Cây chông tre
Thanh Hải
Cây tre thành cây chông nhọn hoắt
Mẹ vót chông giữa những đêm sao
Trả thù chồng đếm từng đầu giặc
Chông vót rồi tre lại vươn cao.
*
“Cây Chông Tre – Biểu Tượng Của Lòng Yêu Nước Và Ý Chí Bất Khuất”
Bài thơ “Cây Chông Tre” của Thanh Hải ngắn gọn mà cô đọng, mỗi câu thơ như một nhát dao khắc sâu vào tâm khảm người đọc. Chỉ với bốn câu, nhà thơ đã dựng nên bức tranh vừa bi tráng, vừa hào hùng về tinh thần yêu nước, lòng căm thù giặc và ý chí bất khuất của những người dân Việt Nam trong cuộc chiến chống xâm lăng.
Cây Tre – Hình Tượng Của Người Dân Việt Nam
Tre từ lâu đã là biểu tượng của sức mạnh và phẩm chất người dân Việt Nam. Từ cây tre mộc mạc, thân thuộc nơi làng quê, qua bàn tay của mẹ, tre đã trở thành vũ khí chống giặc:
Cây tre thành cây chông nhọn hoắt
Mẹ vót chông giữa những đêm sao.
Hình ảnh người mẹ âm thầm vót chông trong đêm không chỉ gợi lên sự cần mẫn, nhẫn nại mà còn phản ánh tinh thần đấu tranh kiên cường. Mẹ không chỉ là người giữ gìn mái ấm gia đình mà còn là chiến sĩ thầm lặng nơi hậu phương, góp phần bảo vệ quê hương bằng tất cả tình yêu và lòng căm hận giặc sâu sắc.
Lòng Căm Thù Và Ý Chí Trả Thù
Cây chông nhọn hoắt không chỉ là công cụ chiến đấu mà còn là hiện thân của lòng căm thù giặc, của những mất mát và đau thương:
Trả thù chồng đếm từng đầu giặc.
Từng chiếc chông được vót ra mang theo nỗi đau mất mát – người chồng, người cha, người con đã ngã xuống vì quê hương. Nhưng nỗi đau ấy không khiến mẹ gục ngã mà trở thành nguồn sức mạnh để mẹ kiên trì làm việc, biến đau thương thành hành động, biến cây tre thành biểu tượng của sự chống trả mạnh mẽ và quyết liệt.
Tre Lại Vươn Cao – Niềm Tin Vào Tương Lai
Câu kết của bài thơ chứa đựng thông điệp sâu sắc về sức sống mãnh liệt và niềm tin vào ngày mai:
Chông vót rồi tre lại vươn cao.
Tre không chỉ là cây chông sẵn sàng đối đầu với kẻ thù, mà còn là hình ảnh của sức sống bền bỉ, sự hồi sinh và phát triển không ngừng. Sau những mất mát và hy sinh, dân tộc Việt Nam vẫn đứng dậy, mạnh mẽ hơn, kiên cường hơn, như cây tre vươn cao lên bầu trời tự do.
Thông Điệp Của Bài Thơ
“Cây Chông Tre” không chỉ là câu chuyện về cuộc chiến đấu của một người mẹ, mà còn là bức tranh thu nhỏ của cả dân tộc Việt Nam trong những năm tháng chiến tranh khốc liệt. Qua hình ảnh cây tre và cây chông, Thanh Hải muốn gửi gắm thông điệp rằng, dù khó khăn, gian khổ, con người Việt Nam vẫn luôn kiên cường, bất khuất, biến đau thương thành sức mạnh, biến những gì bình dị nhất thành vũ khí bảo vệ quê hương.
Bài thơ khép lại trong sự ngắn gọn nhưng để lại dư âm sâu lắng, khiến người đọc không chỉ cảm nhận được nỗi đau mất mát mà còn thấy được tinh thần yêu nước, sự lạc quan, và niềm tin mãnh liệt vào tương lai. Nó nhắc nhở chúng ta rằng, mỗi người dân Việt Nam đều có trách nhiệm gìn giữ và phát huy truyền thống tốt đẹp ấy, để quê hương mãi mãi vươn cao như cây tre xanh.
*
Thanh Hải – Nhà Thơ Tiêu Biểu Của Nền Thơ Cách Mạng Việt Nam
Tiểu Sử Và Con Đường Đến Với Cách Mạng
Nhà thơ Thanh Hải, tên thật là Phạm Bá Ngoãn, sinh ngày 4 tháng 11 năm 1930 tại xã Phong Bình, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Ông xuất thân từ một gia đình trí thức nhưng nghèo khó. Cha ông là thầy giáo, mẹ ông làm nông, còn ông là anh cả trong gia đình ba anh em. Thanh Hải từ nhỏ đã thể hiện tình yêu sâu sắc với gia đình và quê hương.
Khi mới 17 tuổi, Thanh Hải đã tham gia cách mạng tại huyện Hương Thủy, đảm nhiệm vai trò chính trị viên Đoàn Văn công Thừa Thiên Huế. Suốt những năm tháng kháng chiến, ông không chỉ là một chiến sĩ kiên trung mà còn là ngòi bút nhiệt huyết của báo chí và văn nghệ cách mạng. Ông đảm nhận nhiều vai trò quan trọng như cán bộ tuyên huấn, phụ trách báo Cờ giải phóng, và Chi hội phó chi Hội văn nghệ giải phóng Bình Trị Thiên. Sau năm 1975, Thanh Hải tiếp tục cống hiến với tư cách Tổng thư ký Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên và Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam.
Tuy nhiên, khi đất nước hòa bình chưa lâu, Thanh Hải mắc bệnh hiểm nghèo và qua đời ngày 15 tháng 12 năm 1980 tại Bệnh viện Trung ương Huế. Trước lúc ra đi, ông để lại bài thơ Mùa xuân nho nhỏ – tác phẩm kết tinh tình yêu đời, yêu quê hương, trở thành món quà ý nghĩa cho thế hệ mai sau.
Sự Nghiệp Sáng Tác
Dù cuộc đời ngắn ngủi, Thanh Hải đã để lại dấu ấn sâu đậm trong nền thơ ca Việt Nam với 5 tập thơ:
- Những đồng chí trung kiên (1962)
- Huế mùa xuân (tập 1-1970, tập 2-1975)
- Mùa xuân nho nhỏ (1980)
- Ánh mắt (1956)
- Mưa xuân đất này (1982)
Trong đó, bài thơ Mùa xuân nho nhỏ nổi bật không chỉ bởi giá trị nghệ thuật mà còn bởi sự ra đời đặc biệt – trên giường bệnh, khi tác giả sắp giã từ cuộc đời. Tác phẩm đã được nhạc sĩ Trần Hoàn phổ nhạc, trở thành khúc ca bất hủ ca ngợi tinh thần cống hiến của con người.
Đặc Điểm Thơ Thanh Hải
Thơ Thanh Hải mang hơi thở của cuộc sống cách mạng và lòng yêu nước mãnh liệt. Như nhà nghiên cứu văn học Trần Hữu Tá từng nhận xét, thơ ông lấy cảm hứng từ cuộc đấu tranh bền bỉ, anh dũng của nhân dân miền Nam, đặc biệt là vùng đất Thừa Thiên. Sau năm 1975, thơ ông càng đằm thắm và sâu sắc hơn.
Điểm nổi bật trong phong cách thơ Thanh Hải là sự chân thật, bình dị, và đôn hậu. Ông không dùng những hình ảnh phô trương hay hoa mỹ, mà tập trung vào cảm xúc chân thành, đi thẳng vào lòng người. Tác phẩm của ông không chỉ ghi dấu những năm tháng kháng chiến mà còn trở thành nguồn cảm hứng, động viên tinh thần cho nhiều thế hệ.
Kết Luận
Thanh Hải là một trong những nhà thơ tiêu biểu của văn học cách mạng Việt Nam. Cuộc đời và sự nghiệp của ông là biểu tượng của lòng yêu nước, sự kiên trung và tinh thần cống hiến. Từ những vần thơ giản dị nhưng sâu sắc, ông đã truyền tải ý chí quật cường, niềm tin yêu cuộc sống và khát vọng hòa bình.
Dù đã ra đi, Thanh Hải vẫn sống mãi trong lòng độc giả qua những tác phẩm để đời. Mùa xuân nho nhỏ – khúc ca cuối cùng của ông – mãi mãi là biểu tượng của sự sống, cống hiến và tình yêu bất diệt với quê hương, đất nước.
Viên Ngọc Quý.
