Từ đó về đây

Từ đó về đây sống rất nghèo
Bạn bè chỉ có gió trăng theo
Những thằng bất nghĩa xin đừng đến
Hãy để thềm ta xanh sắc rêu

*

“Thềm rêu lặng lẽ – Cõi về của một tâm hồn trung thực”

Giữa vô vàn những vần thơ trữ tình quen thuộc, “Từ đó về đây” của Nguyễn Bính hiện lên như một nốt trầm – ngắn, cô đọng, nhưng chạm sâu vào đáy lòng người đọc. Chỉ vỏn vẹn bốn câu thơ, nhưng ông đã vẽ nên một thế giới – một không gian sống lặng lẽ, bình dị và trung thực của một con người từng trải qua nhiều biến cố, để rồi chọn cho mình một chốn về trong sạch, tách biệt với giả dối, thị phi và bội bạc.

Tự nguyện sống nghèo, nhưng không nghèo lòng

Từ đó về đây sống rất nghèo
Bạn bè chỉ có gió trăng theo

Câu mở đầu như một lời tự sự nhẹ nhàng, không bi thương, không than trách. “Từ đó” – là một mốc không xác định, có thể là sau một biến cố, sau một đổ vỡ, hoặc đơn giản là sau khi đã quá đủ đầy để hiểu ra đâu là giá trị đích thực của cuộc đời. Nguyễn Bính không dùng từ “phải sống nghèo”, mà là “sống rất nghèo” – như một sự lựa chọn, một sự chấp nhận thảnh thơi, không ràng buộc.

Giữa cõi sống ấy, bạn bè ông là “gió trăng” – hai hình ảnh quen thuộc trong thơ ca cổ điển phương Đông, biểu tượng cho sự thanh sạch, vô nhiễm và tự do. Trong một thế giới đầy bon chen, Nguyễn Bính chọn cho mình bạn tri kỷ là thiên nhiên – không phản bội, không đổi thay, và cũng chẳng đòi hỏi điều gì ngoài sự yên tĩnh của tâm hồn.

Lời từ khước thẳng thắn nhưng đầy nhân cách

Những thằng bất nghĩa xin đừng đến
Hãy để thềm ta xanh sắc rêu

Ở đây, câu thơ không còn là lời kể mà trở thành một tuyên ngôn nhân cách. Nguyễn Bính không né tránh, không vòng vo. Ông gọi thẳng tên “những thằng bất nghĩa” và thẳng thắn từ chối sự có mặt của họ trong thế giới nhỏ bé nhưng thanh sạch của mình. Đó không chỉ là một sự kiêu hãnh của người sống trong sạch, mà còn là một sự bảo vệ cho cái đẹp mong manh mà ông đang nắm giữ.

Câu cuối cùng – “Hãy để thềm ta xanh sắc rêu” – là một hình ảnh vừa cổ kính vừa đầy chất thơ. Thềm rêu là biểu tượng của thời gian, của tĩnh lặng, và của nếp sống ẩn dật nhưng thanh cao. Nguyễn Bính không muốn cái ồn ào, xô bồ của cuộc đời làm vỡ tan thế giới nhỏ ấy. Rêu không thể mọc trên một bậc thềm luôn ồn ào kẻ đến người đi. Chỉ khi lòng người tĩnh, đời sống lặng, rêu mới xanh – và thơ mới sinh.

Thông điệp cuối đời: chọn thanh bần để giữ nhân cách

“Từ đó về đây” có thể xem như một trong những lời nhắn gửi cuối cùng của Nguyễn Bính. Trong những năm cuối đời, ông sống kham khổ, xa ánh đèn sân khấu văn chương, nhưng thơ ông – và nhân cách ông – lại trở nên lấp lánh, cô đặc, không phô trương nhưng sắc bén như một lời di huấn.

Bài thơ không chỉ nói lên một lối sống – mà còn là một lựa chọn đạo đức: Chấp nhận nghèo vật chất để giữ giàu có tinh thần. Chấp nhận rút lui khỏi vòng xoáy danh lợi, để giữ lại một khoảng thềm rêu cho chính mình – nơi không có dấu chân kẻ bất nghĩa.

Kết: Thềm rêu còn đó, và lòng ta còn biết xót xa

Nguyễn Bính, với “Từ đó về đây”, không chỉ để lại một bài thơ, mà để lại một tấm gương sống – giản dị, thẳng thắn, trung thực đến tận cùng. Bài thơ ngắn như một hơi thở, nhưng để lại dư âm dài và sâu như một tiếng chuông trong đêm lặng.

Và khi mỗi chúng ta đọc lại bốn câu thơ ấy, lòng có lẽ sẽ chùng xuống – như đứng trước một bậc thềm rêu phong, nơi một hồn thơ lớn đã lặng lẽ rút về, không tiếc nuối, không oán trách – chỉ mong giữ được một chút thanh sạch cuối cùng giữa thế gian nhiễu nhương.

*

Nguyễn Bính (1918-1966) là một trong những nhà thơ nổi bật của phong trào Thơ mới Việt Nam. Ông được biết đến với phong cách mộc mạc, giản dị, đậm chất dân gian và mang hồn quê sâu sắc. Thơ Nguyễn Bính thường gắn với hình ảnh thôn quê, con người bình dị và những chuyện tình duyên đầy cảm xúc, thể hiện một tâm hồn tha thiết với truyền thống. Một số bài thơ tiêu biểu như Lỡ bước sang ngang, Tương tư, Chân quê… đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc nhiều thế hệ.

Viên Ngọc Quý