Mơ về Hà Nội
Cảnh đã xưa rồi, tình chửa xưa,
Nâng niu chuốt lại chút danh thừa.
Bao giờ đến hội tao phùng nhỉ?
Xem nước hồ soi bóng liễu mơ.
Liễu có gầy chăng? Tóc có thưa?
Chao ôi! Lòng nặng mãi thương hờ!
Kiểu nhà xưa đã thay hình mới,
Hay vẫn còn nguyên dáng cũ xưa?
Nghiên đá đền Sơn có sẫm rêu?
Kình thiên bút nọ đã lên meo?
Muốn về nâng bút dầm nghiên đá
Pha nước hồ Gươm viết thật nhiều.
Giấy lụa: Trời xanh trải phẳng ra,
Bao nhiêu tứ đẹp đợi chờ ta.
Phen này thơ múa trên Hà Nội.
Vang rộn kinh kỳ khúc lạc ca.
Việt Bắc 14-3-1951
*
Hà Nội Trong Giấc Mơ Người Thi Sĩ
Có những nơi dù đi xa bao nhiêu năm, dù thời gian có đổi thay, lòng ta vẫn mãi thương nhớ, mãi hoài niệm như một phần máu thịt của tâm hồn. Với Bàng Bá Lân, Hà Nội không chỉ là một chốn cũ mà còn là một miền ký ức thiêng liêng, nơi ông gửi gắm tình yêu, nỗi nhớ, và cả những khát khao chưa thành. Bài thơ Mơ về Hà Nội như một bức tranh hoài niệm đầy xúc cảm, đưa ta trở về với một Hà Nội của ký ức, một Hà Nội của những bóng liễu rủ bên hồ Gươm, của nghiên đá đền Sơn phủ rêu phong, của những tứ thơ còn dang dở mà lòng người mãi khắc khoải mong về.
Ký ức cũ, tình chưa bao giờ cũ
“Cảnh đã xưa rồi, tình chửa xưa,
Nâng niu chuốt lại chút danh thừa.”
Những câu thơ đầu tiên đã mở ra một nỗi niềm day dứt. Hà Nội của ngày xưa có thể đã đổi thay, nhưng tình yêu của tác giả dành cho nó vẫn vẹn nguyên. Câu thơ “Nâng niu chuốt lại chút danh thừa” gợi lên hình ảnh một người hoài cổ, muốn giữ lại những ký ức đẹp đẽ của Hà Nội như một báu vật.
Không chỉ là nhớ, mà còn là khao khát gặp lại:
“Bao giờ đến hội tao phùng nhỉ?
Xem nước hồ soi bóng liễu mơ.”
Bàng Bá Lân không chỉ nhớ về Hà Nội mà còn mong ngóng ngày được trở về, được tận mắt ngắm nhìn những hình ảnh thân thương mà ông từng yêu quý. Hồ Gươm vẫn đó, nhưng liệu bóng liễu có còn xanh tươi như ngày cũ? Hay đã trở nên gầy guộc, héo úa theo thời gian?
Một Hà Nội cũ hay một Hà Nội mới?
“Liễu có gầy chăng? Tóc có thưa?
Chao ôi! Lòng nặng mãi thương hờ!
Kiểu nhà xưa đã thay hình mới,
Hay vẫn còn nguyên dáng cũ xưa?”
Những câu hỏi liên tiếp vang lên không chỉ thể hiện nỗi nhớ mà còn là sự lo âu, trăn trở. Hà Nội có còn như ngày xưa không? Hay đã thay đổi quá nhiều, đến mức người xưa trở về cũng chẳng thể nhận ra?
Ở đây, nỗi nhớ không chỉ là nhớ cảnh mà còn là nhớ cả thời gian, nhớ một phần tuổi trẻ, nhớ những ngày tháng đã đi qua mà không thể quay lại. Đó là cảm giác của một người xa quê lâu ngày, khi trở về sợ rằng quê hương đã không còn như trong ký ức nữa.
Khát khao trở về, khát khao sáng tác
“Nghiên đá đền Sơn có sẫm rêu?
Kình thiên bút nọ đã lên meo?
Muốn về nâng bút dầm nghiên đá
Pha nước hồ Gươm viết thật nhiều.”
Bàng Bá Lân không chỉ nhớ Hà Nội, mà ông còn muốn mang thơ về với Hà Nội, muốn dùng những vần thơ để tái hiện lại vẻ đẹp của kinh kỳ. Hình ảnh “nâng bút dầm nghiên đá, pha nước hồ Gươm viết thật nhiều” mang đầy ý nghĩa biểu tượng: đó là sự tiếp nối của tinh thần văn chương, của truyền thống hiếu học, của những bậc trí thức từng coi Hà Nội là trung tâm của tri thức và thi ca.
Một giấc mơ rực rỡ
“Giấy lụa: Trời xanh trải phẳng ra,
Bao nhiêu tứ đẹp đợi chờ ta.
Phen này thơ múa trên Hà Nội.
Vang rộn kinh kỳ khúc lạc ca.”
Giấc mơ về Hà Nội không chỉ nhuốm màu hoài niệm, mà còn bừng sáng với niềm hy vọng. Nhà thơ không chỉ muốn trở về, mà còn muốn đem thơ ca, đem tiếng lòng của mình tấu lên giữa đất kinh kỳ.
Ở đây, ta thấy một Bàng Bá Lân không chỉ là một kẻ mộng mơ mà còn là một người đầy nhiệt huyết, sẵn sàng dùng ngòi bút của mình để góp phần làm đẹp thêm cho Hà Nội, để tiếng thơ của ông hòa cùng tiếng thơ muôn đời vang vọng nơi kinh thành.
Lời kết – Hà Nội trong lòng người xa xứ
Bài thơ Mơ về Hà Nội là một bức tranh đầy cảm xúc về nỗi nhớ quê hương, về sự gắn bó không thể tách rời giữa con người và mảnh đất thân thuộc. Đó không chỉ là nỗi nhớ của riêng Bàng Bá Lân, mà còn là nỗi nhớ của bao người con xa xứ, luôn khắc khoải mong ngày được trở về, được chạm vào những kỷ niệm đã khắc sâu trong tâm hồn.
Hà Nội trong thơ ông không chỉ là những danh thắng, mà còn là một phần linh hồn, một giấc mơ chưa bao giờ nguôi. Và dù có bao nhiêu năm tháng trôi qua, dù cảnh vật có đổi thay, thì trong lòng người thi sĩ, Hà Nội vẫn mãi vẹn nguyên như thuở ban đầu.
*
Bàng Bá Lân – Nhà thơ của hồn quê Việt
Bàng Bá Lân (1912–1988) là một nhà thơ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại, nổi bật với những vần thơ mộc mạc, giản dị nhưng thấm đẫm tình quê hương và nhân sinh. Ông là một trong những gương mặt chủ chốt của phong trào Thơ Mới, với phong cách trữ tình, nhẹ nhàng và giàu hình ảnh.
Thơ Bàng Bá Lân phản ánh vẻ đẹp của làng quê Việt Nam, từ những buổi trưa hè, xóm chợ chiều đông đến hình ảnh mái trường làng, vườn dừa xanh mướt. Bên cạnh đó, ông còn có những vần thơ sâu sắc về tình yêu, hoài niệm và triết lý nhân sinh. Các tác phẩm tiêu biểu của ông gồm Trưa hè, Xóm chợ chiều đông, Vườn dừa, Giai nhân…
Không chỉ là nhà thơ, Bàng Bá Lân còn là nhà giáo và nhiếp ảnh gia, để lại dấu ấn sâu đậm trong văn hóa Việt Nam. Thơ ông như một bức tranh làng quê yên bình, là tiếng lòng của những tâm hồn yêu thương vẻ đẹp dung dị mà vĩnh hằng của đất nước.
Viên Ngọc Quý.
