Cảm nhận bài thơ Thêm một của Trần Hòa Bình theo hướng diễn biến của một cuộc tình mang lại một góc nhìn thú vị. Bài thơ tựa như một câu chuyện tình yêu, từ lúc chớm nở, trải qua những cung bậc cảm xúc khác nhau, đến khi đối mặt với những thách thức của mối quan hệ.
Bài thơ Thêm Một
Thêm một chiếc lá rụng
Thế là thành mùa thu
Thêm một tiếng chim gù
Thành ban mai tinh khiết…
Dĩ nhiên là tôi biết
Thêm một – phiền toái thay!
Nhưng mà tôi cũng biết
Thêm một – lắm điều hay
Thêm một lời dại dột
Tức thì em bỏ đi
Nhưng thêm chút lầm lì
Thế nào em cũng khóc!
Thêm một người thứ ba
Chuyện tình đâm dang dở
Cứ thêm một lời hứa
Lại một lần khả nghi!
Nhận thêm một thiếp cưới
Thấy mình lẻ loi hơn
Thêm một đêm trăng tròn
Lại thấy mình đang khuyết…
Dĩ nhiên là tôi biết
Thêm một – lắm điều hay…
Cảm nhận bài thơ “Thêm một”
1. Khởi đầu của tình yêu – sự tinh khôi, lãng mạn
Hai câu mở đầu:
“Thêm một chiếc lá rụng/ Thế là thành mùa thu
Thêm một tiếng chim gù/ Thành ban mai tinh khiết…”
Tình yêu bắt đầu như mùa thu nhẹ nhàng đến với chiếc lá rụng đầu tiên hay buổi ban mai tinh khôi cùng tiếng chim gù. Hình ảnh này tượng trưng cho sự chớm nở của một mối tình, với những cảm xúc trong trẻo, đẹp đẽ. Những gì nhỏ bé cũng trở thành ý nghĩa, mỗi cử chỉ, ánh mắt đều mang lại cảm giác diệu kỳ.
2. Lời khảng định tình yêu thật phiền toái nhưng lại lắm điều hay
“Dĩ nhiên là tôi biết/ Thêm một – phiền toái thay!”
“Nhưng mà tôi cũng biết/ Thêm một – lắm điều hay”
Ai đã trả qua tình yêu mà không có cảm nhận này chứ? Tác giả đưa ra lời khảng định vốn để mở đầu cho một loạt các phiền toái trong tình yêu được miêu tả trong những khổ 3, 4 và 5 của bài thơ.
3. Những mâu thuẫn và thử thách trong tình yêu
Những câu thơ tiếp theo dẫn dắt người đọc vào những mâu thuẫn, thử thách tự nhiên của mối quan hệ:
“Thêm một lời dại dột/ Tức thì em bỏ đi
Nhưng thêm chút lầm lì/ Thế nào em cũng khóc!”
Tình yêu vốn không chỉ toàn màu hồng. Những lời nói bất cẩn, dại dột có thể khiến tình cảm rạn nứt, còn sự im lặng, dù không phải là hành động gây tổn thương trực tiếp, vẫn làm đối phương đau lòng. Những xung đột nhỏ nhặt nhưng rất đỗi đời thường này phản ánh sự mong manh của tình yêu, khi cảm xúc luôn dao động giữa yêu thương và tổn thương.
4. Sự xuất hiện của yếu tố bên ngoài – rạn nứt
“Thêm một người thứ ba/ Chuyện tình đâm dang dở”
“Cứ thêm một lời hứa/ Lại một lần khả nghi!”
Khi mối quan hệ không còn là câu chuyện của riêng hai người mà bị xen vào bởi “người thứ ba” hoặc những lời hứa thiếu chân thành, tình yêu dễ dàng bị thử thách và lung lay. Sự nghi kỵ và mất niềm tin là nguyên nhân khiến tình yêu dần trở nên mỏi mệt. Hai câu thơ này thể hiện sự rạn nứt, tan vỡ trong tình yêu, khi cả hai không còn cảm giác an toàn.
5. Sự cô đơn và mất mát sau tình yêu
“Nhận thêm một thiếp cưới/ Thấy mình lẻ loi hơn”
Các sự kiện diễn ra dồn dập. Những lời nói dối, những phút lầm lỳ, những giọt nước mắt rồi người thứ ba và biết bao lời hứa là bấy nhiêu nghi ngờ. Rồi đầy thì phải đổ, chuyện gì tới cũng phải tới, cao trào của chuỗi sự kiện này là khi “Nhận thêm một thiếp cưới”. Ôi còn gì đau khổ hơn khi người yêu đi lấy chồng, rồi còn mời mình tới dự. Đọc tới đây tôi chợt nhớ tới bài hát “Vợ người ta” của nhạc sỹ Phan Mạnh Quỳnh. Thật chua sót.
“Thêm một đêm trăng tròn/ Lại thấy mình đang khuyết…”
Câu thơ miêu tả tâm trạng thất tình thật là tài tình. Chàng trai ngồi một mình trong đêm trăng tròn, nhớ lại những phút giây hạnh phúc bên người yêu mà lòng quặn đau. Người ta thường ví người con gái đẹp như trăng mười sáu, nó tròn đầy và trong trẻo. Nhưng giờ đây, dù ánh trăng có tròn, có sáng đẹp bao nhiêu thì lòng mình vẫn khuyết. Thật đúng là “Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”.
6. Thông điệp cuối cùng – giá trị của “thêm một” trong tình yêu
“Dĩ nhiên là tôi biết/ Thêm một – lắm điều hay…“
Tuy nhiên, dù trải qua những cung bậc cảm xúc từ hạnh phúc đến tổn thương, từ rạn nứt đến cô đơn, tác giả vẫn thừa nhận rằng mọi sự “thêm một” trong tình yêu đều mang lại giá trị. Cuộc tình dang dở kia có khi lại chính là sức mạnh, là thức ăn cho tâm hồn người thi sỹ. Nếu không có cuộc tình dang dở đó thì làm sao có mình ngày hôm nay. Có lẽ tác giả “Thêm một” cũng cùng suy nghĩ với nhà thơ Hồ Dzếnh trong hai câu thơ rất nổi tiếng trong bài thơ Ngập ngừng:
“Tình mất vui khi đã vẹn câu thề
Ðời chỉ đẹp những khi còn dang dở”
Bài thơ “Thêm một” như một bản nhạc tình yêu, từ nốt thăng của sự khởi đầu đẹp đẽ, đến nốt trầm của sự tan vỡ và nỗi cô đơn. Trần Hòa Bình đã khéo léo sử dụng hình ảnh và ngôn ngữ mộc mạc để khắc họa những cung bậc cảm xúc quen thuộc trong tình yêu, đồng thời truyền tải thông điệp rằng dù tình yêu mang lại hạnh phúc hay đau khổ, nó vẫn luôn đáng trân trọng và là một phần không thể thiếu của cuộc sống.
Viên Ngọc Quý
