Vườn xuân
Có những ngày đi rất vội vàng
Vườn tôi đầy cả gió xuân sang
Hai ba con bướm giang hồ đó
Đã trở về đây giũ phấn vàng
Hoa có bao nhiêu nở hết rồi
Như đoàn cung nữ hé môi tươi
Và trong từng cánh, trong từng cánh
Những hạt mưa hiền lấm tấm rơi…
Xác pháo nơi nơi đã đỏ ngòn
Nơi nơi cành nảy búp xanh non
Mấy cô em bé đường kiêu ngạo
Môi mới lần đầu biết vị son
Có một cô chim mới cưới chồng
Vì tình dan díu tự mùa đông
Sớm nay hai vợ chồng son ấy
Đã mớm cho nhau những tiếng lòng
Xuân đến tình tôi nao nức quá
Như người giai tế tối tân hôn
Và say sưa quá cho nên đã
Đánh đổ trời xuân xuống suối hồn
*
“Đánh đổ trời xuân xuống suối hồn” – Vườn thơ Nguyễn Bính và bản tình ca của sự sống
Có những bài thơ, chỉ cần đọc một lần là đủ để chạm đến phần sâu thẳm nhất trong tâm hồn ta. Bài thơ “Vườn xuân” của Nguyễn Bính là một bài thơ như thế – một khúc ca xuân nồng nàn và thiết tha, vừa tươi mới rạo rực, vừa chan chứa nỗi niềm dịu dàng trong trẻo. Đó không chỉ là lời ngợi ca mùa xuân của đất trời, mà còn là bản tình ca đời sống vang lên từ trái tim của một thi sĩ đã từng đi qua những mùa đông dài lạnh lẽo của thời gian và thân phận.
Khi gió xuân về, mọi lữ khách đều có bến
Có những ngày đi rất vội vàng
Vườn tôi đầy cả gió xuân sang
Nguyễn Bính mở đầu bằng một sự đối lập rất nhẹ nhàng nhưng đầy gợi cảm: những ngày vội vã của con người và sự thong dong đĩnh đạc của mùa xuân. Dù người có vội, thì gió xuân vẫn âm thầm tràn vào khu vườn nhỏ của thi sĩ, như một điều tất yếu, một món quà bất ngờ mà không ai có thể ngăn lại. Hơi thở của sự sống ùa về, không cần gõ cửa.
Hai ba con bướm giang hồ đó
Đã trở về đây giũ phấn vàng
Bướm – loài biểu tượng cho cái đẹp lang thang – cũng quay về, như lũ lãng tử quay về quê mẹ, phủi đi bụi trần, giũ sạch những ẩn ức của tháng ngày lữ thứ. Trong giây phút ấy, Nguyễn Bính đã biến vườn xuân của mình thành nơi hội tụ của sự hồi sinh, của sự trở lại, của khởi đầu mới cho những gì đã từng phiêu dạt.
Thiên nhiên như một cung điện hoa lệ
Hoa có bao nhiêu nở hết rồi
Như đoàn cung nữ hé môi tươi
Ở đây, ông không chỉ tả xuân, mà còn nhân cách hóa thiên nhiên, khiến ta như bước vào một hoàng cung của cái đẹp. Những bông hoa chẳng còn là bông hoa, mà là cung nữ e ấp mở môi, một hình ảnh thi vị mang nét cổ điển, gợi nhớ tới những giấc mộng cổ phong đầy ngọt ngào và kiêu sa.
Và trong từng cánh, trong từng cánh
Những hạt mưa hiền lấm tấm rơi…
Thật khó để diễn tả vẻ đẹp dịu dàng hơn thế. Mưa xuân không ào ạt, mà chỉ là những “hạt mưa hiền”, nhỏ nhẹ rơi trên từng cánh hoa như những giọt ân tình tinh khôi. Thiên nhiên trở nên mềm mại, nữ tính, giống như trái tim thi sĩ đang rưng rưng cảm nhận từng nhịp xuân.
Sự sống nảy nở – từ cành non đến trái tim người trẻ
Xác pháo nơi nơi đã đỏ ngòn
Nơi nơi cành nảy búp xanh non
Hai câu thơ như một tiếng reo vui. Sự đối lập giữa “xác pháo đỏ” và “búp xanh non” chính là minh chứng cho vòng tuần hoàn của sự sống: cái cũ qua đi, cái mới bắt đầu. Nguyễn Bính không chỉ nhìn xuân bằng con mắt nghệ sĩ, mà còn bằng trái tim của một người hân hoan trước sự sống lan tràn.
Mấy cô em bé đường kiêu ngạo
Môi mới lần đầu biết vị son
Và rồi đến những cô gái trẻ – những đoá hoa người đang chớm nở. Hình ảnh “môi mới lần đầu biết vị son” vừa ngây thơ, vừa táo bạo, gợi một cảm giác rụt rè mà đầy mộng mơ, như chính cái giây phút tuổi trẻ lần đầu đối diện với tình yêu và cái đẹp.
Xuân của tình yêu, xuân của thi sĩ
Có một cô chim mới cưới chồng
Vì tình dan díu tự mùa đông
Mùa xuân trong thơ Nguyễn Bính không chỉ là mùa của hoa cỏ, mà còn là mùa của tình yêu, là đoạn kết ngọt ngào của những khát khao đã ấp ủ từ mùa đông lạnh giá. Cặp chim mớm nhau “những tiếng lòng” chính là hình ảnh tượng trưng cho tình yêu chân thành, bản năng, không tô vẽ – tình yêu mang bản chất sự sống.
Xuân đến tình tôi nao nức quá
Như người giai tế tối tân hôn
Nguyễn Bính không giấu nổi niềm say mê. Ông để tình mình hoà quyện vào mùa xuân, để mình cũng như một “giai tế” – chú rể mới, rạo rực, hạnh phúc và dạt dào.
Và say sưa quá cho nên đã
Đánh đổ trời xuân xuống suối hồn
Và rồi, ông khép lại bằng một hình ảnh vô cùng thiêng liêng và đậm chất Nguyễn Bính: “đánh đổ trời xuân xuống suối hồn”. Một sự va chạm mãnh liệt giữa thiên nhiên và tâm hồn thi sĩ. Xuân không chỉ là cảnh sắc bên ngoài, mà là một phần máu thịt, một thứ men say tràn vào trong thơ, trong tim, trong từng hơi thở. Nguyễn Bính đã biến mùa xuân thành một tôn giáo của cái đẹp, và ông là tín đồ tận tụy nhất.
Thông điệp: Sự sống là điều thiêng liêng nhất – và tình yêu là ngọn lửa không bao giờ tắt
Bài thơ “Vườn xuân” không chỉ là khúc ca về cảnh xuân mà còn là lời nhắn nhủ thầm thì về giá trị của sự sống, của tình yêu, của niềm hân hoan trong từng khoảnh khắc ngắn ngủi. Trong cái nhìn của Nguyễn Bính, đời sống không chỉ đáng sống – nó đáng yêu, đáng nâng niu như cách ông “ôm mùa xuân vào suối hồn”.
Kết: Mùa xuân ấy vẫn còn đây – trong từng câu chữ
“Vườn xuân” không chỉ là vườn trong một năm cụ thể, mà là vườn của đời người thi sĩ. Ở đó, mọi sinh vật đều lên tiếng, mọi trái tim đều run rẩy, và tình yêu là thứ không thể chối từ. Bằng ngôn ngữ mộc mạc mà say đắm, Nguyễn Bính đã đánh thức trong lòng người đọc niềm vui được sống, được yêu, và được cảm nhận cái đẹp mong manh như cánh hoa vừa hé nở đầu xuân.
Xuân đến, người ta trồng cây.
Nguyễn Bính gieo thơ – và hoa lòng ta nở.
*
Nguyễn Bính (1918-1966) là một trong những nhà thơ nổi bật của phong trào Thơ mới Việt Nam. Ông được biết đến với phong cách mộc mạc, giản dị, đậm chất dân gian và mang hồn quê sâu sắc. Thơ Nguyễn Bính thường gắn với hình ảnh thôn quê, con người bình dị và những chuyện tình duyên đầy cảm xúc, thể hiện một tâm hồn tha thiết với truyền thống. Một số bài thơ tiêu biểu như Lỡ bước sang ngang, Tương tư, Chân quê… đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc nhiều thế hệ.
Viên Ngọc Quý
