Đời người thấm thoắt
Nguyễn Công Trứ
Nhân sinh ba vạn sáu nghìn thôi
Vạn sáu tiêu nhăng đã hết rồi!
Nhắn con tạo hoá xoay thời lại,
Để khách tang bồng rộng đất chơi.
*
“Đời Người Thấm Thoắt” – Triết Lý Sống Nhẹ Nhàng Của Nguyễn Công Trứ
Nguyễn Công Trứ, một con người xuất chúng, không chỉ để lại dấu ấn trong lịch sử mà còn chạm đến chiều sâu tâm hồn bằng những vần thơ đậm chất triết lý. Trong bài thơ “Đời người thấm thoắt”, ông khéo léo vẽ nên bức tranh cuộc đời với sự ngắn ngủi, vô thường nhưng đồng thời cũng là lời nhắc nhở đầy lạc quan về cách sống, cách tận hưởng từng khoảnh khắc hiện tại.
Cuộc đời ngắn ngủi – một thoáng thấm thoắt trôi qua
“Nhân sinh ba vạn sáu nghìn thôi,
Vạn sáu tiêu nhăng đã hết rồi!”
Chỉ với hai câu đầu, Nguyễn Công Trứ đã khắc họa bản chất phù du của đời người. Với con số “ba vạn sáu nghìn” (tương đương 100 năm cuộc đời), ông nhắc nhở rằng tuổi thọ của con người vốn hữu hạn. Nhưng điều đáng nói hơn chính là cảm giác hối tiếc trước thời gian đã qua. “Vạn sáu tiêu nhăng” – bao nhiêu ngày tháng đã trôi qua một cách vô nghĩa, khiến ta không khỏi tự hỏi: liệu ta đã sống trọn vẹn với thời gian của mình hay chưa?
Khát khao vượt khỏi giới hạn thời gian
“Nhắn con tạo hoá xoay thời lại,
Để khách tang bồng rộng đất chơi.”
Trong hai câu cuối, Nguyễn Công Trứ bày tỏ mong ước mãnh liệt: nếu có thể, ông muốn con tạo xoay chuyển thời gian, để kéo dài thêm những ngày tháng tự do, phóng khoáng. Hình ảnh “khách tang bồng” gợi lên tinh thần phiêu lưu và khát vọng sống hết mình, trải nghiệm mọi cung bậc cảm xúc. Cuộc sống ngắn ngủi, nhưng điều đó không ngăn được ông mơ ước một đời sống ý nghĩa và tự tại.
Triết lý sống lạc quan và phóng khoáng
Bài thơ, tuy ngắn gọn, lại chứa đựng một thông điệp sâu sắc: đời người có hạn, nhưng ý nghĩa cuộc sống nằm ở cách ta đối diện với thời gian. Nguyễn Công Trứ không oán trách sự hữu hạn của kiếp người, mà trái lại, ông kêu gọi sự thức tỉnh – hãy sống hết mình, tự do như khách tang bồng, không để lãng phí từng khoảnh khắc quý giá.
Thông điệp vượt thời gian
“Đời người thấm thoắt” không chỉ là một bài thơ mà còn là một lời nhắn nhủ đến hậu thế. Cuộc đời dẫu ngắn ngủi, nhưng giá trị của nó không được đo bằng thời gian mà bằng những điều ta dám làm, những khát vọng ta theo đuổi và những dấu ấn ta để lại. Nguyễn Công Trứ dạy ta rằng, thay vì nuối tiếc những tháng ngày đã qua, hãy sống trọn vẹn cho hiện tại, như cách một người dũng cảm đối mặt với sóng gió của cuộc đời.
Kết
Bài thơ “Đời người thấm thoắt” của Nguyễn Công Trứ là một tiếng chuông nhắc nhở ta về giá trị của thời gian và ý nghĩa của sự tự do trong cuộc sống. Từ những lời thơ ngắn ngủi nhưng đậm chất triết lý, ông đã truyền tải một thông điệp mạnh mẽ về cách sống trọn vẹn, dẫu cho đời người chỉ như một thoáng chớp mắt giữa dòng chảy vô tận của thời gian.
*
Nguyễn Công Trứ – Một Nhà Chính Trị, Quân Sự và Thi Sĩ Tài Hoa của Đại Nam
Nguyễn Công Trứ (1778–1858), tự Tồn Chất, hiệu Ngộ Trai, biệt hiệu Hi Văn, là một trong những nhân vật nổi bật của triều đại nhà Nguyễn. Ông không chỉ là một nhà chính trị, quân sự tài năng mà còn là một nhà thơ có phong cách độc đáo, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử và văn hóa Việt Nam.
Tiểu sử và sự nghiệp
Nguyễn Công Trứ sinh ngày 19/12/1778 tại Quỳnh Côi, Thái Bình, trong một gia đình có truyền thống học vấn và làm quan. Cha ông, Nguyễn Công Tấn, là tri phủ Tiên Hưng, và mẹ ông, bà Nguyễn Thị Phan, cũng xuất thân từ một gia đình danh giá.
Từ nhỏ, Nguyễn Công Trứ nổi tiếng học giỏi và sáng tác thơ văn. Sau nhiều năm dùi mài kinh sử, mãi đến năm 41 tuổi, ông mới đỗ Giải nguyên và bắt đầu sự nghiệp làm quan dưới triều Nguyễn. Trải qua nhiều chức vụ quan trọng như Tri huyện Đường Hào, Tư nghiệp Quốc Tử Giám, Tổng đốc Hải Yên, và thậm chí đến Thượng thư, Nguyễn Công Trứ nổi bật trong cả lĩnh vực hành chính và quân sự.
Dẫu vậy, cuộc đời làm quan của ông không ít thăng trầm. Ông từng bị giáng chức và cách tuột làm lính thú, nhưng sau đó lại được trọng dụng nhờ tài năng và những đóng góp to lớn trong kinh tế và quân sự.
Những đóng góp nổi bật
Kinh tế
Nguyễn Công Trứ là người có công lớn trong việc khai hoang và phát triển kinh tế ở Bắc Bộ. Ông là người tiên phong chiêu mộ dân nghèo, đắp đê lấn biển, lập ấp ở các vùng Kim Sơn (Ninh Bình) và Tiền Hải (Thái Bình). Những huyện này không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược lâu dài của ông.
Quân sự
Trong lĩnh vực quân sự, Nguyễn Công Trứ nổi bật với vai trò dẹp loạn và bảo vệ triều đình. Ông đã dẹp yên các cuộc khởi nghĩa như Phan Bá Vành (1827), Nông Văn Vân (1833), và giặc Khánh (1835). Ông cũng góp công lớn trong cuộc chiến chống Xiêm La (1841–1845). Dù tuổi cao, năm 1858, khi thực dân Pháp tấn công Đà Nẵng, ông vẫn xin vua Tự Đức cho ra trận, thể hiện tinh thần yêu nước đến cùng.
Thơ ca và con người
Nguyễn Công Trứ là một thi nhân xuất chúng với phong cách ngông nghênh, hào sảng. Thơ ông phản ánh tư tưởng sâu sắc về nhân tình thế thái, về danh lợi và cuộc sống. Dù chán chường với chốn quan trường, ông luôn yêu đời, sống tự do, phóng khoáng.
Những bài thơ như “Kiếp sau xin chớ làm người”, “Nào nào! Thằng nào sợ thằng nào” hay các bài hát ca trù như “Bỡn nhân tình” không chỉ thể hiện tài năng văn chương mà còn khắc họa một nhân cách độc đáo, táo bạo.
Ngay cả ở tuổi già, Nguyễn Công Trứ vẫn sống đời ngạo nghễ, nổi tiếng với việc cưỡi bò thay ngựa, kết hôn ở tuổi 73 và làm thơ đối đáp đầy hóm hỉnh.
Tưởng nhớ
Với những đóng góp to lớn trong nhiều lĩnh vực, Nguyễn Công Trứ được nhân dân kính trọng và tưởng nhớ. Tên ông được đặt cho nhiều con đường, trường học trên cả nước, và những nơi ông từng khai hoang vẫn lưu giữ đền thờ và tưởng niệm ông như một vị thành hoàng làng.
Nguyễn Công Trứ không chỉ là một nhà chính trị, quân sự lỗi lạc mà còn là một thi nhân tài hoa, để lại di sản văn hóa quý giá, góp phần tô điểm vẻ đẹp và sức mạnh của lịch sử Việt Nam.
Viên Ngọc Quý.
