá khứ – hồn nhiên, tươi trẻ, đầy tin yêu. Nhưng dù là ai, thì sự xuất hiện ấy cũng nhẹ như gió thoảng, chỉ đủ để gợi nhắc, để gọi mời trở về, không dính mắc, không níu kéo. Tiếng gọi của “bàn tay gió” là tiếng gọi của lòng từ bi – vẫy ta quay lại với chính đời sống.
Một chồi non xanh mướt
Nụ hoa nào
Hạt sỏi nào
Ngọn lá nào
Cũng thuyết Pháp Hoa kinh.
Đỉnh cao của bài thơ nằm ở đoạn kết – nơi Thiền sư gói trọn cái thấy của người hành giả: mọi sự vật trong đời sống đều mang tính chất giáo pháp, nếu ta có đủ tĩnh lặng để lắng nghe. Không cần phải đến chùa, không cần phải giở kinh – vì ngay nơi “chồi non”, “nụ hoa”, “hạt sỏi”, hay “ngọn lá” cũng là bài thuyết pháp sống động. Từng biểu hiện của sự sống đều đang giảng nói về vô thường, duyên sinh, và sự mầu nhiệm của hiện hữu.
Tiếng gọi trở về với điều đơn sơ
Thông điệp của bài thơ không phức tạp: hãy sống chậm lại, hãy hiện diện trọn vẹn, để thấy rằng ngay giữa đời thường cũng là đạo, cũng là pháp. Thiền sư không viết để làm thơ, mà để trao truyền một cái thấy, một cánh cửa mở ra với thực tại. Bởi vì chính khi ta buông bỏ sự chạy đuổi, sự phân biệt, ta sẽ thấy rõ: cuộc sống chưa từng vắng mặt nhiệm màu.
“Tiếng gọi” không đến từ một nơi xa xôi, mà đến từ ngay tiếng lá rung trong gió, hơi ấm của chén trà, hình ảnh một người thân yêu đã từng đi qua đời ta, và từ sự sống quanh mình – vốn vẫn đang nhẹ nhàng thì thầm:
“Ta có mặt đây, hãy dừng lại và lắng nghe.”
*
Thiền sư Thích Nhất Hạnh – Vị sứ giả của hòa bình và chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926–2022) là một trong những vị thiền sư lỗi lạc và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của Phật giáo thế giới đương đại. Không chỉ là một nhà tu hành, ngài còn là nhà văn, nhà thơ, học giả, nhà hoạt động xã hội vì hòa bình và người tiên phong đưa chánh niệm (mindfulness) vào đời sống thường nhật một cách thiết thực, giản dị nhưng sâu sắc.
Sinh ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, Thích Nhất Hạnh xuất gia từ năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Sau quá trình tu học và nghiên cứu, ngài đã có nhiều đóng góp quan trọng cho Phật giáo hiện đại, đặc biệt là trong việc kết nối tinh thần đạo Phật với các vấn đề xã hội. Ngài là người sáng lập Dòng tu Tiếp Hiện, Làng Mai (Plum Village) ở Pháp – một trung tâm tu học nổi tiếng thu hút hàng nghìn người từ khắp nơi trên thế giới.
Thông qua hàng trăm tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người về lối sống tỉnh thức, từ bi và không bạo lực. Những khái niệm như “hơi thở ý thức”, “thiền đi”, “an trú trong hiện tại” trở nên gần gũi với nhiều người nhờ vào cách giảng giải mộc mạc, giàu hình ảnh của ngài. Các tác phẩm tiêu biểu như Phép lạ của sự tỉnh thức, Đường xưa mây trắng, An lạc từng bước chân, Giận … là những cuốn sách được yêu mến và tìm đọc rộng rãi.
Trong suốt cuộc đời, ngài cũng là một nhà hoạt động tích cực cho hòa bình. Năm 1967, ngài được mục sư Martin Luther King Jr. đề cử Giải Nobel Hòa bình nhờ những nỗ lực vận động chấm dứt chiến tranh Việt Nam bằng con đường đối thoại và bất bạo động.
Ảnh hưởng và di sản của ngài không chỉ lan rộng trong cộng đồng Phật giáo mà còn được quốc tế ghi nhận sâu sắc. Năm 2011, khu tượng đài “Remember Them: Champions for Humanity” với diện tích khoảng 100m2 được đặt tại khu công viên Henry J. Kaiser Memorial, thành phố Oakland, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Bức tượng điêu khắc chân dung 25 nhân vật nổi tiếng còn sống và đã qua đời, đã có cống hiến lớn lao vì quyền con người trên thế giới. Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những nhân vật được chọn để thể hiện trên tượng đài này, với những đóng góp của ngài cho công cuộc xây dựng hòa bình của nhân loại.
Vào ngày 11 tháng 4 năm 2025, thành phố New York đã chính thức đồng đặt tên đoạn đường West 109th Street (từ Riverside Drive đến Broadway) là “Thích Nhất Hạnh Way” để vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Đây là nơi ngài từng sống và giảng dạy trong những năm 1960 khi theo học tại Union Theological Seminary và giảng dạy tại Đại học Columbia./.
Viên Ngọc Quý
