Bốn mùa mưa
Ta yêu mưa xuân,
Phơi phới trên vườn mận nở,
Trên cánh hoa đào rực rỡ,
Trên áo quần diêm dúa hội mừng xuân.
Mưa rơi rơi…
Cho cành xuân căng nhựa,
Cho má em tươi hồng.
*
Ta yêu mưa hè,
Ào ào như thác đổ.
Lá tre rơi đầy ngõ,
Nước đồng giăng trắng xoá mênh mông.
Cây xanh màu mới,
Người vui giải nồng.
*
Ta yêu mưa thu,
Mưa giăng sầu ly biệt,
Mưa nhắc mãi mối hận tình bất diệt,
Của chàng Ngưu ả Chức bên sông Ngân.
Ta yêu mưa đông,
Mưa phùn câm lặng.
Mưa xoá mờ rặng cây trên đường vắng,
Mưa đem trời nằng nặng xuống gần ta.
*
Ta yêu mưa bốn mùa,
Nghe nhạc trùng rên rỉ,
Giun khóc chân tường, dế than dưới cỏ,
Nhạc sầu dâng buồn bã suốt năm canh.
Ta thích đêm mưa, nằm sát cửa sau mành.
Nghe gió rít từng hồi qua kẻ hở,
Nghe gió đập tàu tiêu, mưa nức nở…
Nghe hồn mưa than thở với hồn ta!
Ta yêu mưa bốn mùa,
Vì lòng ta gió mưa chẳng ngớt!
Ta muốn đêm dài mưa không ngưng hạt,
Cứ mưa hoài, mưa mãi… Mưa, mưa, mưa.
Sài Gòn, 5-1957
*
Bốn Mùa Mưa – Bản Hòa Ca Của Tâm Hồn
Có những cơn mưa không chỉ tưới mát đất trời, mà còn tưới mát tâm hồn con người. Có những cơn mưa không chỉ gột rửa bụi trần, mà còn gột rửa những ưu tư, những niềm vui, nỗi buồn, những ký ức xa xăm. Trong bài thơ Bốn mùa mưa, Bàng Bá Lân đã vẽ nên một bức tranh mưa trải dài suốt bốn mùa, vừa dịu dàng, vừa mãnh liệt, vừa lặng thầm, vừa da diết – như chính những cung bậc của lòng người.
Mưa xuân – Khúc nhạc hân hoan của sự sống
Bài thơ mở đầu với những cơn mưa xuân phơi phới, nhẹ nhàng như tấm lụa mỏng vắt qua cành đào, cành mận:
Phơi phới trên vườn mận nở,
Trên cánh hoa đào rực rỡ,
Trên áo quần diêm dúa hội mừng xuân.
Mưa xuân là sự sống, là sức trẻ, là sắc hồng phơi phới trên đôi má ai đó. Nó đánh thức cả thiên nhiên lẫn con người, làm căng tràn nhựa sống, gieo niềm hy vọng vào lòng những kẻ yêu đời.
Mưa hè – Bản giao hưởng của sức mạnh thiên nhiên
Nếu mưa xuân là cơn gió nhẹ mơn man, thì mưa hè lại là những đợt nước ào ạt như thác lũ, đổ xuống xóa tan cái nắng gay gắt, làm bừng lên sắc xanh của cây cối:
Ào ào như thác đổ.
Lá tre rơi đầy ngõ,
Nước đồng giăng trắng xoá mênh mông.
Mưa hè dữ dội mà cũng đầy sức sống. Nó là niềm vui của những đứa trẻ trần trụi chạy dưới cơn mưa mát lành, là hơi thở của cánh đồng lúa vừa được giải nhiệt sau những ngày nắng cháy.
Mưa thu – Khúc bi ca của những cuộc chia ly
Mưa thu mang một dáng vẻ khác. Không còn sự hân hoan, không còn âm thanh xối xả, mà là những giọt mưa như nước mắt:
Mưa giăng sầu ly biệt,
Mưa nhắc mãi mối hận tình bất diệt,
Của chàng Ngưu ả Chức bên sông Ngân.
Mưa thu gợi về những cuộc chia ly, những mối tình dở dang, những nỗi buồn trầm lặng của những ngày cuối thu. Nó là tiếng lòng của những kẻ đa cảm, những trái tim từng tổn thương, những ánh mắt từng dõi theo một bóng hình xa khuất.
Mưa đông – Nỗi cô đơn câm lặng
Rồi đông về, cùng với những cơn mưa phùn câm lặng. Không ồn ào, không dữ dội, mưa đông chỉ lặng lẽ giăng mờ lên cảnh vật:
Mưa xoá mờ rặng cây trên đường vắng,
Mưa đem trời nằng nặng xuống gần ta.
Đó là cái rét buốt len lỏi vào từng ngõ phố, là dáng người co ro dưới chiếc áo cũ kỹ, là con đường vắng in dấu chân ai đó lặng lẽ đi về. Mưa đông như kéo bầu trời lại gần, để người ta thấy rõ hơn sự tĩnh mịch của lòng mình.
Tình yêu dành cho mưa – Cõi lòng luôn giông bão
Bàng Bá Lân không chỉ yêu một mùa mưa, mà ông yêu tất cả những cơn mưa của bốn mùa. Bởi với ông, mưa chính là tiếng lòng, là lời độc thoại của tâm hồn:
Nghe nhạc trùng rên rỉ,
Giun khóc chân tường, dế than dưới cỏ,
Nhạc sầu dâng buồn bã suốt năm canh.
Mưa rả rích suốt đêm, như một người tri kỷ thì thầm với ông, như tiếng lòng réo rắt những khắc khoải không tên. Ông mong mưa không dứt, như mong nỗi buồn không bao giờ tắt:
Ta muốn đêm dài mưa không ngưng hạt,
Cứ mưa hoài, mưa mãi… Mưa, mưa, mưa.
Câu thơ cuối vang lên như một tiếng vọng kéo dài vô tận. Mưa không chỉ là hiện tượng tự nhiên, mà còn là tấm gương phản chiếu tâm hồn thi nhân một tâm hồn đa cảm, đầy những cơn giông tố của hoài niệm, của thương nhớ, của những điều không thể gọi thành tên.
Lời kết
“Bốn mùa mưa” không chỉ là bài thơ tả cảnh, mà còn là bài thơ tả tình—tình với thiên nhiên, với cuộc sống, với chính những suy tư, khắc khoải trong lòng. Mỗi cơn mưa một sắc thái, mỗi mùa mưa một nỗi niềm, và tất cả đã hòa quyện thành một bản giao hưởng tuyệt đẹp về nỗi lòng con người.
Bàng Bá Lân yêu mưa, bởi lòng ông cũng như mưa—lúc êm dịu, lúc dữ dội, lúc thổn thức, lúc câm lặng. Và phải chăng, tất cả chúng ta, dù yêu hay ghét mưa, cũng đều từng có những khoảnh khắc ngồi lặng lẽ trong một đêm mưa dài, để nghe tiếng mưa rơi mà lòng thì cuộn sóng không yên?
*
Bàng Bá Lân – Nhà thơ của hồn quê Việt
Bàng Bá Lân (1912–1988) là một nhà thơ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại, nổi bật với những vần thơ mộc mạc, giản dị nhưng thấm đẫm tình quê hương và nhân sinh. Ông là một trong những gương mặt chủ chốt của phong trào Thơ Mới, với phong cách trữ tình, nhẹ nhàng và giàu hình ảnh.
Thơ Bàng Bá Lân phản ánh vẻ đẹp của làng quê Việt Nam, từ những buổi trưa hè, xóm chợ chiều đông đến hình ảnh mái trường làng, vườn dừa xanh mướt. Bên cạnh đó, ông còn có những vần thơ sâu sắc về tình yêu, hoài niệm và triết lý nhân sinh. Các tác phẩm tiêu biểu của ông gồm Trưa hè, Xóm chợ chiều đông, Vườn dừa, Giai nhân…
Không chỉ là nhà thơ, Bàng Bá Lân còn là nhà giáo và nhiếp ảnh gia, để lại dấu ấn sâu đậm trong văn hóa Việt Nam. Thơ ông như một bức tranh làng quê yên bình, là tiếng lòng của những tâm hồn yêu thương vẻ đẹp dung dị mà vĩnh hằng của đất nước.
Viên Ngọc Quý.
