Bài ca Trái Đất
Định Hải
Trái Đất này là của chúng mình
Quả bóng xanh bay giữa trời xanh
Bồ câu ơi, tiếng chim gù thương mến
Hải âu ơi, cánh chim vờn sóng biển
Cùng bay nào, cho Trái Đất quay!
Cùng bay nào, cho Trái Đất quay!
Trái Đất trẻ của bạn trẻ năm châu
Vàng, trắng, đen… dù da khác màu
Ta là nụ, là hoa của đất
Gió đẫm hương thơm, nắng tô thắm sắc
Màu hoa nào, cũng quý, cũng thơm!
Màu da nào, cũng quý, cũng thơm!
Khói hình nấm là tai hoạ đấy
Bom H bom A không phải bạn ta
Tiếng hát vui giữ bình yên trái đất
Tiếng cười ran cho trái đất không già
Hành tinh này là của chúng ta!
Hành tinh này là của chúng ta!
Béc-lin 1978
(Bài thơ này đã được nhạc sĩ Trương Quang Lục phổ nhạc thành bài hát Trái Đất này là của chúng mình)
*
“Bài Ca Hòa Bình và Tình Yêu Trái Đất”
Bài thơ “Bài ca Trái Đất” của nhà thơ Định Hải mang đến một thông điệp mạnh mẽ và đầy ý nghĩa về tình yêu, trách nhiệm đối với hành tinh xanh – mái nhà chung của tất cả chúng ta. Những câu thơ trong trẻo mà sâu sắc ấy không chỉ là bài học quý giá dành cho thế hệ trẻ mà còn là lời nhắc nhở cho tất cả mọi người về sự cần thiết của hòa bình, đoàn kết và bảo vệ Trái Đất.
Trái Đất – mái nhà chung của nhân loại
Ngay từ câu mở đầu, tác giả đã khẳng định một cách giản dị nhưng sâu sắc:
“Trái Đất này là của chúng mình
Quả bóng xanh bay giữa trời xanh.”
Hình ảnh Trái Đất được ví như một quả bóng xanh, nhỏ bé và mong manh, bay lơ lửng giữa vũ trụ bao la. Hình ảnh ấy vừa gợi lên sự kỳ diệu, vừa nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm chung trong việc bảo vệ ngôi nhà chung này.
Những cánh chim bồ câu, hải âu – biểu tượng của hòa bình và tự do – được tác giả nhắc đến như lời mời gọi:
“Cùng bay nào, cho Trái Đất quay!”
Hành động “cùng bay” ở đây mang ý nghĩa sâu xa, không chỉ là sự chuyển động vật lý mà còn là sự đồng lòng, gắn kết của tất cả mọi người để giữ cho hành tinh này mãi xanh tươi và sống động.
Đoàn kết giữa các dân tộc
Tác giả dành những câu thơ đầy ý nghĩa để ca ngợi sự đa dạng và bình đẳng giữa các dân tộc trên thế giới:
“Trái Đất trẻ của bạn trẻ năm châu
Vàng, trắng, đen… dù da khác màu
Ta là nụ, là hoa của đất.”
Mỗi màu da, mỗi dân tộc đều được ví như những bông hoa mang sắc hương riêng, tạo nên sự phong phú, đa dạng cho cuộc sống. Thông qua đó, Định Hải truyền tải thông điệp rằng sự khác biệt không phải là rào cản mà chính là món quà quý giá của Trái Đất, cần được tôn trọng và yêu thương.
Sự so sánh giản dị nhưng đầy chất thơ:
“Màu hoa nào, cũng quý, cũng thơm!
Màu da nào, cũng quý, cũng thơm!”
là lời khẳng định sâu sắc về giá trị bình đẳng và vẻ đẹp của sự đa dạng.
Hòa bình – khát vọng lớn lao của nhân loại
Trong bài thơ, tác giả không quên nhắc nhở về những hiểm họa mà con người tự gây ra cho hành tinh này:
“Khói hình nấm là tai hoạ đấy
Bom H bom A không phải bạn ta.”
Những hình ảnh ẩn dụ về chiến tranh và vũ khí hủy diệt mang đến cảm giác xót xa, cảnh tỉnh về sự nguy hiểm nếu con người không biết trân trọng và bảo vệ hòa bình.
Thay vì tiếng nổ của bom đạn, Định Hải kêu gọi tiếng hát vui, tiếng cười hòa nhịp:
“Tiếng hát vui giữ bình yên trái đất
Tiếng cười ran cho trái đất không già.”
Niềm vui, hòa bình và tình yêu thương chính là chìa khóa để giữ cho hành tinh này mãi trẻ trung, tươi đẹp.
Cảm nhận sâu sắc về bài thơ
“Bài ca Trái Đất” là một bản nhạc hòa quyện giữa tình yêu thiên nhiên, tinh thần đoàn kết và khát vọng hòa bình. Định Hải đã khéo léo sử dụng những hình ảnh gần gũi, trong sáng để truyền tải thông điệp to lớn. Đọc bài thơ, ta cảm nhận được niềm tự hào, sự biết ơn đối với Trái Đất và ý thức trách nhiệm gìn giữ hành tinh xanh cho thế hệ mai sau.
Kết luận
Bài thơ không chỉ là một lời ca dành cho Trái Đất, mà còn là lời kêu gọi chung tay bảo vệ hòa bình, giữ gìn sự sống và sắc màu đa dạng của hành tinh này. “Hành tinh này là của chúng ta!” – câu thơ khép lại bài thơ cũng chính là lời nhắc nhở: mỗi người, dù nhỏ bé, đều có trách nhiệm và quyền góp phần xây dựng một thế giới hòa bình, tươi đẹp.
*
Nhà Thơ Định Hải – Người Gieo Hạt Văn Học Thiếu Nhi Việt Nam
Tiểu Sử Và Hành Trình Nghệ Thuật
Nhà thơ Định Hải, tên khai sinh là Nguyễn Biểu, sinh ngày 6 tháng 6 năm 1937 tại xã Định Hải, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ tình yêu với văn học và sự say mê sáng tác. Sau khi hoàn thành chương trình phổ thông tại Thanh Hóa, ông tiếp tục học khoa Ngữ văn tại Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội từ năm 1956 đến 1959.
Sau khi tốt nghiệp, Định Hải công tác tại Bộ Giáo dục và có thời gian đứng lớp giảng dạy. Tuy nhiên, từ năm 1962, ông chuyển hướng về sáng tác và biên tập tại Nhà xuất bản Kim Đồng, nơi ông gắn bó suốt nhiều năm. Định Hải cũng góp phần sáng lập tạp chí Văn nghệ thiếu nhi và làm Tổng biên tập tạp chí Tuổi xanh. Ông giữ vai trò Trưởng ban văn học thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam, góp phần quan trọng vào sự phát triển của nền văn học dành cho trẻ em.
Hiện nay, Định Hải sống tại Hà Nội, tiếp tục dành tâm huyết cho thơ ca và văn học thiếu nhi.
Sự Nghiệp Và Thành Tựu Văn Học
Định Hải bắt đầu sáng tác từ những năm trung học với tên khai sinh Nguyễn Biểu. Tác phẩm đầu tay của ông được đăng báo từ năm 1954 và sớm được công chúng biết đến qua các bài thơ như Quê ta một dải Bắc – Nam hay Trồng cây xanh.
Từ năm 1962, Định Hải tập trung vào sáng tác cho thiếu nhi với nhiều thể loại: thơ, truyện ngắn, truyện thơ, hoạt cảnh, và lời kịch. Trong đó, thơ là mảng thành công nhất của ông, ghi dấu ấn qua những bài thơ bình dị, chân thành, và gần gũi với trẻ thơ.
Tác phẩm nổi bật nhất của ông, Bài ca trái đất, đã được nhạc sĩ Trương Quang Lục phổ nhạc, trở thành một trong 50 bài hát thiếu nhi hay nhất thế kỷ 20. Ngoài ra, các tác phẩm của ông còn được đưa vào sách giáo khoa từ lớp 1 đến lớp 5, góp phần bồi đắp tâm hồn trẻ thơ Việt Nam.
Phong Cách Sáng Tác
Định Hải quan niệm rằng thơ thiếu nhi không chỉ dành riêng cho trẻ em mà còn là một tấm gương để người lớn soi mình, thấu hiểu thế giới trẻ thơ. Ông từng chia sẻ: “Một bài thơ viết cho thiếu nhi hay cũng chính là một bài thơ mà mọi lứa tuổi đều cảm nhận thấy hay, đều yêu thích.”
Thơ ông mang phong cách giản dị nhưng sâu sắc, giàu hình ảnh và âm điệu, dễ dàng đi vào trái tim độc giả mọi lứa tuổi.
Những Dấu Ấn Khác Biệt
Trong sự nghiệp, Định Hải đã xuất bản hơn 50 tập sách, trong đó có các tác phẩm tiêu biểu như:
- Nắng xuân trên rẻo cao
- Chồng nụ chồng hoa
- Hươu cao cổ
- Bài ca trái đất
- Bao điều kỳ lạ
Ông cũng là người phát hiện và bồi dưỡng nhiều cây bút trẻ như Trần Đăng Khoa, Khánh Chi, Cẩm Thơ, và Cao Xuân Sơn.
Vinh Danh Và Đóng Góp
Với những cống hiến lớn lao, Định Hải đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá từ Hội Nhà văn Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hội Nhạc sĩ Việt Nam, cùng nhiều tổ chức khác.
Đặc biệt, năm 2007, ông được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật với các tập thơ Bài ca trái đất, Bao nhiêu điều lạ, và hoạt cảnh thơ Những câu tục ngữ gặp nhau.
Kết Luận
Hơn nửa thế kỷ gắn bó với văn học thiếu nhi, nhà thơ Định Hải đã trở thành biểu tượng không thể thiếu của nền văn học Việt Nam. Những tác phẩm của ông không chỉ làm giàu thêm tâm hồn trẻ thơ mà còn là món quà tinh thần quý giá cho mọi thế hệ độc giả.
Như chính ông từng nói, phần thưởng lớn nhất trong sự nghiệp là được nghe trẻ thơ Việt Nam rộn ràng cất cao tiếng hát: “Trái đất này là của chúng mình!”
Viên Ngọc Quý.
