Một nghìn cửa sổ

Một nghìn cái cửa sổ
Đều khép vào đêm qua
Một nghìn bàn tay ngà
Đã thò ra cửa sổ.

Một nghìn cái cửa sổ
Đều khép vào đêm nay
Lại nghìn cái bàn tay
Ấy thò ra cửa sổ

Hỡi nghìn cái cửa sổ
Rồi khép vào bên trong
Có thấu tình ta không?
Có thấu tình ta khổ?

Đêm qua và đêm nay
Và nghìn đêm về trước
Tôi đi trên phố này
Tôi đi trên phố khác.

Để mở những bàn tay
Của những nàng gái đẹp
Để muốn rằng đêm nay
Cửa ai buồn chẳng khép

Cửa ai buồn chẳng khép
Cho lòng ta đêm nay
Để lòng ta đêm nay
Mất một người gái đẹp

Cửa hàng nghìn khép lại
Tất cả một đêm nay
Có lòng ta rồ dại
Mở ra muôn ngàn ngày…

*

Cánh cửa khép và những ngón tay thò ra từ nỗi cô đơn

Trong bài thơ “Một nghìn cửa sổ”, Nguyễn Bính không còn là chàng thi sĩ quê chân chất, mà hóa thành kẻ lãng du cô độc giữa phố thị hiện đại, lang thang qua “một nghìn cái cửa sổ” để lắng nghe tiếng vọng của một tình yêu vô định, một nỗi khát khao yêu thương khôn nguôi. Bài thơ, dù không trực tiếp nhắc đến mùa, đến thời gian cụ thể, nhưng lại là một khúc nhạc đêm – đêm của cô đơn, của những mộng tưởng chạm vào mà không giữ được.

Một nghìn cái cửa sổ
Đều khép vào đêm qua
Một nghìn bàn tay ngà
Đã thò ra cửa sổ.

Ngay từ khổ đầu, người đọc đã bị cuốn vào một hình ảnh vừa huyền ảo, vừa man mác buồn: một nghìn khung cửa, một nghìn bàn tay thò ra, rồi lại khép lại trong đêm. “Bàn tay ngà” là biểu tượng cho vẻ đẹp nữ tính, cho người con gái trong mộng – nhưng lại chỉ “thò ra cửa sổ”, tựa như một sự tiếp xúc mong manh, ngập ngừng, không bao giờ trọn vẹn. Những bàn tay ấy giống như những mối tình thoáng qua – đẹp đẽ, hấp dẫn nhưng không thể giữ.

Hỡi nghìn cái cửa sổ
Rồi khép vào bên trong
Có thấu tình ta không?
Có thấu tình ta khổ?

Giọng thơ chuyển từ tả sang gọi – một lời chất vấn, khẩn khoản, nhưng tuyệt vọng. Câu hỏi không chỉ dành cho những cánh cửa, mà còn dành cho thế giới – cho những người đã từng hé lòng, rồi lạnh lùng quay đi. Câu thơ “có thấu tình ta khổ?” như một tiếng nấc bật ra từ đáy tim – một trái tim luôn mở rộng để yêu nhưng chỉ nhận về sự im lặng.

Tôi đi trên phố này
Tôi đi trên phố khác.

Người thơ không đứng yên – anh bước đi, khắc khoải, miệt mài như một kẻ kiếm tìm ánh đèn từ cửa sổ chưa khép. Nhưng càng đi, càng thấy sự lặp lại, sự cô đơn dồn dập từ quá khứ đến hiện tại, từ “đêm qua và đêm nay và nghìn đêm về trước”.

Cửa ai buồn chẳng khép
Cho lòng ta đêm nay
Để lòng ta đêm nay
Mất một người gái đẹp

Ở đây, tình yêu không phải là được – mà là mất. Một câu thơ như một nhát dao: chỉ cần một cánh cửa hé ra, trái tim này cũng sẽ rung động, cũng sẽ sẵn sàng đánh mất chính mình. Nhưng trong đêm đó, tất cả những cánh cửa đều khép lại. Và kẻ si tình – kẻ đi giữa vô số cửa sổ ấy – chỉ biết mở lòng mình ra, giữa trống trải, giữa rồ dại, giữa tuyệt vọng.

Cửa hàng nghìn khép lại
Tất cả một đêm nay
Có lòng ta rồ dại
Mở ra muôn ngàn ngày…

“Một đêm” – nhưng là tất cả. Vì đó là đêm chạm đến đáy của cô đơn, nơi người thơ chỉ còn biết mở rộng lòng mình “muôn ngàn ngày” như một cánh cửa không biết khép – chờ đợi, yêu thương, hiến dâng, mà không một ai dừng lại.

Bài thơ “Một nghìn cửa sổ” là bản tình ca buồn của một trái tim đa cảm sống giữa thế giới đông đúc nhưng lạnh lẽo, nơi người ta chỉ dám “thò tay ra” mà không bao giờ mở hẳn lòng mình ra. Nguyễn Bính đã vượt thoát khỏi chất liệu làng quê để đi vào nỗi buồn đô thị – một bước chuyển táo bạo mà sâu sắc.

Người qua phố chỉ lướt ngang,
Ta ngồi đếm mãi nghìn hàng cửa im.
Thơ không mở được trái tim,
Chỉ gieo thêm nỗi lim dim mộng buồn.

Nguyễn Bính không viết về mùa xuân, không gọi tên tình yêu – nhưng từng câu thơ như cánh tay chìa ra trong đêm, mong manh và rạo rực, mong ai đó nắm lấy để một lần không phải lặng lẽ khép lại.

*

Nguyễn Bính (1918-1966) là một trong những nhà thơ nổi bật của phong trào Thơ mới Việt Nam. Ông được biết đến với phong cách mộc mạc, giản dị, đậm chất dân gian và mang hồn quê sâu sắc. Thơ Nguyễn Bính thường gắn với hình ảnh thôn quê, con người bình dị và những chuyện tình duyên đầy cảm xúc, thể hiện một tâm hồn tha thiết với truyền thống. Một số bài thơ tiêu biểu như Lỡ bước sang ngang, Tương tư, Chân quê… đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc nhiều thế hệ.

Viên Ngọc Quý