Lý tưởng
Đặng Hiển
Một đỉnh cao không bao giờ tới được
Mà giúp ta không trượt dốc bao giờ.
Một bến bờ huyền ảo ngỡ trong mơ
Mà giúp ta vững chèo qua sóng gió
Một cách sống chỉ thánh nhân mới có
Mà giúp ta trở thành thiện nhân.
Một hạnh phúc chỉ thần tiên tới được
Mà giúp ta thanh thản giữa phàm trần.
Khi làm việc tốt lành, không mặc cảm cô đơn,
Khi đau khổ hoá thân thành hạnh phúc,
Khi bình thản nhận về mình mất mát,
Khi đắng cay trong thất bại, biết cười,
Ta hiểu
trong ta
lý tưởng sáng rồi!
2000
*
Cảm Nhận về Bài Thơ “Lý Tưởng” của Đặng Hiển: Ánh Sáng Dẫn Lối Tâm Hồn
Bài thơ “Lý Tưởng” của Đặng Hiển là một bản hòa ca đẹp đẽ về giá trị sống cao cả, nơi mỗi lời thơ không chỉ là những âm vang trầm bổng, mà còn là ánh sáng soi rọi con đường dẫn lối con người vượt qua những thử thách của cuộc đời. Với ngôn từ súc tích, giàu ý nghĩa, nhà thơ đã khắc họa một cách chân thực và sâu sắc về sức mạnh của lý tưởng trong việc xây dựng và định hướng nhân cách con người.
Ngay từ những dòng thơ đầu tiên, lý tưởng được miêu tả như một đỉnh cao không bao giờ tới được, một bến bờ huyền ảo ngỡ trong mơ. Nhưng điều kỳ diệu chính là, dù lý tưởng dường như xa vời và không thể chạm tới, nó vẫn mang lại sức mạnh phi thường để con người không bao giờ trượt dốc, không ngừng vững vàng chèo lái qua những sóng gió cuộc đời. Hình ảnh “đỉnh cao” và “bến bờ” như những biểu tượng ẩn dụ, khơi gợi khát vọng vươn lên, vượt qua mọi khó khăn, thử thách. Chính sự tồn tại của lý tưởng đã làm cho cuộc sống có ý nghĩa hơn, thôi thúc mỗi người không ngừng phấn đấu, hoàn thiện bản thân.
Nhà thơ tiếp tục mở rộng ý niệm về lý tưởng bằng cách liên hệ nó với những giá trị cao cả: cách sống của thánh nhân, hạnh phúc của thần tiên. Những điều ấy tưởng chừng chỉ có trong thần thoại hay niềm tin tôn giáo, nhưng ở đây, chúng trở thành kim chỉ nam giúp con người trở thành “thiện nhân” giữa đời thường, giúp tâm hồn thanh thản dù đang sống giữa chốn phàm trần. Điều này làm sáng tỏ một chân lý: lý tưởng không chỉ là cái đích cuối cùng, mà còn là hành trình mà chúng ta trải qua để hoàn thiện chính mình.
Đặc biệt, ở những dòng cuối, bài thơ khắc họa sâu sắc sự thức tỉnh nội tại của mỗi con người. Khi ta làm việc tốt mà không cảm thấy cô đơn; khi đau khổ trở thành nền tảng cho hạnh phúc; khi ta bình thản chấp nhận mất mát và có thể mỉm cười trước những thất bại, đó chính là lúc lý tưởng trong ta “sáng rồi”. Những trạng thái tâm hồn ấy không phải tự nhiên mà có; chúng là kết quả của một hành trình dài, nơi con người tự soi chiếu, tự điều chỉnh và tìm kiếm ánh sáng từ lý tưởng.
Thông điệp mà bài thơ truyền tải rất rõ ràng và mạnh mẽ: lý tưởng không phải là thứ để chạm tới hay sở hữu, mà là ánh sáng dẫn dắt, là động lực để con người sống đẹp, sống ý nghĩa hơn mỗi ngày. Lý tưởng giúp chúng ta vượt qua sự ích kỷ nhỏ nhoi, dạy chúng ta biết vị tha, biết yêu thương, và trên hết, biết bình thản đối mặt với mọi thăng trầm của cuộc sống.
Bài thơ “Lý Tưởng” khơi dậy trong lòng người đọc những cảm xúc mạnh mẽ và suy tư sâu sắc về giá trị sống. Nó nhắc nhở chúng ta rằng, dù cuộc đời có lúc đầy giông bão, chỉ cần giữ vững niềm tin và lý tưởng, chúng ta sẽ luôn tìm thấy ánh sáng soi rọi trên con đường mình đi. Đó chính là vẻ đẹp vĩnh cửu mà nhà thơ Đặng Hiển muốn gửi gắm qua từng dòng thơ.
*
Nhà Thơ Đặng Hiển – Một Đời Gieo Hạt Giống Đẹp Cho Văn Học và Cuộc Đời
Tiểu Sử
Nhà thơ Đặng Hiển (1939–2020), tên thật là Đặng Đức Hiển, sinh ngày 9/5/1939 tại xã Hành Thiện, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Cuộc đời ông gắn liền với hình ảnh một nhà giáo ưu tú, một người nghệ sĩ đầy sáng tạo và tận tụy.
Đặng Hiển theo học tiểu học và trung học tại Nam Định, rồi tiếp tục bậc PTTH ở Hà Nội. Từ năm 1956–1959, ông học Đại học Văn tại Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp, ông dành trọn 40 năm (1959–1999) giảng dạy ở Hà Tây (nay là Hà Nội). Không chỉ là nhà giáo xuất sắc, ông còn tham gia tích cực vào các hoạt động văn học nghệ thuật, từng giữ chức Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Hà Tây (1998–2002) và làm biên tập viên cho tạp chí Tản Viên Sơn từ 2002 đến khi qua đời ngày 14/3/2020.
Sự Nghiệp và Tác Phẩm
Đặng Hiển đã để lại một gia tài đồ sộ với 17 tập thơ, 4 tập truyện ký, 6 tập kịch và 11 tập lý luận phê bình văn học. Một số tác phẩm tiêu biểu: Thơ: Trường ca đôi cánh; Hồ trong mây; Thời gian xanh; Bài thơ trên đá; Con chúng ta; Lời chào mùa thu. Kịch: Con chúng ta; Nỗi đau trồng người; Điểm hẹn của lịch sử; Mỹ nhân nơi đồng cỏ. Lý luận phê bình: Cảm nhận và suy nghĩ; Bình luận văn học; Văn học dưới góc nhìn địa văn hóa; Thơ hay và lời bình (2 tập).
Các tác phẩm của ông không chỉ được xuất bản rộng rãi mà còn xuất hiện trong các tuyển tập văn học tiêu biểu, khẳng định giá trị và tầm ảnh hưởng của ông trong nền văn học nước nhà.
Phong Cách Sáng Tác
Là một nhà giáo yêu nghề và một nhà thơ yêu đời, Đặng Hiển luôn nhìn cuộc sống qua lăng kính lạc quan và nhân văn. Thơ ông mang ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh và cảm xúc, phản ánh những suy tư chân thành về tình yêu, quê hương, nghề giáo và những giá trị nhân bản.
Thơ Đặng Hiển không chỉ nói về cái đẹp mà còn khơi dậy sự trân trọng với những điều bình dị, gần gũi. Ông viết về cuộc sống với niềm tin rằng ánh sáng và tình yêu thương luôn hiện hữu trong từng khoảnh khắc đời thường.
Giải Thưởng và Vinh Danh
Trong suốt sự nghiệp, Đặng Hiển đã nhận nhiều giải thưởng uy tín:
- Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Nguyễn Trãi (1991–1995; 1996–2000).
- Giải C sáng tác văn học nghệ thuật về chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” năm 2015 với tập thơ Dâng Bác.
- Giải Ba Cuộc vận động viết về thương binh – liệt sĩ năm 2017 với tập thơ Đất thiêng.
- Giải thưởng thơ Hà Nội năm 1956–1957, cùng nhiều giải thưởng khác từ các tổ chức văn học nghệ thuật trong và ngoài nước.
Nhận Định và Bình Luận
Nhà thơ Đỗ Anh Vũ – học trò của ông, từng viết: “Cả một đời vừa dạy học vừa làm thơ, thầy Đặng Hiển là người kỹ sư tâm hồn đã gieo bao hạt giống đẹp cho đời.”
Nhà thơ Hữu Thỉnh chia sẻ: “Tình thầy trò trong thơ Đặng Hiển là một không gian giáo dục trong trẻo, nơi thầy và trò cùng nhau khám phá vẻ đẹp của nhân cách và thi ca.”
Kết Luận
Nhà thơ Đặng Hiển không chỉ là một nhà giáo tận tụy mà còn là một nghệ sĩ tài hoa. Thơ ông mang đến những bài học sâu sắc về tình yêu, cuộc sống và con người. Hành trình sáng tạo của ông là minh chứng cho một cuộc đời sống trọn vẹn với lý tưởng giáo dục và nghệ thuật.
Với gia tài văn học đồ sộ và tâm hồn cao đẹp, Đặng Hiển sẽ mãi là nguồn cảm hứng bất tận cho những ai yêu thơ ca và trân trọng giá trị chân – thiện – mỹ trong cuộc đời.
Viên Ngọc Quý.
