Hồ Xuân Và Thiếu Nữ
Thế Lữ
Tặng Thạch Lam
Trên mặt hồ in mầu ngọc biếc,
Cô em đang chơi chiếc thuyền con,
Lẳng lơ, như cái chuồn chuồn,
Rỡn đuôi trên nước chập chờn ghẹo hoa.
Chân gió nhẹ lướt qua làn sóng,
Nắng chiều xuân rung động trên cành,
Mấy hàng lau yếu nghiêng mình.
Cô em bỗng ngẩn ngơ tình vì đâu?
Đặt mái chèo, ngả đầu trên gối,
Trông mây chiều phơi phới trên kia…
Hỏi xem mây có duyên gì,
Mà con chim én đi về lửng lơ…?
Trên vừng trán ngây thơ, trong sáng,
Vẩn vơ qua một áng hương buồn.
Giây lâu cô vẫn như còn
Lâng lâng trông gửi tâm hồn lên cao.
Tiếng diều sáo nao nao trong vắt,
Trời quang mây, xanh ngắt mầu lơ.
Thuyền trôi, nước đẩy hững hờ.
Hàng cây lặng đứng trên bờ trông mong.
Ấy đăm đăm mơ mòng chi đó,
Hỡi cô em má đỏ hây hây?
Hỡi cô thiếu nữ trông mây
Thẩn thơ nhìn chiếc én bay lưng trời?
Khiến cho cảnh bồi hồi ngây ngất,
Tiếng sáo chưa nỡ dứt trên không,
Khiến cho hồ nước mịt mùng,
Ngày không muốn hết, ta không muốn về.
(Trên đây là bài thơ theo bản in lần thứ 2 năm 1941.)
Nguồn:
1. Thế Lữ, Mấy vần thơ, NXB Đời nay, 1941
2. Tuyển tập Tự lực văn đoàn (tập III), NXB Hội nhà văn, 2004
*
“Hồ Xuân và Thiếu Nữ – Bản Giao Hưởng Của Thiên Nhiên và Tâm Hồn”
Thế Lữ, với bài thơ “Hồ Xuân Và Thiếu Nữ”, đã tạo nên một bức tranh sống động, nơi thiên nhiên hòa quyện với vẻ đẹp của tuổi trẻ và những xúc cảm tinh tế. Đọc bài thơ, người ta như được lạc bước vào một buổi chiều xuân mơ mộng, nơi cảnh sắc thiên nhiên và tâm hồn thiếu nữ hòa làm một, gợi lên những rung động mãnh liệt trong lòng người đọc.
Bức tranh xuân trong trẻo và sống động
Ngay từ những dòng thơ đầu tiên, Thế Lữ đã vẽ nên một cảnh sắc thiên nhiên tươi sáng:
“Trên mặt hồ in màu ngọc biếc,
Cô em đang chơi chiếc thuyền con,
Lẳng lơ, như cái chuồn chuồn,
Rỡn đuôi trên nước chập chờn ghẹo hoa.”
Mặt hồ trong vắt, phản chiếu ánh xuân dịu dàng, tạo nền cho hình ảnh thiếu nữ vui đùa trên chiếc thuyền nhỏ. Hình ảnh so sánh cô thiếu nữ với “chuồn chuồn” không chỉ khắc họa sự nhẹ nhàng, uyển chuyển mà còn làm nổi bật nét tinh nghịch, tươi trẻ của tuổi xuân. Từng chi tiết như sóng nước, cánh gió, ánh nắng đều trở nên sinh động, hòa quyện cùng nét duyên dáng của con người, tạo nên một bức tranh hài hòa, đầy sức sống.
Tâm hồn thiếu nữ và những rung cảm mơ màng
Cảnh sắc thiên nhiên không chỉ đẹp mà còn là tấm gương phản chiếu tâm hồn thiếu nữ:
“Cô em bỗng ngẩn ngơ tình vì đâu?
Đặt mái chèo, ngả đầu trên gối,
Trông mây chiều phơi phới trên kia…”
Thiếu nữ trong thơ Thế Lữ không chỉ đơn thuần là một nhân vật mà còn là biểu tượng của tuổi trẻ, của những xúc cảm đầu đời đầy mơ mộng. Hình ảnh cô ngả đầu, trông theo mây chiều và cánh én lửng lơ gợi lên sự lãng mạn, thoáng buồn và chút vẩn vơ của tuổi xuân. Đây là những khoảnh khắc mà tâm hồn con người dễ dàng mở ra, kết nối với cái đẹp, với những cảm xúc tinh tế nhất.
Cảnh sắc và tâm hồn hòa quyện
Trong bài thơ, thiên nhiên không chỉ là phông nền mà còn là một nhân vật, một người bạn đồng điệu với tâm hồn thiếu nữ:
“Tiếng diều sáo nao nao trong vắt,
Trời quang mây, xanh ngắt màu lơ.
Thuyền trôi, nước đẩy hững hờ.
Hàng cây lặng đứng trên bờ trông mong.”
Những hình ảnh như “tiếng diều sáo”, “trời xanh”, “thuyền trôi” không chỉ gợi tả vẻ đẹp thanh bình mà còn chứa đựng sự mong manh, nhẹ nhàng như chính tâm hồn thiếu nữ. Sự tĩnh lặng của cảnh vật làm nền cho những suy tư, mơ mộng của cô gái, tạo nên một sự đồng điệu giữa con người và thiên nhiên.
Khát vọng giữ mãi vẻ đẹp xuân thì
Khép lại bài thơ là một khát vọng mãnh liệt muốn níu giữ những phút giây đẹp đẽ ấy:
“Khiến cho cảnh bồi hồi ngây ngất,
Tiếng sáo chưa nỡ dứt trên không,
Khiến cho hồ nước mịt mùng,
Ngày không muốn hết, ta không muốn về.”
Thiên nhiên, tuổi trẻ và tình yêu đều mang tính chất tạm bợ, dễ phai. Vì vậy, sự tiếc nuối khi phải rời xa cảnh đẹp hay khoảnh khắc lãng mạn của tuổi xuân là điều tất yếu. Thế Lữ không chỉ ca ngợi vẻ đẹp của tuổi trẻ mà còn nhắn nhủ rằng hãy trân trọng từng khoảnh khắc, bởi nó sẽ qua đi như những ngày xuân không thể níu giữ.
Thông điệp nghệ thuật và giá trị nhân văn
Bài thơ không chỉ là bức tranh mùa xuân tươi đẹp mà còn là một bài ca về tuổi trẻ, về những cảm xúc trong trẻo và sâu lắng. Qua hình ảnh thiếu nữ thẩn thơ bên hồ xuân, Thế Lữ muốn gửi gắm thông điệp: Hãy sống trọn vẹn với những xúc cảm, trân trọng vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống và tuổi trẻ.
Kết luận
“Hồ Xuân Và Thiếu Nữ” là một bài thơ đầy sức hút, nơi cảnh sắc thiên nhiên và tâm hồn con người giao hòa để tạo nên một bản giao hưởng dịu dàng và sâu lắng. Qua bài thơ, Thế Lữ đã đưa người đọc bước vào thế giới của cái đẹp – cái đẹp của thiên nhiên, của tuổi trẻ, và của những khoảnh khắc tinh khôi nhất trong cuộc đời.
*
Thế Lữ – Người nghệ sĩ đa tài của văn học Việt Nam hiện đại
Thế Lữ (1907–1989), tên thật là Nguyễn Thứ Lễ, là một trong những gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới và nền văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại. Sinh ra tại Bắc Ninh, ông trưởng thành trong bối cảnh xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX đầy biến động, khi tư tưởng phương Tây dần thâm nhập vào văn hóa truyền thống. Chính điều này đã tạo nên một Thế Lữ – nhà thơ, nhà văn, nhà viết kịch, và nhà hoạt động nghệ thuật đa tài, mang phong cách sáng tạo độc đáo và đậm dấu ấn cá nhân.
Người tiên phong của phong trào Thơ Mới
Thế Lữ là một trong những người đặt nền móng và dẫn dắt phong trào Thơ Mới – cuộc cách mạng thi ca lớn của Việt Nam vào những năm 1930. Thơ ông mang vẻ đẹp lãng mạn, trữ tình, nhưng cũng rất giàu chiều sâu triết lý. Tác phẩm tiêu biểu “Nhớ rừng” (1934) là bài thơ nổi bật nhất trong sự nghiệp của ông, khắc họa hình ảnh con hổ bị giam cầm trong cũi sắt, ẩn chứa khát vọng tự do mãnh liệt. Qua đó, Thế Lữ không chỉ nói lên nỗi niềm cá nhân mà còn phản ánh tinh thần yêu nước của dân tộc trong cảnh áp bức.
Ngoài “Nhớ rừng”, Thế Lữ còn sáng tác nhiều bài thơ khác với cảm hứng phong phú, từ tình yêu, thiên nhiên, đến những khát vọng siêu thoát khỏi thực tại. Ngôn ngữ thơ của ông giàu nhạc tính, hình ảnh thơ đẹp và gợi cảm, mở ra một không gian đầy mộng mơ nhưng không thiếu phần sâu sắc.
Một nghệ sĩ đa tài trong văn học và sân khấu
Không chỉ thành công trong thơ ca, Thế Lữ còn là một nhà văn truyện ngắn xuất sắc. Những tác phẩm như “Trại Bồ Tùng Linh” và “Lê Phong phóng viên” đã khẳng định tài năng của ông trong việc xây dựng cốt truyện hấp dẫn và tạo dựng nhân vật sống động. Ông cũng là người tiên phong trong thể loại truyện trinh thám và kỳ ảo tại Việt Nam, mở ra những cách kể chuyện mới mẻ và sáng tạo.
Ngoài văn học, Thế Lữ còn có đóng góp quan trọng cho lĩnh vực sân khấu. Ông là một trong những người đặt nền móng cho sự phát triển của sân khấu kịch nói Việt Nam hiện đại, với vai trò là nhà biên kịch, đạo diễn, và diễn viên. Ông đã chuyển thể nhiều tác phẩm văn học sang kịch bản sân khấu và góp phần xây dựng những đoàn kịch nổi tiếng thời bấy giờ.
Tinh thần nghệ thuật và dấu ấn vượt thời gian
Cuộc đời và sự nghiệp của Thế Lữ là biểu tượng của tinh thần nghệ thuật không ngừng sáng tạo. Dù hoạt động ở lĩnh vực nào, ông cũng để lại dấu ấn sâu đậm, trở thành người tiên phong, mở đường cho nhiều thế hệ nghệ sĩ sau này.
Nhà thơ Xuân Diệu từng nhận xét: “Không có Thế Lữ, khó có phong trào Thơ Mới”. Quả thật, Thế Lữ không chỉ là một nhà thơ tài năng mà còn là một nhà cách tân, người đã đem đến làn gió mới cho văn học nghệ thuật Việt Nam. Di sản mà ông để lại vẫn luôn sống mãi trong lòng bạn đọc và những người yêu nghệ thuật.
Viên Ngọc Quý.
