Tựu trường
Đặng Hiển
Lại mùa thu với trời xanh
Lại bầy em bước nhanh nhanh tới trường
Lại soi mình trước cửa gương
Lại vào với những yêu thương đón chờ
Tim ơi hãy chậm già nua
Cho ta yêu trọn mấy mùa tóc sương
Mùa thu sau trước cổng trường
Có ông già đứng bên đường ngắm trông.
1996
*
“Tựu Trường” – Hồi Ức và Tình Yêu Vô Tận Dành Cho Mùa Thu Học Trò
Bài thơ “Tựu trường” của nhà thơ Đặng Hiển là một khúc cảm hoài dịu dàng về mùa tựu trường, nơi những hình ảnh đẹp đẽ của tuổi trẻ, của trường lớp và tình yêu dành cho học trò được khắc họa trọn vẹn. Qua những dòng thơ giản dị nhưng giàu cảm xúc, nhà thơ không chỉ gợi nhắc ký ức của ngày khai trường mà còn truyền tải thông điệp về tình yêu cuộc sống và giá trị của thời gian.
Mở đầu bài thơ, hình ảnh quen thuộc của mùa thu được tái hiện: “Lại mùa thu với trời xanh / Lại bầy em bước nhanh nhanh tới trường.” Mùa thu, với bầu trời trong vắt và làn gió mát lành, từ lâu đã gắn liền với những bước chân háo hức của tuổi học trò trong ngày đầu năm học. Đó là những ngày mà niềm vui và sự háo hức ngập tràn, khi bầy trẻ con náo nức đến trường, mang theo những giấc mơ và hy vọng.
Nhà thơ tiếp tục vẽ nên bức tranh của mùa tựu trường bằng những chi tiết giản dị nhưng đầy sống động: “Lại soi mình trước cửa gương / Lại vào với những yêu thương đón chờ.” Hình ảnh những cô cậu học trò chăm chút trước gương, chuẩn bị cho một ngày đặc biệt, không chỉ gợi lên nét đáng yêu, mà còn là biểu tượng của sự bắt đầu – bắt đầu một hành trình học tập, một chặng đường mới với biết bao điều thú vị đang chờ đợi.
Tuy nhiên, điều đặc biệt nhất của bài thơ chính là tâm tư của người thầy – nhân vật ẩn sau dòng thơ. Câu thơ: “Tim ơi hãy chậm già nua / Cho ta yêu trọn mấy mùa tóc sương” bộc lộ niềm khát khao của người thầy muốn níu giữ thời gian. Dẫu mái tóc đã điểm sương, dẫu tuổi tác không ngừng trôi, trái tim của người thầy vẫn tràn đầy tình yêu thương, vẫn muốn đồng hành cùng những thế hệ học trò qua từng mùa thu tựu trường. Đó là tấm lòng tận tụy, không toan tính, không mệt mỏi – một tình yêu vĩnh cửu dành cho nghề giáo và cho những đứa trẻ đang lớn lên.
Khép lại bài thơ, hình ảnh “ông già đứng bên đường ngắm trông” tạo nên một khung cảnh đầy xúc động. Người thầy già đứng lặng lẽ bên cổng trường, dõi theo dòng trẻ thơ đi vào lớp, không chỉ để hồi tưởng những ngày tháng cũ mà còn để tiếp tục yêu thương, tiếp tục truyền đi sức mạnh và niềm hy vọng. Đó là sự gắn bó bền chặt giữa người thầy và ngôi trường – một mối dây liên kết không bao giờ phai nhòa, dù thời gian có trôi qua bao nhiêu đi nữa.
Qua “Tựu trường,” Đặng Hiển không chỉ gợi nhắc những ký ức đẹp đẽ của mùa thu học trò mà còn tôn vinh những người thầy – những con người âm thầm cống hiến cả cuộc đời cho sự trưởng thành của biết bao thế hệ. Bài thơ là một lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc: hãy trân trọng thời gian, hãy yêu những khoảnh khắc giản dị nhưng quý giá của cuộc sống, và hãy luôn biết ơn những người thầy cô đã chắp cánh cho giấc mơ của chúng ta.
Mùa thu sẽ mãi quay về, mang theo hương sắc của tuổi trẻ và những hồi ức đẹp đẽ. Nhưng trong tất cả những mùa thu ấy, tình yêu của người thầy dành cho học trò và ngôi trường sẽ luôn là điều trường tồn, là ánh sáng soi rọi con đường của mỗi chúng ta.
*
Nhà Thơ Đặng Hiển – Một Đời Gieo Hạt Giống Đẹp Cho Văn Học và Cuộc Đời
Tiểu Sử
Nhà thơ Đặng Hiển (1939–2020), tên thật là Đặng Đức Hiển, sinh ngày 9/5/1939 tại xã Hành Thiện, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Cuộc đời ông gắn liền với hình ảnh một nhà giáo ưu tú, một người nghệ sĩ đầy sáng tạo và tận tụy.
Đặng Hiển theo học tiểu học và trung học tại Nam Định, rồi tiếp tục bậc PTTH ở Hà Nội. Từ năm 1956–1959, ông học Đại học Văn tại Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp, ông dành trọn 40 năm (1959–1999) giảng dạy ở Hà Tây (nay là Hà Nội). Không chỉ là nhà giáo xuất sắc, ông còn tham gia tích cực vào các hoạt động văn học nghệ thuật, từng giữ chức Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Hà Tây (1998–2002) và làm biên tập viên cho tạp chí Tản Viên Sơn từ 2002 đến khi qua đời ngày 14/3/2020.
Sự Nghiệp và Tác Phẩm
Đặng Hiển đã để lại một gia tài đồ sộ với 17 tập thơ, 4 tập truyện ký, 6 tập kịch và 11 tập lý luận phê bình văn học. Một số tác phẩm tiêu biểu: Thơ: Trường ca đôi cánh; Hồ trong mây; Thời gian xanh; Bài thơ trên đá; Con chúng ta; Lời chào mùa thu. Kịch: Con chúng ta; Nỗi đau trồng người; Điểm hẹn của lịch sử; Mỹ nhân nơi đồng cỏ. Lý luận phê bình: Cảm nhận và suy nghĩ; Bình luận văn học; Văn học dưới góc nhìn địa văn hóa; Thơ hay và lời bình (2 tập).
Các tác phẩm của ông không chỉ được xuất bản rộng rãi mà còn xuất hiện trong các tuyển tập văn học tiêu biểu, khẳng định giá trị và tầm ảnh hưởng của ông trong nền văn học nước nhà.
Phong Cách Sáng Tác
Là một nhà giáo yêu nghề và một nhà thơ yêu đời, Đặng Hiển luôn nhìn cuộc sống qua lăng kính lạc quan và nhân văn. Thơ ông mang ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh và cảm xúc, phản ánh những suy tư chân thành về tình yêu, quê hương, nghề giáo và những giá trị nhân bản.
Thơ Đặng Hiển không chỉ nói về cái đẹp mà còn khơi dậy sự trân trọng với những điều bình dị, gần gũi. Ông viết về cuộc sống với niềm tin rằng ánh sáng và tình yêu thương luôn hiện hữu trong từng khoảnh khắc đời thường.
Giải Thưởng và Vinh Danh
Trong suốt sự nghiệp, Đặng Hiển đã nhận nhiều giải thưởng uy tín:
- Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Nguyễn Trãi (1991–1995; 1996–2000).
- Giải C sáng tác văn học nghệ thuật về chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” năm 2015 với tập thơ Dâng Bác.
- Giải Ba Cuộc vận động viết về thương binh – liệt sĩ năm 2017 với tập thơ Đất thiêng.
- Giải thưởng thơ Hà Nội năm 1956–1957, cùng nhiều giải thưởng khác từ các tổ chức văn học nghệ thuật trong và ngoài nước.
Nhận Định và Bình Luận
Nhà thơ Đỗ Anh Vũ – học trò của ông, từng viết: “Cả một đời vừa dạy học vừa làm thơ, thầy Đặng Hiển là người kỹ sư tâm hồn đã gieo bao hạt giống đẹp cho đời.”
Nhà thơ Hữu Thỉnh chia sẻ: “Tình thầy trò trong thơ Đặng Hiển là một không gian giáo dục trong trẻo, nơi thầy và trò cùng nhau khám phá vẻ đẹp của nhân cách và thi ca.”
Kết Luận
Nhà thơ Đặng Hiển không chỉ là một nhà giáo tận tụy mà còn là một nghệ sĩ tài hoa. Thơ ông mang đến những bài học sâu sắc về tình yêu, cuộc sống và con người. Hành trình sáng tạo của ông là minh chứng cho một cuộc đời sống trọn vẹn với lý tưởng giáo dục và nghệ thuật.
Với gia tài văn học đồ sộ và tâm hồn cao đẹp, Đặng Hiển sẽ mãi là nguồn cảm hứng bất tận cho những ai yêu thơ ca và trân trọng giá trị chân – thiện – mỹ trong cuộc đời.
Viên Ngọc Quý.
