Một mái nhà chung
Định Hải
(trích)
Mái nhà của chim
Lợp nghìn lá biếc
Mái nhà của cá
Sóng xanh rập rình.
Mái nhà của dím
Sâu trong lòng đất
Mái nhà của ốc
Tròn vo bên mình.
Mái nhà của em
Nghiêng giàn gấc đỏ
Mái nhà của bạn
Hoa giấy lợp hồng.
Mọi mái nhà riêng
Có mái nhà chung
Là bầu trời xanh
Xanh đến vô cùng.
Mọi mái nhà riêng
Có mái nhà chung
Rực rỡ vòm cao
Bảy sắc cầu vồng.
Bạn ơi, ngước mắt
Ngước mắt lên trông
Bạn ơi, hãy hát
Hát câu cuối cùng:
Một mái nhà chung
Một mái nhà chung…
Nếu chúng mình có phép lạ
Nếu chúng mình có phép lạ
Bắt hạt giống nảy mầm nhanh
Chớp mắt thành cây đầy quả
Tha hồ hái chén ngọt lành.
Nếu chúng mình có phép lạ
Ngủ dậy thành người lớn ngay
Đứa thì lặn xuống đáy biển
Đứa thì ngồi lái máy bay.
Nếu chúng mình có phép lạ
Hái triệu vì sao xuống cùng
Đúc thành ông mặt trời mới
Mãi mãi không còn mùa đông.
Nếu chúng mình có phép lạ
Hoá trái bom thành trái ngon
Trong ruột không còn thuốc nổ
Chỉ toàn kẹo với bi tròn.
Nếu chúng mình có phép lạ!
Nếu chúng mình có phép lạ!
*
“Một Mái Nhà Chung – Lời Ca Về Tình Yêu và Đoàn Kết”
Bài thơ “Một mái nhà chung” của nhà thơ Định Hải là một bản nhạc êm đềm nhưng vang vọng, gợi lên trong lòng người đọc tình yêu đối với thiên nhiên, cuộc sống, và khát vọng đoàn kết, hòa bình. Tác phẩm mở ra một thế giới đầy màu sắc, nơi mỗi sinh vật đều có chốn nương náu riêng, và cùng nhau chia sẻ một mái nhà lớn mang tên Trái Đất.
Hòa quyện trong bức tranh thiên nhiên sống động
Bài thơ bắt đầu với hình ảnh từng “mái nhà riêng” của các loài:
“Mái nhà của chim
Lợp nghìn lá biếc
Mái nhà của cá
Sóng xanh rập rình.”
Qua những câu thơ, người đọc như thấy được một bức tranh thiên nhiên phong phú, nơi mỗi loài sinh vật đều có một không gian sống độc đáo. Đó là tổ chim xanh ngắt trên cành cây, là sóng nước mênh mang cho đàn cá, hay là những vỏ ốc nhỏ bé nhưng an toàn. Những hình ảnh giản dị mà giàu sức gợi này khiến ta nhận ra sự hài hòa kỳ diệu của tự nhiên, nơi mỗi loài sống hòa hợp dưới một bầu trời chung.
Mái nhà chung – bầu trời xanh và cầu vồng rực rỡ
Điểm nhấn của bài thơ nằm ở ý tưởng về “mái nhà chung”:
“Mọi mái nhà riêng
Có mái nhà chung
Là bầu trời xanh
Xanh đến vô cùng.”
Dưới bầu trời ấy, mọi sự sống đều gắn kết và hòa quyện, bất kể khác biệt về hình dáng, kích thước hay không gian. Bầu trời xanh rộng lớn không chỉ là hình ảnh thiên nhiên mà còn ẩn chứa thông điệp nhân văn sâu sắc về tình đoàn kết của nhân loại. Vòm cao rực rỡ với bảy sắc cầu vồng chính là biểu tượng cho sự đa dạng và hòa hợp, nơi tất cả các cá nhân và loài sinh vật đều chung sống bình đẳng và chan hòa.
Khát vọng về một thế giới tốt đẹp hơn
Tác giả không chỉ dừng lại ở việc miêu tả mái nhà chung, mà còn gửi gắm ước mơ và niềm hy vọng vào những câu thơ:
“Nếu chúng mình có phép lạ
Hóa trái bom thành trái ngon
Trong ruột không còn thuốc nổ
Chỉ toàn kẹo với bi tròn.”
Ước mơ ấy thật giản dị mà vĩ đại, mong muốn biến mọi hiểm họa và xung đột thành niềm vui và hòa bình. Những khát vọng “ngủ dậy thành người lớn”, “hái triệu vì sao” hay “biến bom thành trái ngon” không chỉ là mơ ước của trẻ thơ mà còn là lời nhắc nhở cho mọi người lớn hãy hành động để gìn giữ mái nhà chung – Trái Đất.
Thông điệp từ bài thơ
Một mái nhà chung không chỉ là bài thơ về thiên nhiên, mà còn là một bản tuyên ngôn của tình yêu thương, sự hòa hợp và khát khao sống trong một thế giới hòa bình. Tác giả nhắn nhủ rằng dù mỗi cá nhân, mỗi loài có chốn riêng tư, chúng ta đều chung một ngôi nhà lớn mang tên Trái Đất. Chỉ bằng tình yêu và sự gắn kết, chúng ta mới có thể bảo vệ mái nhà chung này trước những nguy cơ của chiến tranh, ô nhiễm và chia rẽ.
Cảm nhận và bài học sâu sắc
Đọc bài thơ, ta cảm nhận được sự trong trẻo của tâm hồn trẻ thơ, xen lẫn đó là những trăn trở đầy nhân văn của tác giả. Với ngôn ngữ giản dị nhưng ý tứ sâu xa, Định Hải không chỉ vẽ nên bức tranh thiên nhiên mà còn khơi dậy ý thức trách nhiệm trong lòng mỗi người về việc bảo vệ hành tinh xanh.
Hãy trân trọng mái nhà chung này, vì đó là nơi bắt đầu và kết thúc mọi hành trình của sự sống. Và hãy mơ về những điều kỳ diệu, vì giấc mơ có thể là động lực để biến thế giới thành một nơi tốt đẹp hơn.
Kết luận
Bài thơ “Một mái nhà chung” là một bài ca đẹp đẽ về tình yêu thiên nhiên và tinh thần đoàn kết. Nó khơi dậy niềm tự hào và ý thức trách nhiệm đối với mái nhà chung của nhân loại. Hãy để những cánh chim câu hòa bình bay cao, để bầu trời mãi xanh trong và để mọi khát vọng hòa hợp trở thành hiện thực.
*
Nhà Thơ Định Hải – Người Gieo Hạt Văn Học Thiếu Nhi Việt Nam
Tiểu Sử Và Hành Trình Nghệ Thuật
Nhà thơ Định Hải, tên khai sinh là Nguyễn Biểu, sinh ngày 6 tháng 6 năm 1937 tại xã Định Hải, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ tình yêu với văn học và sự say mê sáng tác. Sau khi hoàn thành chương trình phổ thông tại Thanh Hóa, ông tiếp tục học khoa Ngữ văn tại Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội từ năm 1956 đến 1959.
Sau khi tốt nghiệp, Định Hải công tác tại Bộ Giáo dục và có thời gian đứng lớp giảng dạy. Tuy nhiên, từ năm 1962, ông chuyển hướng về sáng tác và biên tập tại Nhà xuất bản Kim Đồng, nơi ông gắn bó suốt nhiều năm. Định Hải cũng góp phần sáng lập tạp chí Văn nghệ thiếu nhi và làm Tổng biên tập tạp chí Tuổi xanh. Ông giữ vai trò Trưởng ban văn học thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam, góp phần quan trọng vào sự phát triển của nền văn học dành cho trẻ em.
Hiện nay, Định Hải sống tại Hà Nội, tiếp tục dành tâm huyết cho thơ ca và văn học thiếu nhi.
Sự Nghiệp Và Thành Tựu Văn Học
Định Hải bắt đầu sáng tác từ những năm trung học với tên khai sinh Nguyễn Biểu. Tác phẩm đầu tay của ông được đăng báo từ năm 1954 và sớm được công chúng biết đến qua các bài thơ như Quê ta một dải Bắc – Nam hay Trồng cây xanh.
Từ năm 1962, Định Hải tập trung vào sáng tác cho thiếu nhi với nhiều thể loại: thơ, truyện ngắn, truyện thơ, hoạt cảnh, và lời kịch. Trong đó, thơ là mảng thành công nhất của ông, ghi dấu ấn qua những bài thơ bình dị, chân thành, và gần gũi với trẻ thơ.
Tác phẩm nổi bật nhất của ông, Bài ca trái đất, đã được nhạc sĩ Trương Quang Lục phổ nhạc, trở thành một trong 50 bài hát thiếu nhi hay nhất thế kỷ 20. Ngoài ra, các tác phẩm của ông còn được đưa vào sách giáo khoa từ lớp 1 đến lớp 5, góp phần bồi đắp tâm hồn trẻ thơ Việt Nam.
Phong Cách Sáng Tác
Định Hải quan niệm rằng thơ thiếu nhi không chỉ dành riêng cho trẻ em mà còn là một tấm gương để người lớn soi mình, thấu hiểu thế giới trẻ thơ. Ông từng chia sẻ: “Một bài thơ viết cho thiếu nhi hay cũng chính là một bài thơ mà mọi lứa tuổi đều cảm nhận thấy hay, đều yêu thích.”
Thơ ông mang phong cách giản dị nhưng sâu sắc, giàu hình ảnh và âm điệu, dễ dàng đi vào trái tim độc giả mọi lứa tuổi.
Những Dấu Ấn Khác Biệt
Trong sự nghiệp, Định Hải đã xuất bản hơn 50 tập sách, trong đó có các tác phẩm tiêu biểu như:
- Nắng xuân trên rẻo cao
- Chồng nụ chồng hoa
- Hươu cao cổ
- Bài ca trái đất
- Bao điều kỳ lạ
Ông cũng là người phát hiện và bồi dưỡng nhiều cây bút trẻ như Trần Đăng Khoa, Khánh Chi, Cẩm Thơ, và Cao Xuân Sơn.
Vinh Danh Và Đóng Góp
Với những cống hiến lớn lao, Định Hải đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá từ Hội Nhà văn Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hội Nhạc sĩ Việt Nam, cùng nhiều tổ chức khác.
Đặc biệt, năm 2007, ông được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật với các tập thơ Bài ca trái đất, Bao nhiêu điều lạ, và hoạt cảnh thơ Những câu tục ngữ gặp nhau.
Kết Luận
Hơn nửa thế kỷ gắn bó với văn học thiếu nhi, nhà thơ Định Hải đã trở thành biểu tượng không thể thiếu của nền văn học Việt Nam. Những tác phẩm của ông không chỉ làm giàu thêm tâm hồn trẻ thơ mà còn là món quà tinh thần quý giá cho mọi thế hệ độc giả.
Như chính ông từng nói, phần thưởng lớn nhất trong sự nghiệp là được nghe trẻ thơ Việt Nam rộn ràng cất cao tiếng hát: “Trái đất này là của chúng mình!”
Viên Ngọc Quý.
