Nên xử lý thế nào
Thầy Mạnh Tử hỏi vua Tuyên Vương nước Tề rằng:
Giả sử có người bầy tôi nhà vua, đem y thực của vợ con ký thác cho người bạn thân, nhờ trông nom giúp để sang chơi nước Sở có việc; kịp đến lúc về, mới biết bạn để vợ con đói rét thì người ấy nên xử với bạn thế nào?
Vua nói: – Nên tuyệt giao.
Thầy Mạnh Tử hỏi lại: “Giả sử có người làm quan sĩ sư không trông nom nổi được thuộc viên, để cho hình ngục sai lầm, công việc phế khoáng, thì nhà vua nên xử thế nào với viên quan ấy?
Vua nói: – Nên bãi đi.
Thầy Mạnh Tử nhân đấy, hỏi luôn câu nữa: “Thế thời làm vua một nước mà không sửa sang việc chính trị, việc giáo dục để đến nỗi trong nước không được bình trị, thì trách nhiệm tại ai và nên xử trí như thế nào?”.
Vua nghe nói, ngảnh sang bên tả, bên hữu, nói lãng sang chuyện khác, có ý vừa chữa thẹn, vừa tránh không trả lời.
Mạnh Tử
(Theo “Cổ học tinh hoa” – Nguyễn Văn Ngọc và Trần Lê Nhân)
*
Lời bình:
Chính sự quốc gia cũng như việc nhà, nếu không chu toàn thì phải nhận trách nhiệm. Khi hỏi về kẻ bội tín với bạn bè hay quan lại thất trách, vua dễ dàng phán xét. Nhưng khi đối diện với trách nhiệm của chính mình, ông lại né tránh. Người lãnh đạo không thể chỉ đòi hỏi kẻ khác làm tròn bổn phận, mà trước hết phải làm gương bằng chính sự công minh và tận tụy của mình.
Viên Ngọc Quý.
